Монгол бичиг: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Мэдээлэл нэмэв. |
|||
Мөр 398:
* Үгийн тэргүүн үед {{MongolUnicode|ᠣ᠊|size=x-large}}(о) эгшиг орвоос дараах үед нь{{MongolUnicode|ᠣ᠊|size=x-large}}(о),{{MongolUnicode|ᠠ᠊|size=x-large}}(а),{{MongolUnicode|ᠣ᠊|size=x-large}}(у),{{MongolUnicode|ᠢ᠊|size=x-large}}(и) орж болдог. Жишээлбэл {{MongolUnicode|ᠣᠨᠣᠭᠲᠠ|size=x-large}}(onoγta),{{MongolUnicode|ᠣᠬᠢ|size=x-large}}(oqi),{{MongolUnicode|ᠣᠷᠣᠨ|size=x-large}}(oron),{{МонголЮникод|ᠣᠷᠣᠬᠤ|size=x-large}}(oroqu, oruqu),{{МонголЮникод|ᠣᠷᠣᠩᠨᠠ|size=x-large}}(orongna) гэх мэт.
* Үгийн тэргүүн үед {{MongolUnicode|ᠡ᠊|size=x-large}}(э),{{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ү) орвоос дараах үед нь {{MongolUnicode|ᠡ᠊|size=x-large}}(э),{{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ү),{{MongolUnicode|ᠢ᠊|size=x-large}}(и) орж болдог. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠡᠷᠡᠭᠦᠯ|size=x-large}}(
* Үгийн эхэн үед{{MongolUnicode|ᠢ᠊|size=x-large}}(и) орвоос дараах үед нь {{MongolUnicode|ᠠ᠊|size=x-large}}(а), {{MongolUnicode|ᠡ᠊|size=x-large}}(э),{{MongolUnicode|ᠢ᠊|size=x-large}}(и),{{MongolUnicode|ᠣ᠊|size=x-large}}(о),{{MongolUnicode|ᠣ᠊|size=x-large}}(у),{{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ө),{{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ү) эгшиг аль нь ч орж болдог. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠢᠯᠭᠠᠪᠤᠷᠢ|size=x-large}}(ilγaburi),{{МонголЮникод|ᠢᠯᠡᠭᠦᠦ|size=x-large}}(
* Үгийн тэргүүн үед {{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ө) орвоос дараах үед нь {{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ө),{{MongolUnicode|ᠡ᠊|size=x-large}}(э),{{MongolUnicode|ᠥ᠊|size=x-large}}(ү),{{MongolUnicode|ᠢ᠊|size=x-large}}(и) орж болно. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠥᠮᠥᠳᠦ|size=x-large}}(ümüdu),{{МонголЮникод|ᠥᠩᠭᠡ|size=x-large}}(
* Хэрэв оноосон нэрийг хам бичих үеэс эр эм үг нийлмээр бол эгшиг зохицох ёсыг зохиомлоор зөрчиж хамт бичнэ. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠠᠯᠲᠠᠨᢉᠭᠡᠷᠡᠯ|size=x-large}}(
==== Гийгүүлэгч зохицох ёс ====
Гийгүүлэгчийн дуутай, дуугүй шинжээс шалтгаалж гийгүүлэгч үсэг зохицон нөхцөх дотоод жам бий.
