Ногооннуур сум: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Tags: Mobile edit Mobile app edit Android app edit |
Tags: Mobile edit Mobile app edit Android app edit |
||
Мөр 45:
Тус суманд өөрийн хичээл зүтгэл идэвхтэй үйл ажиллагаагаараа салбарын тэргүүний сайчуудаар шалгарч ирсэн Улсын аварга агент Б.Бөкен,улсын чанарын аварга Б.Дэндээ, улсын аварга тракторчин Б.Есимхан,С.Оразхан,Ө.Ораздолда, Ы.Бейсенбай, аймгийн 10 удаагийн аварга хадланч Б.Төртөвөл, ногоочин Дулат нарын сайчууд олон байна.
Ногооннуурчууд дуу хуур,домбор, харилцаа болон ртын дуугаараа аймагтаа алдартай гэдгийг Баян-Өлгийчүүд андахгүй.Урлагийн наадмуудын алт,мөнгөн медальтнууд,улсын тэргүүний уран сайханч дуучин Т.Көпберген,К.Ташкен,С.Сайлаухан,А.Ламели,А.Жексенби,Б.Хапар,Ө.Мухамет,У.Ахынбай,Ж.Алданыш,У.Назарбай,З.Батима,К.Аузар, Х.Гажайв,домборчин Жиликбай,Ханахай,хуурч Донорой,Цанлаг,Адилхан,Ауган,Хапталбай, Малик.Казакын ард түмний харилцаа дуугаараа К.Үмитхан,Х.Улболсын,Ж.Хапиза, Ж.Мухаметбай,К.Тенсел,А.Сагира,Ү.Шакер,М.Бахытжан нар,дөрвөд урианхай уртын дуучин Н.Шүмбээ,Шомбодой,Огноо,Ж.Хожа,Б.Пэлжир,А.Алиша нар найр наадмын чимэг болж ард түмэндээ гайхагдаж үе дамжин мартагдаж ирлээ.Аймаг сумандаа алдартай бяр хүч нь тэгшрэн домог болон үлдсэн хүчит бөхчүүд нь энэ нутагт олон төрсөн билээ.Улсын начины энтэй аймгийн хурц арслан Б.Иваныш, аймгийн арслан Б.Талгатбек,К.Серикбай,ар дүү аймгийн арслан М.Ануарбек,Тохатан,ах дүү аймгийн заан М.Мөндөн,М.Аю,болон Т.Уат,Т.Ныгалит,М.Халамбахы, Ч.Ядамсүрэн,Ч.Батхуяг,А.Байгалдай, аймгийн начин Б.Нурлан, сумын заан Х.Шакен,К.Тенсел,Д.Дорж,Е.Агажан,Ж.Икей,Ж.Дүрэмхан,Б.Дөрбетхан,Б.Айтуган,Х.Ержан,Т.Зейнелхан,Ж.Уагихан,И.Даулет,И.Хасбаатар,Т.Ардагер,Р.Кадирбек,А.Нурхадыл,И.Бахытбек,А.Өнербек,Д.Бейбит сумын начин Нямдорж,Б.Күнтуган,Х.Хайрат нар нэг үеийн хүчтэнүүд юм.
Сумаа төлөөлж спортын олон тэмцээнд оролцсон, спортын өндөр зэрэг хүртэн медалийн эзэн болсон тамирчин А.Зарипа,Н.Бадиша,М,Хайса,Б.Нурлан,Т.Назимхан нарын олон залуус байна.Удам сайт хурдан хүлгээ уяа сойлгыг нь тааруулж уралдуулж ирсэн угийн хийморилог ард түмэн Ногооннуурчууд билээ бид.
