Родос арлын Гелиосын хөшөө: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Шинэ хуудас: [[Image:rhodes0211.jpg|thumb|right|300px|Энэхүү Родос арлын Колоссусын хөшөөний зураг нь 1911 онд Гролиер Сошитигий...
 
No edit summary
Мөр 1:
[[Image:rhodes0211.jpg|thumb|right|300px|Энэхүү Родос арлын Колоссусын хөшөөний зураг нь 1911 онд Гролиер СошитигийСошитигийн гаргасан "Мэдлэгийн ном"-оос авсан болно.]]
[[Image:Colossus of Rhodes.jpg|right|thumb|250px|Энэхүү Родос арлын Колоссусын хөшөөний зураг нь 16 зуунд Мартин Хээмскэркийн зурсан бүтээл]]
'''Родос арлын Колоссус''' ([[Англи хэл]]:Colossus of Rhodes) нь МЭӨ 292 – 280 оны хооронд уран барималч [[Линдосын Чарес]]ын удирдлага доор [[Грек]]ийн [[Родос арал]] дээр байгуулагдсан бөгөөд [[Эртний Грек]]ийн [[нар]]ны [[бурхан]] [[Гелиос]]ийн аварга [[хөшөө]] юм. Уг хөшөө нь эвдрэхээсээ өмнө эртний ертөнцийн хамгийн өндөр байгууламж байсан бөгөөд ойролцоогоор 30 [[метр]] өндөртэй байсан. [[Эртний Дэлхийн 7 гайхамшиг|Эртний Дэлхийн 7 гайхамшгийн]]ийн 1нэг гэж тооцогддог.
 
==Родосын бүслэлт==
[[Македоны Александр|Македоны Аугаа Александр хаан]] [[МЭӨ]] 323 оны орчимд нас барахад, тухайн цаг үед түүний хаан ширээг хэн орлон үлдэх нь тодорхойгүй байлаа. Түүний жанжид хаан ширээний төлөө хоорондоо тулалдан, эзэнт гүрэн бутарч, 4 хэсэг хуваагдсан бөгөөд [[Газрын дундад тэнгис]] орчмын бүс нутгийг жанжин [[Диадокус]] удирдах болсон байна. Родос арлынхан Александрын өөр нэг жанжин болох [[Египет]]ийн эзэн [[Птолемей]]г дэмжиж байсан бөгөөд Газрын дундад тэнгисийн зүүн хэсгийг хяналтандаа байлгах гол түшиц газар болон цэцэглэн хөгжиж байлаа.
[[Бага Ази]], умард [[Сири]]д байгуулагдсан [[Антиох]]ын эзэнт улсын хаан [[Антигонус I Монофталмус]] “нэг нүдэт хаан” /(Мөн Александрын жанжин/) МЭӨ 305 онд өөрийн хүү [[Македоны I Дмитриуст]] 40000 цэрэг бүхий [[флот]] өгч родосРодос арал руу дайруулснаар энэ үйл ажиллагаа зогссон юм. Арлынхан хотоо сайн хамгаалж байсан ба хотын хэрмийг [[Хелеполис]] гэж нэрлэдэг нураагч цамхаг ашиглан давж эзлэн авахыг оролдсон боловч амжилтанд хүрэхгүй байв. МЭӨ 304 онд холбоотон Птолемей тусламжийн цэрэг явуулахад Дмитриус завь, хэрэм нураах тоног төхөөрөмжөө орхин ухарсан байна. Родосынхан ялалтын баяраа тэмдэглэж байх үедээ дайсны орхисон тоног хэрэгслүүдийн нэгнээс 300 [[талент]] /(өнөөгийн [[ам.америк доллар]]ын ханшаар 150 сая орчим/) олжээ. Үүнийг хэрхэн зарцуулах тухай Родосынхан зөвлөлдснийзөвлөлдсөний эцэст дайнд ялалт авчрахад тусалсан нарны бурхан, хамгаалагч Гелиост зориулан, талархал илэрхийлж аварга том хөшөө босгохоор шийдэцгээсэн байна. Барилгын ажлыг Родос арлын Линдосын Чарес удирдсан юм. Түүний багш нь [[Тарентум]] дахь 30 м өндөр [[Зевс]] бурхны хөшөөг урлагч алдарт [[Лисиппос]] байсан.
 
 
==Бүтээн байгуулалт==
Тухайн үеийн шинжлэх ухааны тооцооллийгтооцооллыг ашиглан Мандраки усан боомтын орох хэсгийн амны 15 м гүн усанд аварга чулуун тулгуур багануудыг зоож, хөшөөг байрлуулахаар шийдсэн байна. Хөшөө өөрөө ойролцоогоор 30 м өндөр байхаар тооцоолж төмөр их бие зангидан, дээд хэсэгт нь дохионы галт бамбар асаахуйцаар тооцсон туйпyyнтоосгон цамхаг хийж, гадар хэсгийг нь бүхлээр нь зэс хавтангаар бүрсэн байна. Хөшөөний зэс болон төмөр эдлэлийг Димитриусын армийнхны хаягдсан зэр зэвсэг, тоног төхөөрөмжөөс гарган авчээ. Хөшөөний дээд хэсэгт аварга том дөлөн хүрээг шавраар урласан байна. Баримлыг хийх явцад түүнийг тойрон асар том хог шороо, чулуун овоо, дов бий болсон бөгөөд алсаас харахад галт уул мэт харагддаг байв. Уран барилга бүрэн хийгдэж дуусмагчдуусмагц лаг шавар, шороо хогийг бүрэн зайлуулжээ. Энэхүү аварга хөшөөг 12 жилийн турш барьсан бөгөөд МЭӨ 280 онд бүрэн дууссан байна.
 