* Хатуу дэвсгэр {{МонголЮникод|᠊ᠪ|size=x-large}},{{МонголЮникод| ᠊ᠭ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠩ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠷ|size=xx-large}},{{MongolUnicode|᠊ᠰ|size=x-large}} ,{{МонголЮникод|᠊ᠳ|size=x-large}}-ээр төгссөн үгэнд {{MongolUnicode|ᠲ᠊|size=x-large}},{{МонголЮникод|ᠴ᠊|size=x-large}}эхтэй дагавар нөхцөл залгана. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠭᠡᠷ ᠲᠦ|size=x-large}}(
*Зөөлөн дэвсгэр {{МонголЮникод|᠊ᠨ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠮ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠯ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠩ|size=x-large}} -аар төгссөн үгэнд {{MongolUnicode|᠊ᠲ᠊|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠵ᠊|size=x-large}}эхтэй дагавар нөхцөл залгана. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠬᠦᠮᠤᠨ ᠳᠤᠷ|size=x-large}}(
*{{MongolUnicode|᠊ᠰ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠳ|size=x-large}} гийгүүлэгчийн дараа {{МонголЮникод|᠊ᠬᠠ|size=x-large}},{{МонголЮникод|᠊ᠬᠡ|size=x-large}}зохиж орно. Жишээлбэл {{МонголЮникод|ᠠᠮᠢᠰᠬᠤᠯ|size=x-large}}(amisqul),{{МонголЮникод|ᠡᠮᠬᠢᠳᠬᠡᠯ|size=x-large}}(
==== Эгшиг гийгүүлэгчийн нийлэмжийн хууль ====
Монгол хэлний дотоод жам ёсоор эгшиг гийгүүлэгч (ЭГ), гийгүүлэгч эгшиг (ГЭ), эгшиг гийгүүлэгч эгшиг (ЭГЭ), гийгүүлэгч эгшиг гийгүүлэгч (ГЭГ) хийгээд дан эгшгээр(Э) нэг нэгэн үе бүтдэг. Тиймийн тул эгшгээр төгссөн үгэнд гийгүүлэгчээр эхэлсэн залгавар залгах буюу гийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд эгшгээр эхэлсэн залгавар залгадаг ёстой.
{{МонголЮникод|ᠬᠠ<br>ᠭᠡ<br>ᠭᠠ<br>ᠭᠡ<br>ᠬᠦ<br>ᠬᠥ|size=x-large}} хэмээн дүрс хувилган холбон бичдэг ёс нь угтаа чанга, хөндий эгшиг хийгээд гийгүүлэгчийн зохицлын хуулиас болжээ. Агшлага (монгол бичгийн чанга үгэнд орсон "га" дэвсгэр), эгшлэг(монгол бичгийн эм үгийн дэвсгэр "г" үсгийн нэр) авах ёс нь мөн л хуультай нийцнэ. Эгшиг гийгүүлэгчийн нийлэмжийн нь ертөнцийн арга билгийн ёстой нийцсэн хэлний гүн ухааны ай мөн.
=== Монгол бичгийн зөв бичих зарчим ===
==== Түүхэн уламжлалын зарчим ====
Олон зууны туршид бичлэг нь зүгширч, хэвшин тогтоод цагийн шалгуурыг давж шалгарч ирсэн уламжлалт бичлэгийг хүндэтгэн мөрдөх зарчмыг түүхэн уламжлалаар бичих зарчим гэнэ. Монгол бичигт нэлээд үгсийг түүхэн уламжлалын зарчим баримталж зөв бичдэг. Тогтсон зарчимгүй үг хийгээд урт, хос эгшигтэй үг, зарим богино эгшиг орсон үгийг түүхэн уламжлалын зарчмаар бичдэг.
