Хиагтын гэрээ: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Мөр 57:
 
== Гэрээ байгуулах үйл явц ==
Хуралдаан эхэлсэн өдөр хятадын талын бүрэн эрх барих төлөөлөгч 4 зүйлийн болзлыг тулган тавьсан байна. Үүнд: 1. Гадаад Монголын тал Хятад-Оросын тунхаглал, түүнд дагалдах баримт бичгийг мэдрэн хүлээх 2. Гадаад Монгол Дундад Иргэн улсын захиргаан доторх нэгэн хэсэг буюу өөртөө засах орон гэдгээ зарлан мэдэгдэх, 3. Гадаад Монгол эзэн хааны цолоос татгалзах, Богд гэгээнийг нэрийдэх нэрийг Гадаад Монголын Жибзундамба хутагт хан хэмээн ДИУ-ын Да Жунтангаас /Ерөнхийлөгчөөс/ өргөмжлөх, 4. Гадаад Монгол олноо өргөгдсөн хэмээх оны нэрийг хэрэглэж болохгүй, Дундад Иргэн улсын оны нэрийг хэрэглэх гэжээ.
хуралдаан эхэлсэн єдєр хятадын талын бүрэн эрх барих тєлєєлєгч 4 зүйлийн болзлыг тулган тавьсан байна. Үүнд:
1. Гадаад Монголын тал Хятад-Оросын тунхаглал, түүнд дагалдах баримт бичгийг мэдрэн хvлээх
2. Гадаад Монгол Дундад Иргэн улсын захиргаан доторх нэгэн хэсэг буюу єєртєє засах орон гэдгээ зарлан мэдэгдэх,
3. Гадаад Монгол эзэн хааны цолоос татгалзах, Богд гэгээнийг нэрийдэх нэрийг Гадаад Монголын Жибзундамба хутагт хан хэмээн ДИУ-ын Да Жунтангаас /Ерєнхийлєгчєєс/ єргємжлєх,
4. Гадаад Монгол олноо єргєгдсєн хэмээх оны нэрийг хэрэглэж болохгүй, Дундад Иргэн улсын оны нэрийг хэрэглэх гэжээ.
 
Єєрєєрөөрөөр хэлбэл, оны нэрээс эхлэн улсын нэр хүртэлх тусгаар тогтносон, бие даасан улсын хэрэглэдэг бvхийбүхий л бэлэг тэмдгийн чанартай боловч зарчмын чанартай асуудлуудаар Монголын талыг тулган шахаж тэднийг байр сууриа хамгаалан хатуу тэмцэхэд хүргэжээ. Тэд єєрсдийнөөрсдийн байр суурийг хамгаалсан 6 зvйлийнзүйлийн мэдэгдэл гаргаж танилцуулсан байна.
 
Оросын бүрэн эрх барих тєлєєлєгчтөлөөлөгч Миллер асуудлыг зохицуулах үүднээс "Гадаад Монгол бол тусгай автономит улс, энэ улсын хувьд Хятад зєвхєнзөвхөн сюзерен эрхийг эдэлнэ, энэ улсад Хятадын тєвтөв засгийн газраас үл хамааран єєрийнөөрийн нутаг дэвсгэрийн хязгаар дотор єєрийнөөрийн эрхийн хүрээнд ажиллах засгийн газар байх ёстой" гэж мэдэгджээ.
 
Ингээд Оросын тєлєєлєгчийнтөлөөлөгчийн саналаар 9 дэх хуралдаан дээр Оросын тал 21 зvйлтэйзүйлтэй, Хятадын тал 23 зvйлтэйзүйлтэй, Монголын тал 13 зvйлтэйзүйлтэй тєслvvдийгтөслүүдийг тарааж солилцсон байна. Чингэснээр талуудын байр суурь тодорхой болов. Монголын тєлєєлєгчдийнтөлөөлөгчдийн тэргvvнтэргүүн эдгээртэй танилцаад ХvрээндХүрээнд явуулсан цахилгаандаа "Хятадын эхээс хvлээжхүлээж авах зvйлзүйл нэгээхэн ч vгvйүгүй, Хятадын бичсэн нь хэтэрхий эзэрхэг, Оросын бичсэн нь бєєрєнхийбөөрөнхий" хэмээн тодорхойлж байжээ.
 
