Мэдээ: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
үг заслаа |
/ * Төрөл ангилал * / |
||
Мөр 5:
Хэзээ, хаана, юу гэсэн асуултанд хариулт өгдөг мэдээллийн бичлэгийн төрлийн бага хэлбэрийг мэдээ гэдэг. Мэдээ бол “юу?” гэдэг асуултанд нэмэлт мэдээллийн хамт өгөгдсөн дэлгэрэнгүй хариулт мөн. Тухайн уншигчид шинэлэг мэдлэг өгч буй, баримтан дээр тулгуурласан, нэг л үйл явдлын (хүний) тухай өгүүлсэн, нийтлэлийн хамгийн бага нэгжийг мэдээ гэж тодорхойлж болно. Барууны сэтгүүл зүйд “Ямар нэг юмыг илчлэн харуулж байвал мэдээ мөн. Нохой хүнийг зуусан бол сонин биш, харин хүн нохойг хазсан бол энэ нь мэдээ. Хэн нэгэн хүн дараад өнгөрөх гэсэн нэг юм бол мэдээ юм. Бусад нь цөм сурталчилгаа” гэх зэрэг сонгодог тодорхойлолтууд байдаг. Анх сонин олон түмнийг мэдээллээр хангах зорилгоор бий болсныг харгалзан үзвэл “news” буюу сонин мэдээ сэтгүүл зүйн амин сүнс, оршин тогтнох үндэс нь мөн гэдэг нь тодорхой юм.
'''Мэдээний үндсэн шаардлага'''▼
Мэдээнд тавигдах үндсэн шаардлагууд нь үнэн бодитой, шуурхай, хүртээмжтэй, шинэлэг, товч, тодорхой, үндсэн баримтыг бүрэн багтаасан байх, эх сурвалж нь баталгаатай байх явдал юм.▼
Өнөөдөр манай орны өдөр тутмын сонинуудын нэг дугаарын нийт нийтлэлийн 25-аас багагүй 50-иас ихгүй хувийг мэдээ эзэлж байгаа нь үүний тодорхой жишээ мөн. Өрнөдийн сэтгүүл зүйд мэдээний үндсэн томъёо нь 5W&1H гэж тодорхойлсон байдаг. Энэ бол мэдээ хэзээ (when), хаана (where), юу (what), хэн (who), яагаад (why), яаж (how) гэсэн зургаан асуултанд хариу өгөх ёстой гэсэн утга санааг илэрхийлдэг. Дээрх тодорхойлолт, үндсэн шинжүүдийг харгалзан мэдээг дараах байдлаар тодорхойлж болно. Үүнд: ▼
== Төрөл ангилал ==
▲'''Сонин хэвлэлийн мэдээ:''' Өнөөдөр манай орны өдөр тутмын сонинуудын нэг дугаарын нийт нийтлэлийн 25-аас багагүй 50-иас ихгүй хувийг мэдээ эзэлж байгаа нь үүний тодорхой жишээ мөн. Өрнөдийн сэтгүүл зүйд мэдээний үндсэн томъёо нь 5W&1H гэж тодорхойлсон байдаг. Энэ бол мэдээ хэзээ (when), хаана (where), юу (what), хэн (who), яагаад (why), яаж (how) гэсэн зургаан асуултанд хариу өгөх ёстой гэсэн утга санааг илэрхийлдэг. Дээрх тодорхойлолт, үндсэн шинжүүдийг харгалзан мэдээг дараах байдлаар тодорхойлж болно. Үүнд: "''Мэдээ бол хэзээ, хаана, юу, хэн, яаж, яагаад гэсэн үндсэн зургаан асуултанд бүрэн ба бүрэн бус хариулт өгч буй нийтлэл, нэвтрүүлгийн хамгийн бага, шуурхай, хүртээмжтэй хэлбэр мөн''".
'''Өргөн нэвтрүүлгийн мэдээ''': Долгион ашиглан түгээдэг мэдээг өргөн нэвтрүүлгийн мэдээ гэдэг бөгөөд ерөнхийд нь тоймлож [[радио мэдээ]], телевизийн мэдээ, подкаст мэдээ гэж ангилж болно.
Мэдээг өгч буй мэдээллийн хувьд:
* Баримтат мэдээ
Тусгаж буй зүйлийн хамрах хүрээ, баримтын ач холбогдлоор нь олон улсын, улсын, орон нутгийн гэх мэт. ▼
* Таамаглалын мэдээ
* Хуанлит мэдээ
* Үнэлэмжийн мэдээ
* Хэм хэмжээний мэдээ
* Хөтөлбөрийн шинжтэй мэдээ гэж ангилдаг.
Мэдээг зорилгын хувьд:
* Үйл явдлын мэдээ
▲'''Мэдээний үндсэн шаардлага'''
* Зарлалын чанартай мэдээ
* Дүгнэлтийн мэдээ
* Бичил шүүмжийн мэдээ
* Бичил хөрөг мэдээ, Бичил хөрөглөсөн мэдээ
* Бичил тойм мэдээ
* Бичил түүхэн мэдээ
* Бичил зөвлөмж бүхий мэдээ гэж ангилдаг.
Мэдээг хэлбэрийн хувьд:
* Товч мэдээ /цагаан мэдээ/
* Дэлгэрэнгүй мэдээ
* Сонсгол мэдээ /Сонордуулга мэдээ/
* Албаны мэдээ
Мэдээг агуулгын хувьд:
* Ашигтай мэдээ ()
* Ашиггүй мэдээ (Оддын мэдээ, шар мэдээ, хогон мэдээ, хуурамч мэдээ)
Мэдээг бичих аргын хувьд:
* Идэвхтэй мэдээ
* Идэвхгүй мэдээ
Мэдээг бүтэц зохиомжоор нь:
* “[[Уруугаа харсан гурвалжин (сэтгүүл зүй)|Уруугаа харсан гурвалжин]]” бүтцийн мэдээ
* “Эрчимт хөдөлгөөний нэгдэл” хэлбэрийн мэдээ
* Цаг хугацааны дарааллыг хадгалсан мэдээ
* Ерөнхийгөөс тусгайд, тусгайгаас ерөнхийд шилжсэн гэж ангилна.
Мэдээг газар зүйн байршлын хувьд:
* Гадаадын мэдээ (Хилийн чанад дахь)
* Дотоодын мэдээ (Улаанбаатар хотын, Орон нутгийн, Аймгуудын) гэх мэт.
▲
* Олон улсын мэдээ
* Улсын мэдээ (Улсын хэмжээний мэдээ)
* Орон нутгийн мэдээ (Орон нутгийн чанартай мэдээ) гэх мэт.
Мэдээнд баримтыг төлөвлөх аргын хувьд:
* Урьдчилж харж болох баримтат мэдээ
* Урьдчилж харж, таамаглал үл болох баримтат мэдээ
* Хүлээж байсан баримттай мэдээ гэх зэргээр ангилна.
▲Мэдээнд тавигдах үндсэн шаардлагууд нь үнэн бодитой, шуурхай, хүртээмжтэй, шинэлэг, товч, тодорхой, үндсэн баримтыг бүрэн багтаасан байх, эх сурвалж нь баталгаатай байх явдал юм.
| |||