* '''Тогтсон үгийн жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Уламжлалт бичлэгтэй зарим үгсийн жишээ
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠲᠩᠷᠢ|size=x-large}}'''
|Тэнгэр
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠣᠷ|size=x-large}}
|Хор
|{{МонголЮникод|ᠦᠷᠯᠦᠭᠡ|size=x-large}}
|Өглөө
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠮᠦᠨ|size=x-large}}
|Хүн
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠯᠣᠣᠰ|size=x-large}}'''
|Лус
|'''{{МонголЮникод|ᠣᠬᠢᠶᠠᠯ|size=x-large}}'''
|Угаал
|{{МонголЮникод|ᠪᠯᠠᠮᠠ|size=x-large}}
|Лам
|{{МонголЮникод|ᠭᠣᠣᠯ|size=x-large}}
|Гол
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠨᠢᠳᠤᠭᠠᠨ|size=x-large}}'''
|Удган
|'''{{МонголЮникод|ᠨᠢ᠋ᠮᠠᠨ|size=x-large}}'''
|Найм
|{{МонголЮникод|ᠬᠢᠷᠳ᠋ᠬᠢᠨ|size=x-large}}
|Хирдхий
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠭᠦᠷᠭᠡ|size=x-large}}
|Гүүр
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠰᠢᠮᠨᠤ|size=x-large}}'''
|Шулам
|'''{{МонголЮникод|ᠭᠠᠭᠴᠠ|size=x-large}}'''
|Ганц
|{{МонголЮникод|ᠣᠣᠭᠤ|size=x-large}}
|Уу
|{{МонголЮникод|ᠪᠠᠴᠢᠨ|size=x-large}}
|Бич
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠠᠷᠰᠯᠠᠨ|size=x-large}}'''
|Арслан
|'''{{МонголЮникод|ᠭᠭᠢᠷ|size=x-large}}'''
|Хир
|{{МонголЮникод|ᠬᠢᠲᠤᠭᠠ|size=x-large}}
|Хутга
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠷᠤᠠ|size=x-large}}
|Хорвоо
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠪᠠᠷᠰ|size=x-large}}'''
|Бэрс
|'''{{МонголЮникод|ᠭᠭᠢᠪ|size=x-large}}'''
|Хив
|{{МонголЮникод|ᠰᠢᠷᠤ|size=x-large}}
|Шүр
|{{МонголЮникод|ᠶᠦᠸᠡᠮᠪᠦᠦ|size=x-large}}
|Ембүү
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠣᢉᠶᠤ|size=x-large}}'''
|Оюу
|'''{{МонголЮникод|ᠭᠱᠠᠨ|size=x-large}}'''
|Агшин
|{{МонголЮникод|ᠯᠩᠱᠠᠨ|size=x-large}}
|Лагшан
|{{МонголЮникод|ᠳᠣᠣᠷ|size=x-large}}
|Тоор
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠯᠠᠭᠤᠰᠠ|size=x-large}}'''
|Луус
|'''{{МонголЮникод|ᠴᠢᠨᠤᠠ᠋|size=x-large}}'''
|Чоно
|{{МонголЮникод|ᠷᠢᠯᠦ|size=x-large}}
|Үрэл
|{{МонголЮникод|ᠢᠷᠦᠭᠡᠷ|size=x-large}}
|Ерөөл
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠦᠭᠬᠢᠶᠠᠮᠦᠷ|size=x-large}}'''
|Өгөөмөр
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠣᠨᠳᠣᠭ|size=x-large}}
|Худаг
|{{МонголЮникод|ᠦᠭᠯᠢᠭᠡ|size=x-large}}
|Өглөг
|{{МонголЮникод|ᠢᠷᠤᠭᠠᠷ|size=x-large}}
|Ёроор, ёроол
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠶᠸᠯᠸᠢ|size=x-large}}'''
|Илбэ
|{{МонголЮникод|ᠢᠷᠤᠠ᠋|size=x-large}}
|Ёр
|{{МонголЮникод|ᠦᠪᠡᠷᠡ|size=x-large}}
|Өөр ''хамаа-'' туулах үг
|{{МонголЮникод|ᠮᠠᠬᠠᠪᠤᠳ|size=x-large}}
|Махбод
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠳ᠋ᠦᠩᠰᠢᠭᠤᠷ|size=x-large}}'''
|Дүнчүүр
|{{МонголЮникод|ᠸᠴᠢᠷ|size=x-large}}
|Очир
|{{МонголЮникод|ᠦᠭᠡᠷᠡ|size=x-large}}
|Өөр ''ондоо''
| colspan="2" rowspan="2" |
|-
|'''{{МонголЮникод|ᠦᠬᠢᠨ|size=x-large}}'''
|Охин
|'''{{МонголЮникод|ᠬᠠᠮᠢᠭᠠ|size=x-large}}'''
|Хаа, хаана
|{{МонголЮникод|ᠶᠠᠭᠤᠮᠠ|size=x-large}}
|Юм ''хум''
|} гэх мэт.