Улс, аймаг сумын тэргүүний уяачид Күнгейбай,Ж.Төлеухан,А.Хапталбай,К.Уаш,Т.Хабыл,С.Какеша,Баймирза,Н.Духаа,Б.Хабай,Б.Бейсхан,Б.Хаумет,Т.Хуаныш,Х.Байгали,А.Хумар,Н.Болжин,Х.Дүгэр,Өнөр,Ж.Буйд,Рахытхан,Б.Айдар,Рамазан,Жавах,Т.Халай,З.Өкмет,К.Асхар,Алметжан,Х.Байтаза,Т.Хойшыбай нар морины уяа сойлгыг нь таруулах эрдмийг эзэмшсэн ардын авъяастнууд юм.Уяач Күнгейбай жороо цагаан морь аймгийн 10 жилийн ойгоор түрүүлж Маршал Х.Чойбалсанд бэлэг болон очсон түүхтэй. Эрдэм мэдлэгийн энгүй их далайд сэлж оюуны цуцалтгүй хөдөлмөр зүтгэлээр эрдмийн цол зэрэг хамгаалсан эрдэмтэн мэргэд олон бий.Түүхийн ухааны доктор Х.Силам,Х.Бабахумар,хэл бичгийн ухааны доктор Х.Хабидаш,дэд доктор О.Цэвэлжав, шинжлэх ухааны доктор Т.Жаава,Х.Батсуурь, биологийн ухааны доктор Р.Самъяа,С.Түсивхан,К.Хабылболат,цаг уурын шинжлэх ухааны доктор, зохиолч,нийтлэгч Х.Хангайсайхан,эдийн засгийн ухааны доктор Д.Лхагваа, техникийн ухааны доктор П.Алдар, химийн шинжлэх ухааны доктор Ж.Тэрбиш, газар зүйн ухааны доктор Б.Хааяа, физикийн шинжлэх ухааны доктор М.Днейхан,Х.Данейхан, геологийн уул уурхайн шинжлэх ухааны доктор Х.Сиржат, математикийн ухааны доктор Х.Имаммагзам нар залуу үеийнхний бахархал болж байна.Шатрын спорт, танин мэдэхүйн талаар 40 гаруй ном бичиж оруулсан Я.Дүгэр, анагаах ухааны салбарт 20 илүү ном бичсэн их эмч, нийтлэгч Я.Жамбалдорж нар Ногооннуурын унаган хүүхдүүд.Монгол эх орон ард түмний тусгаар тогтнол, газар нутгийнхаа төлөө халуун амь,бүлээн цусаа хайрлахгүй дайны талбарт дайсны шуугисан сум сөрж дарийн утаа үнэртэж явсан ахмад дайчин 1939 оны Халх голын дайчин Б.Дэмбэрэл, Дамиран,1945 оны чөлөөлөх дайн болон баруун хязгаарын тулалдаанд оролцож явсан ахмад дайчин Т.Бодаубай,Б.Тортөбөл,Сандал, А.Хавдралы,Ч.Батхуяг,Б.Жанабал,Солтамурат,Б.Гэнэн,Х.Дүгэр нар юм.Дайны талбарт болон дайсныг дарж,дархан цолоо мандуулж ирээд үр бүтээлтэй ажиллаж байгаад таалал төгссөн дайчин Чинхүү,Чойнжуур,нар болон цаг бусан хэлмэгдлийн хар шуурганд өртсөн яамны сайд, аймгийн дарга агсан О.Мяразан, хошуу занга агсан Ө.Шош,Лам,Адилхан,Хаш,Баймеш,Аят, Наурызбай,Э.Гомпил нар нь түүхэнд үлдэх гавъяатнууд юм.
Сумын ахлах сургууль нь 1250 хүүхэдтэй. Тойргийн 4 бага сургуульд 320 хүүхэдтэй. Дотуур байранд 400 гаруй хүүхэд амьдарч байна. Хүүхдийн цэцэрлэгт 4 бүлэгт 100 хүүхэд хичээллэж хүмүүжиж байна. Сум дундын эмнэлэгтэй. Улаанбайшинт гэсэн боомттой. Тэр нь ОХУ-д гарах гарц нь юм. Улаанбайшинт боомт Орос, Монголын хооронд 1934 онд автозамыг засч, 1935 онд Оросын барилгачид 10 тасалгаа бүхий модон барилга барьж улаан зосоор будсанаас үүдэн “ Улаанбайшинт “ гэдэг нэр авсан байна.
| |||