Монгол-Оросын 1921 оны гэрээ: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Мөр 1:
[[Файл:Tserendorj Signs Pact 1921.jpg|thumb|[[Балингийн Цэрэндорж|Цэрэндорж]] гэрээнд гарын үсэг зурж байна]]
Монгол- Оросын хооронд найрсаг харилцаа тогтоох тухай Монгол Улсын Ардын Засгийн газар, Зөвлөлийн Засагт Орос Улсын Засгийн газар хоорондын 1921 оны 11 дүгээр сарын 5-ны өдрийн Гэрээгээр тус хоёр улсын харилцааны эрх зүйн үндэс анх тавигдаж, дипломат харилцаатай болжээ. Энэ гэрээг “Монгол, Оросын хоорондохи найрамдлын барилдлагааг байгуулах тухай Монголын Ардын Засгийн Газар ба Зөвлөлийн Засагт Орос Улсын Засгийн Газрын хэлэлцэн тогтоосон гэрээ бичиг” гэж албан ёсоор нэрлэдэг. Хоёр улс 1922 онд ЭСЯ-аа Улаанбаатар, [[Москва]]д харилцан нээсэн байна.
1921 оны аравдугаар сарын сүүлчээр Намын төв хорооны дарга бөгөөд Сангийн сайд [[Солийн Данзан|С.Данзан]], Цэргийн яамны сайд [[Д.Сүхбаатар]], Гадаад яамны дэд сайд Б.Цэрэндорж тэргүүтэй Ардын Засгийн газрын төлөөлөгчид [[Зөвлөлт Орос Улс]]ад айлчлан найрамдлын хэлэлцээр хийжээ. Хэлэлцээрийн нэг чухал асуудал нь [[Ардын түр засгийн газар|Монгол ардын Засгийн газар]] Зөвлөлт Орос улсын засгийн газраас зээл авах явдал байсан юм. “Орос Монгол хоёрын хоорондох найрамдлын барилдлагааг бэхжүүлэх тухай” хэлэлцээрийн нэмэлт протоколд зээл олгох замаар санхүүгийн тусламж үзүүлэх зарчмуудыг бататган тусгаж манайд сая мөнгөн рублийн тусламж олгохоор шийдвэрлэсэн билээ. Зээлийг 1922 оны 1 дүгээр сарын 1-ээс 4 жилийн хугацаатай олгох ба харин манай Засгийн газар “...зээлдүүлсэн мөнгийг эргүүлэн төлөх тухайд харъяат улсын амьдрал болох үхэр мал, арьс шир, өөх тосны зүйлээр ...” төлөх гэрээ хийжээ.▼
Хэлэлцээр байгуулагч 2 тал энэхүү нэмэлт протоколоо нууц байхаар тохирсон аж. Ер нь Зөвлөлт Оросын тал Монголд олгох зээлээ эдийн засгийн агуулга, ач холбогдлыг нь бус улс төрийн талаас нь онцлон анхаардаг байжээ. Уулзалт болохоос 13 хоногийн өмнө Зөвлөлт Орос улсын Гадаад хэргийн ардын комиссар Г.В.Чечеринээс В.И.Ленинд илгээсэн танилцуулгад “Найрамдалт Монгол ардын хувьсгалт Засгийн газар бол бидний гарт байгаа маш том хөзөр мөн. Тус улсаар манай хилийн асар уудам зай халхлагдаж бүрэн аюулгүй байдалд байна. Иймд та энэ төлөөлөгчдийг хүлээн авахыг зөвшөөрөх болов уу” гэж дурдсан байдаг. Энэ үеэр Хаант Оросын үед авсан 5 сая рублийн зээлийн гэрээг хүчингүй болгосон тухайгаа мэдэгдсэн нь буурай хөгжилтэй манай орны хувьд маш чухал завшаан байв. Энэ нь Монгол улсын түүхэнд их хэмжээний өрийг тэглэсэн анхны тохиолдол байсан юм.▼
== Талуудын төлөөлөгчдийн бүрэлдхүүн ==
Line 15 ⟶ 12:
== Гэрээ байгуулах үйл явц ==
▲1921 оны аравдугаар сарын сүүлчээр Намын төв хорооны дарга бөгөөд Сангийн сайд [[Солийн Данзан|С.Данзан]], Цэргийн яамны сайд [[Д.Сүхбаатар]], Гадаад яамны дэд сайд Б.Цэрэндорж тэргүүтэй Ардын Засгийн газрын төлөөлөгчид [[Зөвлөлт Орос Улс]]ад айлчлан найрамдлын хэлэлцээр хийжээ. Хэлэлцээрийн нэг чухал асуудал нь [[Ардын түр засгийн газар|Монгол ардын Засгийн газар]] Зөвлөлт Орос улсын засгийн газраас зээл авах явдал байсан юм. “Орос Монгол хоёрын хоорондох найрамдлын барилдлагааг бэхжүүлэх тухай” хэлэлцээрийн нэмэлт протоколд зээл олгох замаар санхүүгийн тусламж үзүүлэх зарчмуудыг бататган тусгаж манайд сая мөнгөн рублийн тусламж олгохоор шийдвэрлэсэн билээ. Зээлийг 1922 оны 1 дүгээр сарын 1-ээс 4 жилийн хугацаатай олгох ба харин манай Засгийн газар “...зээлдүүлсэн мөнгийг эргүүлэн төлөх тухайд харъяат улсын амьдрал болох үхэр мал, арьс шир, өөх тосны зүйлээр ...” төлөх гэрээ хийжээ.
▲Хэлэлцээр байгуулагч 2 тал энэхүү нэмэлт протоколоо нууц байхаар тохирсон аж. Ер нь Зөвлөлт Оросын тал Монголд олгох зээлээ эдийн засгийн агуулга, ач холбогдлыг нь бус улс төрийн талаас нь онцлон анхаардаг байжээ. Уулзалт болохоос 13 хоногийн өмнө Зөвлөлт Орос улсын Гадаад хэргийн ардын комиссар Г.В.Чечеринээс В.И.Ленинд илгээсэн танилцуулгад “Найрамдалт Монгол ардын хувьсгалт Засгийн газар бол бидний гарт байгаа маш том хөзөр мөн. Тус улсаар манай хилийн асар уудам зай халхлагдаж бүрэн аюулгүй байдалд байна. Иймд та энэ төлөөлөгчдийг хүлээн авахыг зөвшөөрөх болов уу” гэж дурдсан байдаг. Энэ үеэр Хаант Оросын үед авсан 5 сая рублийн зээлийн гэрээг хүчингүй болгосон тухайгаа мэдэгдсэн нь буурай хөгжилтэй манай орны хувьд маш чухал завшаан байв. Энэ нь Монгол улсын түүхэнд их хэмжээний өрийг тэглэсэн анхны тохиолдол байсан юм.
== Гэрээний үр дүн ==
| |||