* Урт, хос эгшгийг тэмдэглэхүй
Эртний монгол хэлнээ урт эгшиг байгаагүй. Ийм учир монгол бичигт урт, хос эгшгийг тэмдэглэх тусгай арга байхгүй билээ.
Орчин цагийн монгол хэлний урт эгшгийг монгол бичигт тэмдэглэсэн бичлэгүүдтэй харьцуулж дараах байдлаар бүтэцлэн нүдэлж болно.
1. '''Урт эгшгийг уртатгал үеэр тэмдэглэдэг жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Урт эгшгийг үеэр тэмдэглэсэн нь
!Үе
!Жишээ
!Хөрвүүлэг
|-
|aгa➟аа
|{{МонголЮникод|ᠬᠠᠭᠠᠨ<br>ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ<br>ᠠᠭᠠᠷᠤᠤᠯ|size=x-large}}
|Хаан
Баатар
Ааруул
|-
|эгэ➟ээ
|{{МонголЮникод|ᠡᠭᠡᠳᠡᠮ<br>ᠪᠡᠭᠡᠯᠡᠢ<br>ᠲᠡᠯᠡᠭᠡ|size=x-large}}
|Ээдэм
Бээлий
Тэлээ, Дэлээ
|-
|иги➟ий
|{{МонголЮникод|ᠴᠢᠭᠢᠭ<br>ᠵᠢᠭᠢᠷᠢᠭ<br>ᠴᠢᠭᠢᠷᠠᠭ|size=x-large}}
|Чийг
Жийрэг
Чийрэг
|-
|ога➟оо
|{{МонголЮникод|ᠲᠣᠭᠠ<br>ᠤᠨᠤᠭᠠ<br>ᠪᠣᠯᠤᠭᠠᠳᠤᠢ|size=x-large}}
|Тоо
Оноо
Болоогүй
|-
|ого➟оо
|{{МонголЮникод|ᠣᠭᠣᠰᠣᠷ<br>ᠪᠣᠭᠣᠯ<br>ᠬᠣᠭᠣᠯᠣᠢ|size=x-large}}
|Оосор
Боол
Хоолой
|-
|өгэ➟өө
|{{МонголЮникод|ᠥᠭᠡᠳᠡ<br>ᠲᠥᠭᠡ<br>ᠲᠥᠯᠦᠭᠡ|size=x-large}}
|Өөд
Төө
Төлөө
|-
|агу➟уу
|{{МонголЮникод|ᠠᠭᠤᠯᠠ<br>ᠪᠠᠭᠤᠳᠠᠯ<br>ᠰᠠᠭᠤᠳᠠᠯ|size=x-large}}
|Уул
Буудал
Суудал
|-
|угу➟уу
|{{МонголЮникод|ᠤᠭᠤᠴᠠ<br>ᠤᠭᠤᠷᠢᠭ<br>ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ|size=x-large}}
|Ууц
Уураг
Хуруу
|-
|эгү➟үү
|{{МонголЮникод|ᠡᠭᠦᠯᠡ<br>ᠵᠡᠭᠦᠨ<br>ᠡᠭᠦᠷ|size=x-large}}
|Үүл
Зүүн
Үүр
|-
|үгү➟үү
|{{МонголЮникод|ᠪᠦᠭᠦᠷᠭᠡ<br>ᠳᠦᠭᠦᠷᠡᠩ<br>ᠬᠦᠵᠦᠭᠦᠪᠴᠢ|size=x-large}}
|Бүүрэг
Дүүрэн
Хүзүүвч
|-
|ига➟аа
|{{МонголЮникод|ᠵᠢᠭᠠ<br>ᠵᠢᠭᠠᠵᠠ<br>ᠵᠢᠭᠠᠪᠤᠷᠢ|size=x-large}}
|Заа
Жааз
Заавар
|-
|игэ➟ээ
|{{МонголЮникод|ᠵᠢᠭᠡ<br>ᠰᠢᠭᠡᠰᠦ<br>ᠪᠢᠴᠢᠭᠡᠴᠢ|size=x-large}}
|Зээ
Шээс
Бичээч
|-
|игу➟уу