ТvvхчТүүхч Л.Жамсран нэгэнт ийм зєрєєтэйзөрөөтэй гурван саналыг хэлэлцсэн учраас энэ гурвын зєвхєнзөвхөн нэгээр нь асуудлыг шийдэж чадахгvйчадахгүй нь мэдээж. Харин аль алины нь саналаас ямар нэг хэмжээгээр тусгаж дунджаар шийдэх, эсвэл хэлэлцээг бvрмєсєнбүрмөсөн орхиж, улс тєрийнтөрийн аргыг хэрэглэхгvйхэрэглэхгүй болох ийм л хоёр зам байсан байна гэж vзжээүзжээ. Хаант Орос дэлхийн нэгдvгээрнэгдүгээр дайнд нэгэнт татагдан орж хамаг анхаарал нь єрнєөрнө зvгзүг хандаж байсан тул уг хэлэлцээг аль болох тvргэнтүргэн хугацаанд єєртєєөөртөө ашигтайгаар шийдвэрлэх, ДИУ дэлхийн дайнд хэдvйгээрхэдүйгээр тєвийгтөвийг сахина гэж зарласан боловч Япон улс Шаньдуны нутгийг булаан эзэлж "21 шаардлага" гэгчийг тулган хvлээлгэххүлээлгэх болсон нь мєнмөн л хэлэлцээг тvргэнтүргэн дуусгах, гэхдээ Монголд байр сууриа бататгаж авахыг чармайж байв.
 
Иймд Орос, Хятадын тал Монголын засгийн газрыг элдвээр шахамдуулахын зэрэгцээ Монголын бvрэнбүрэн эрх барих сайд Дашжавыг "Даан ч улс тєрийнтөрийн ёсыг мэдэхгvймэдэхгүй", зєвлєгчзөвлөгч манлайбаатар ДамдинсvрэнгДамдинсүрэнг "омгорхог" хэмээн үл ойшоох болсон тул Нийслэл ХvрээХүрээ тэднийг 1914 оны 11 дvгээрдүгээр сард гэдрэг татаж, тєлєєлєгчдийнтөлөөлөгчдийн тэргvvнээртэргүүнээр ШvvхШүүх яамны дэд сайд эрдэнэ жинон бэйс Ширнэндамдинг томилж гурван этгээдийн бага хурлыг хэвийн урсгалд оруулжээ.
 
Гурван этгээдийн маргаан мэтгэлцээн хоёр багц асуудал дээр тєвлєрчээтөвлөрчээ. Эхнийх нь Монгол улсын нэр, засгийн газар, хааны цол, он тооллыг хэрхэх талаар маргаж байв. Удаад нь Монгол улсын хил худалдаа, гааль татвар болон гурван улс хооронд иргэн зорчихтой холбогдсон асуудлууд багтаж байв. ИйнхvvИйнхүү Монгол улсын Олноо єргєгдсєнийөргөгдсөний 5 дугаар он буюу хєхєгчинхөхөгчин тахиа жилийн зуны тэргvvнтэргүүн сарын 25-нд Европын 1915 оны 5 дугаар сарын 2-ны єдєрөдөр Хятад улсыг тєлєєлжтөлөөлж Би Гуйфан, Чэнь Лу , Хаант Оросыг тєлєєлжтөлөөлж А. Миллер, Монголыг тєлєєлжтөлөөлж Ширнэндамдин, Чагдаржав нар гарын vсэгүсэг зурж, франц, монгол, хятад, орос хэлээр 22 зvйлтэйзүйлтэй гэрээг батлан тогтоогоод бичиг зvйлсийгзүйлсийг солилцон уг бага хурлыг дуусгасан байна.
 
== Гэрээний үр дүн ==