Наполеон: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
бNo edit summary |
|||
Мөр 1:
{{Хаан
|name=I Наполеон
|title=Францын эзэн хаан; Италийн хаан,<br />
|image=[[Файл:Jacques-Louis David 017.jpg|200px]]
|caption=Эзэн хаан Наполеон Түйлерт судалгаа хийж байхдаа, Жак-Луй Давид, 1812
Мөр 27:
[[Корсик]]т төрж, эх газрын Францад их бууны офицероор бэлтгэгдсэн Наполеон [[Францын анхдугаар бүгд найрамдах улс]]ын үед алдар хүнд олж авсан ба Францын эсрэг [[Анхдугаар эвсэл|Анхдугаар]] ба [[Хоёрдугаар эвсэл]]ийн эсрэг дайны ажиллагааг амжилттай удирдсан. 1799 онд Бонапарт төрийн эргэлт зохион байгуулж, өөрийгөө анхны консулаар томилж, таван жилийн дараа өөрийгөө Францын Эзэн хаанаар өргөмжилжээ. XIX зууны эхний арван жилд тэрээр [[Францын анхдугаар эзэнт улс]]ын армийг Европын томоохон гүрнүүдийн эсрэг хөдөлгөж, [[Аустерлицийн тулалдаан]] [[Вагнерийн тулалдаан]] зэрэг олон тулалдаанд дараалсан ялалтууд байгуулж Европын эх газарт ноёлов. Тэрээр өргөн эвсэл байгуулж, анд нөхөд, ах дүү нараа Европын бусад улсуудад эрх баригчаар томилох замаар Францын нөлөөллийн хүрээг тогтоожээ.
1812 онд Оросыг дайлсан нь Наполеоны хувь тавиланд эргэлт гаргав. Түүний Их Арми ({{lang-fr|Grande Armée}}) дайны явцад сүйрч, дахин хэзээ ч бүрэн сэргээгүй юм. 1813 онд [[Зургадугаар эвсэл]] Наполеоны цэргийг [[Лайпцигийн тулалдаан|Лайпцигт]] бутцохиж, дараа жил нь Эвсэл Франц руу довтолж, Наполеоныг хаан ширээнээсээ буухад хүргэсэн бөгөөд түүнийг [[Элба арал|Элба аралд]] цөлжээ. Нэг жил хүрэхгүй хугацааны дараа Наполеон Элбагаас оргож, эргэж эрх мэдлээ олж авсан боловч 1815 оны 6-р сард [[Долдугаар эвсэл]] эхэлж Англи Пруссын хамтарсан цэргийг тосож [[Ватерлоогийн тулалдаан]]д ялагджээ. Наполеон амьдралынхаа сүүлийн зургаан жилийг [[Гэгээн Еленагийн арал]] дээр Британийн хяналт дор өнгөрөөж, тэндээ нас нөгцжээ. Задлан шинжилгээгээр түүнийг ходоодны хорт хавдраар өнгөрсөн гэж дүгнэсэн боловч Стен Форсхуфвуд болон бусад эрдэмтэд түүнийг хүнцлээр хордуулж алсан гэж үздэг.
Наполеон шинэчлэн байгуулсан Францын армиар томоохон ялалтууд байгуулж, янз бүрийн эх сурвалжаас тактикаа боловсруулдаг байлаа. Түүний цэргийн ажиллагааг дэлхий даяар цэргийн академиудад судалдаг бөгөөд түүхэнд тодорсон хамгийн аугаа их жанжнуудын нэг гэж тооцогддог. Өрсөлдөгч, дайснууддаа дарангуйлагч гэж үзэгддэг байсан боловч Наполеон [[Баруун Европ]]ын ихэнх улс орны буюу Ром-Германы захиргаа-эрхзүйн тогтолцоог боловсронгуй болгосон, шүүх засаглалын үндэс болсон [[Наполеоны кодекс]] буюу Францын анхны иргэний хуулийг боловсруулсан гаргаснаараа дурсагддаг бөгөөд одоо хүртэл хуулиудын үзэл санаа амьд, хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байдаг юм.
== Угсаа гарал, боловсрол ==
Наполеон Бонопарт нь 1769 оны 8 сарын 15 нд Корсик арлын Ажаччино хотноо Италийн цагаач [[Карла Бунопарте|Карла Бунопартег]]ийн хоёрдугаар хүү болж мэндэлжээ.Тэрээр Францад их бууны офицер болон ирэхдээ нэрээ илүү француулж Наполеон Бонапарт болгожээ.Түүний аав нь 16 зууны үед Корсикт ирсэн цагаач улсын хүү байжээ.Наполеоны ээж Летициа Рамолино нь хүүхдүүдээ хатуу чанга гараар хүмүүжүүлж байнгын сахилга баттай байхыг шаардаж байжээ.Ийм хүмүүжлээр хүмүүжсэн Наполеон цэрэг болох илүү амар дөхөм болжээ.Тэр дээрээ 1 ахтай [[Жосеф]] 6 дүүтэй [[Лусиен]] [[Елиса]] [[Лиус]] [[Паулина]] [[Каролина]] [[Жером]].1781 онд [[Аутун]]ы шашны сургуульд элсэн орж франц хэлийг сурж төгссөн.Түүний багш дурсахдаа Наполеон их зожиг их аялагатай ярьдаг үүнийгээ нээх хайхардаггүй хүүхэд
== Эхэн үеийн амьдрал ==
== Байлдан дагуулалт-ялалтын оргил үе ==
Францын хувьсгал түүний нэр нөлөөгөөр Европоор тархан халдварлахаас болгоомжилсон хамжлагат ёс ноёрхсон [[Оросын эзэнт гүрэн|Хаант Орос]], Австри-Унгар, тархай бутархай байсан германы жижиг хаант улсууд,
== Алдаа ялагдал==
Хэдийгээр
== Эшлэл ==
|