|{{МонголЮникод|ᠨᠢᠭᠤᠴᠠ<br>ᠰᠢᠭᠤᠷᠭᠠ<br>ᠴᠢᠭᠤᠯᠭᠠᠨ|size=x-large}}
|Нууц
Шуурга
Чуулган
|-
|игү➟үү
|{{МонголЮникод|ᠰᠢᠭᠦᠰᠦ<br>ᠰᠢᠭᠦᠦ<br>ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ|size=x-large}}
|Шүүс
Шүү
Түлхүүр
|-
|ийа➟аа,ио,
оо,иа
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠷᠰᠢᠶᠠ<br>ᠭᠣᠯᠢᠶᠠ<br>ᠬᠠᠰᠢᠶᠠ|size=x-large}}
|Хоршоо
Голио
Хашаа
|-
|ий-э➟ээ,өө
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠰᠢᠶᠡ<br>ᠬᠦᠷᠢᠶᠡ<br>ᠵᠢᠱᠢᠶᠡ|size=x-large}}
|Хөшөө
Хүрээ
Жишээ
|}гэх мэт.
2. '''Урт эгшгийг хосоор тэмдэглэдэг жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Урт эгшгийг хос эгшгээр тэмдэглэсэн нь
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|{{МонголЮникод|ᠲᠠᠤᠯᠠᠢ|size=x-large}}
|Туулай
|{{МонголЮникод|ᠨᠠᠯᠠᠤ|size=x-large}}
|Налуу
|-
|{{МонголЮникод|ᠲᠡᠦᠬᠡ|size=x-large}}
|Түүх
|{{МонголЮникод|ᠢᠨᠳᠡᠦ|size=x-large}}
|Индүү
|-
|{{МонголЮникод|ᠬᠠᠤᠯᠢ|size=x-large}}
|Хууль
| colspan="2" rowspan="2" |
|-
|{{МонголЮникод|ᠬᠡᠦᠬᠡᠳ|size=x-large}}
|Хүүхэд
|}гэх мэт.
3. '''Урт эгшгийг ижил эгшиг давхарлан бичсэн жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Урт эгшгийг ижил эгшгээр давхарлан бичсэн нь
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠭᠠᠷᠤᠤᠯ|size=x-large}}
|Ааруул
|{{МонголЮникод|ᠪᠣᠷᠤᠤᠬᠠᠢ|size=x-large}}
|Бороохой
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠭᠤᠤ|size=x-large}}
|Агуу
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠦ|size=x-large}}
|Хүү
|-
|{{МонголЮникод|ᠪᠢᠯᠵᠤᠤᠬᠠᠢ|size=x-large}}
|Бялзуухай
|{{МонголЮникод|ᠴᠥᠪᠦᠷᠢᠭᠦᠦ|size=x-large}}
|Цэврүү
|-
|{{МонголЮникод|ᠪᠤᠷᠤᠤ|size=x-large}}
|Бороо
|{{МонголЮникод|ᠤᠤᠬᠠᠢ|size=x-large}}
|Уухай
|}гэх мэт.
