Монгол бичиг: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Мэдээлэл нэмэв. |
Мэдээлэл нэмэв. |
||
Мөр 31:
Монгол хэлээр бичигдсэн монгол бичгийн анхны дурсгал нь [[13-р зуун|13-р зуунд]] урласан [[Чингисийн чулууны бичиг]] юм. Уг бичиг нь зөвхөн босоо чиглэлд бичдэгээрээ онцлог. Мөн үгийн эхэн дунд адагт буй үсгийн хэлбэр нь өөр өөр хэлбэртэй. Монгол бичиг нь [[Баруун Монгол|Баруун Монголын]] [[ойрад]] аялгуунд тулгуурласан [[тод бичиг]], буриад аялгуунд ойртуулсан [[вагиндрагийн үсэг]] гэх мэт хэд хэдэн хувилбартай. Мөн [[Аюуш Гүүш]]ийн зохиосон галиг үсэг болох Али-Гали нь уйгаржин үсгийн хөгжилд томоохон хувь нэмэр оруулсан бөгөөд уг үсгээр монгол хэлнээс гадна [[төвөд хэл|төвөд]], [[Санскрит хэл|самгард]], [[хятад хэл]]ний үгийг тэмдэглэх өргөн боломж нээгдсэн.
== Үндсэн зурлага ==
Доорх хүснэгт монгол бичгийн үндсэн зурлагыг үзүүлвэй.
{| class="wikitable"
|+
!Дүрслэл
!Нэрийдэл
!Тайлбар
|-
|{{МонголЮникод|᠊|size=xx-large}}
|Нуруу
|Дээрээс доош ахсан татсан зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠠ|size=xx-large}}
|Ацаг буюу шүд
|{{МонголЮникод|ᠠ ᠨᠠ ᠭᠠ||size=x-large}}зэргийн шүд.
|-
|{{МонголЮникод|ᠡ|size=xx-large}}
|Титэм
|Эгшиг үсгийн эхний.
|-
|{{МонголЮникод|ᠢ|size=xx-large}}
|Шилбэ
|Шилбийг дотор нь:
* Шилбэ ({{МонголЮникод|ᠢ<br>ᠦ||size=x-large}}-ийн зурлага)
* Эртгэр шилбэ ({{МонголЮникод|ᠶ||size=x-large}}-ийн зурлага)
* Гохтой шилбэ ({{МонголЮникод|ᠧ||size=x-large}}-ийн зурлага)
* Сэнжит шилбэ ({{МонголЮникод|ᠳ|size=x-large}}-ийн зурлага)
* Эрвээлж шилбэ ({{МонголЮникод|ᠷ||size=x-large}}-ийн зурлага)
гэх мэтээр хуваана.
|-
|{{МонголЮникод|ᠯ|size=xx-large}}
|Эвэр
|{{МонголЮникод|ᠯ|size=x-large}}-ийн дээш татсан зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠮ|size=xx-large}}
|Гэзэг
|{{МонголЮникод|ᠮ|size=x-large}}-ийн доош татсан зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠣ|size=xx-large}}
|Гэдэс
|Уруулын эгшиг ба {{MongolUnicode|ᠳ||size=x-large}}(д)-ийн гэдэс мэт зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠰ|size=xx-large}}
|Завж
|{{МонголЮникод|ᠰ<br>ᠱ|size=x-large}}-ийн гурвалжин зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᢈ|size=xx-large}}
|Нум
|{{MongolUnicode|ᠬ<br>ᠭ<br>ᠿ||size=x-large}} зэргийн нум мэт зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|᠂|size=xx-large}}
|Дусал
|{{МонголЮникод|ᠨ<br>ᠭ<br>ᠱ||size=x-large}} үсгийн өмнө, хойно тавьдаг цэг.
|-
|{{МонголЮникод|ᠠ|size=xx-large}}
|Орхиц
|{{MongolUnicode|ᠠ<br>ᠡ||size=x-large}} хийгээд {{МонголЮникод|ᠨ||size=x-large}}гийгүүлэгч үсгийн адагт орох
хойшоо хаясан зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᢈᠡ᠋||size=xx-large}}
|Бага орхиц
|{{MongolUnicode|ᠬ<br>ᠭ||size=x-large}}-ийн адагт орох зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠠ᠋||size=xx-large}}
|Цацлага
|{{MongolUnicode|ᠠ<br>ᠡ||size=x-large}}-ийн адагт орох урагш татсан зурлага.
Салангад бичигдэхийг нь цацлага гэж, нийлүүлж
бичигдэхийг нь урагшлага гэнэ.
|-
|{{МонголЮникод|ᠧ||size=xx-large}}
|Одой сүүл
|{{МонголЮникод|ᠦ<br>ᠦ||size=x-large}}хийгээд зарим гийгүүлэгч үсгийн адагт
ороход хэрэглэгдэх зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠯ||size=xx-large}}
|Эртгэр сүүл
|{{МонголЮникод|ᠯ|size=x-large}} үсгийн адагт хэрэглэгдэх зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠢ|size=xx-large}}
|Хумс
|{{МонголЮникод|ᠢ||size=x-large}}-ийн адагт хэрэглэгдэх зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠵ||size=xx-large}}
|Соёо
|{{МонголЮникод|ᠵ|size=x-large}}гийгүүлэгчийн дунд орсон зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠴ||size=xx-large}}
|Ац
|{{МонголЮникод|ᠴ<br>ᠼ<br>ᠽ|size=x-large}}-ийн нуруу зартигаас бусад зурлага.
|-
|{{МонголЮникод|ᠫ᠋||size=xx-large}}
|Ангархай
|{{МонголЮникод|ᠫ᠋||size=x-large}}-ийн ангархай зурлага
|-
|{{МонголЮникод|ᠧ||size=xx-large}}
{{МонголЮникод|ᠳ||size=xx-large}}
|Зартиг
|{{МонголЮникод|ᠼ<br>ᠽ<br>ᠹ|size=x-large}} зэрэг үсгийг {{МонголЮникод|ᠴ<br>ᠤ||size=x-large}}-ээс ялгахад
хэрэглэдэг зурлага.
|}
==Цагаан толгойн хувилбарууд==
| |||