Орхон-Руни бичиг: Засвар хоорондын ялгаа

 

Анх 1692 онд Н. Витзен гэдэг хүн Верхотуре хавиас, 1696 онд С. Ремезов Талас голын эх орчмоос үл мэдэгдэх бичигтэй чулуунууд олсноо мэдээлжээ. Ф. И. Страленберг 1730 онд Уйбат болон [[Енисей мөрөн|Енисей мөрний]] хөндийд орших ийм бичигтэй хөшөөнүүдийн тухай мэдээлсэн. [[Орос]]ын 1-р Петр хааны заавраар 1722 онд Д. Е. Мессершмидт удирдсан Сибирийн экспедицийн тэмдэглэлд дээрх бичигтэй хөшөө, хад, чулууны талаар дурджээ.1818 онд оросын жуулчин Григорий Спасский "Сибирский вестник" сэтгүүлд тодорхой мэдээ нийтлүүлснээр учир нь мэдэгдэхгүй бичигтэй хөшөөний тухай олны анхаарлыг татжээ.