4. '''Урт эгшгийг богиноор тэмдэглэдэг жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Урт эгшгийг богино эгшгээр тэмдэглэсэн нь
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠪᠤ|size=x-large}}
|Аав
|{{МонголЮникод|ᠴᠠᠭᠠᠨ|size=x-large}}
|Цагаан
|-
|{{МонголЮникод|ᠡᠵᠢ|size=x-large}}
|Ээж
|{{МонголЮникод|ᠴᠣᠬᠣᠷ|size=x-large}}
|Цоохор
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠭᠠᠷ|size=x-large}}
|Агаар
|{{МонголЮникод|ᠰᠦᠨ|size=x-large}}
|Сүү
|-
|{{МонголЮникод|ᠦᠷ|size=x-large}}
|Үүр
|{{МонголЮникод|ᠬᠦ|size=x-large}}
|хөө
|-
|{{МонголЮникод|ᠭᠡᠷᠡ|size=x-large}}
|Гэрээ
|{{МонголЮникод|ᠣ|size=x-large}}
|оо
|-
|{{МонголЮникод|ᠪᠢᠷ|size=x-large}}
|Бийр
|{{МонголЮникод|ᠱᠣ|size=x-large}}
|Шоо
|-
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠷ|size=x-large}}
|Хөөр
| colspan="2" |
|}гэх мэт.
5. '''Богино эгшгийг давхар гэдсээр тэмдэглэдэг жишээ:'''
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Богино эгшгийг давхар гэдсээр тэмдэглэсэн нь
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|{{МонголЮникод|ᠭᠣᠣᠯ|size=x-large}}
|Гол
|{{МонголЮникод|ᠲᠣᠣᠷ|size=x-large}}
|Тор
|-
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠣᠰ|size=x-large}}
|Хос
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠣᠷ|size=x-large}}
|Хор
|-
|{{МонголЮникод|ᠯᠤᠤᠰ|size=x-large}}
|Лус
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠣᠷᠠ|size=x-large}}
|Хор
|}гэх мэт.
6. '''Хос эгшгийг үгийн эхэнд дунд хоёр шилбэтэй, адагт эгшиг нумаар тэмдэглэдэг'''
Жишээлбэл:
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
|+Хос эгшгийг тэмдэглэсэн нь
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
!Бичлэг
!Хөрвүүлэг
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠢᠮᠠᠭ|size=x-large}}
|Аймаг
|{{МонголЮникод|ᠪᠡᠭᠡᠯᠡᠢ|size=x-large}}
|Бээлий
|-
|{{МонголЮникод|ᠠᠢᠷᠠᠭ|size=x-large}}
|Айраг
|{{МонголЮникод|ᠣᠢ|size=x-large}}
|Ой
|-
|{{МонголЮникод|ᠡᠢᠮᠦ|size=x-large}}
|Ийм
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠷᠭᠤᠢ|size=x-large}}
|Хоргой
|-
|{{МонголЮникод|ᠣᠢᠮᠣᠰᠤ|size=x-large}}
|Оймс
|{{МонголЮникод|ᠮᠤᠭᠠᠢ|size=x-large}}
|Могой
|-
|{{МонголЮникод|ᠬᠣᠷᠤᠬᠠᠢᠳᠤ|size=x-large}}
|Хорхойт
|{{МонголЮникод|ᠬᠦᠢ|size=x-large}}
|Хүй
|-
|{{МонголЮникод|ᠤᠢᠳᠬᠠᠷ|size=x-large}}
|Уйтгар
|{{МонголЮникод|ᠪᠦᠬᠦᠢ|size=x-large}}
|Бүхий
|-
|{{МонголЮникод|ᠦᠢᠯᠡ|size=x-large}}
|Үйл
|{{МонголЮникод|ᠥᠯᠦᠭᠡᠢ|size=x-large}}
|Өлгий
|-
|{{МонголЮникод|ᠪᠠᠢ|size=x-large}}
|Бай
| colspan="2" |
|}
===Жишээ===
{|
| |||