==Сүйрэл==
Гелиосийн хөшөө нь 54 жилийн турш сүндэрлээд МЭӨ 208 онд Родос аралд болсон газар хөдлөлтөөр сүйрчээ. Хөшөө өвдөгний хэсгээрээ хугарч, газарт унасан байна. [[Птолемей III]] хаан хөшөөг дахин сэргээхэд туслахыг хүссэн боловч Родосчуудын зөнч лам нар гелиосГелиос бурхны хилэнгээр нурсан тул дахин бүтээх хэрэггүй гэж үзэн саналыг зөвшөөрөөгүй байна. Уг хөшөөний үлдэгдэл 800 жилийн турш харагдсаар байсан бөгөөд аялагчид түүнийг гайхан биширдэг байжээ гэж [[Страбо]] тэмбэглэсэн байдаг. [[Хөгшин Плини]]гийн тэмдэглэснээр зөвхөн эрхий хурууг нь гэхэд л хэд хэдэн хүн гар гараа алдлан тойрон хүрээлэхээр тийм том байсан ажээ.
 
МЭ 654 онд [[Араб]]ын жанжин [[Муавиа]] Родос арлыг эзэлж авсныхаа дараа [[Эдесс]]ийн худалдаачдад ГелиосийнГелиосын хөшөөний эвдэрхий үлдэгдлийг зарсан байна. Хөшөөний зэс хучмалын үлдэгдлийг зөөхөд 900 [[тэмээ]] хэрэгтэй болж байсан нь хөшөөний хэр аваргааврага болохыг илтгэж байна.
Өнөөгийн бидний төсөөлдөг боомтын 2 эрэгт хөлөө жийн унаж зогссон зураг /дээр буй/ нь хэдэн зуун жилийн дараа хөшөөг санаанаасаа зохион зурсан уран сэтгэмжүүд юм. Олон хүмүүс хөлийнх нь хоорондуур усан онгоц хөвөн явж буй аварга хүрэдхүрэл хөшөөгөөр төсөөлдөг билээ. Тухайн үеийн технолгиортехнологиор хөлөө жийн зогссон хөшөөг хийх боломжгүй байсан. Яагаад боломжгүй талаар 2 тайлбар байдаг.: А)
# Хэрвээ боомтын аманд хөлөө жийн унаж зогссноорзогссоноор хийх байсан бол нурах үедээ боомтийнбоомтын амыг бүрэн хааж усанд унах байсан. Иймээс боомтоос гарах эсвэл орох шаардлагын улмаас түүний үлдэгдлийг зайлшгүй цэвэрлэх хэрэгтэй болно. Родосчуудын хувьд энэ нь ямар ч боломжгүй зүйл болно.
# Б)[[газарГазар хөдлөлт]]өөр нурсан нурангийг уснаас гаргаагүй байлаа гэж бодоход хүмүүс 800 жилийн турш түүний үлдэгдлийг харж, түүнийг гайхан ярилцах ямар ч боломжгүй юм. Хөшөөний бүтцэд бараг тэр чигээрээ зэс шавар орсон байгаа нь түүний даацад нөлөөлж бага зэргийн газар хөдлөлтөд сүйрэх шалтгаан болсон байна.
 
 
==Орчин үед Колоссусын талаар==
* Хамгийн алдартай нь [[Нью Йорк]] хотын [[эрх чөлөөний хөшөө]]нд бичигдсэн [[Эмма Лазарус]]ын “Шинэ Колоссус” хэмээх шүлэг юм. 1989 онд Родос арлын эргийн далайн усан доор Колоссусын суурийг хайсан боловч ямар нэгэн үр дүн гараагүй байна. ЖуулчдийгЖуулчдыг татах зорилгоор дахин шинээр барихаар хэлэлцүүлэг явуулж, төслийг нь 1970 онд хийсэн ч 100 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардлагатайн улмаас зогссон байна.
 
 
==Орчин үед бий болсон Родос арлын Колоссын талаарх үлгэр домгууд==
* “[[Астерикс]] Олимпийн тоглолтод” комик номд Родос арлыг төлөөлж Олимпод оролцохоор колоссусКолоссус ирдэг тухай гардаг байна.
* Найруулагч Сержио Лионь энэ талаар 1961 онд кино хийсэн байна.
* Силвиа Плат “Колоссус” гэж найраглал бичжээ.
Line 39 ⟶ 41:
* D. E. L. Haynes, "Philo of Byzantium and the Colossus of Rhodes" ''The Journal of Hellenic Studies'' '''77'''.2 (1957), pp. 311-312. A response to Maryon.
*M. H. Gabriel, ''BCH'' '''16''' (1932), pp 332-42.
 
{{Эртний дэлхийн 7 гайхамшиг}}
 
[[Category:Түүх]]
Line 56 ⟶ 60:
[[de:Koloss von Rhodos]]
[[dv:ރޯޑެޒްގެ ކޮލޯސަސް ބުދު]]
[[en:Colossus of Rhodes]]
[[et:Rhodose koloss]]
[[el:Κολοσσός της Ρόδου]]