Иоханн Себастиан Бах: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
хөгжим
Мөр 1:
[[Файл:Johann Sebastian Bach.jpg|thumb|right|200px|Бахын 1748 оны хөрөг]]
'''Иоханн Себастиан Бах''' ('''Johann Sebastian Bach''', * 1685 оны 3 сарын 21 – † 1750 оны 7 сарын 28) нь [[Герман|Германы]] хөгжмийн зохиолч, [[баг бишгүүр]]ч хөгжимчин байжээ. Түүний [[найрал дуу]], [[найрал хөгжим]], [[хөгжмийн зэмсэг|хөгжмийн зэмсгүүдэд]] зориулагдсан бүтээлүүд нь [[бароккоБарроко|бароккогийн]]гийн үеийг дээд цэгтээ хүргэхэд гүн хувь нэмэр оруулсан байна.
 
ХVIII зууны германы суут хөгжмийн зохиолч И.С.Бах өөд болсноос хойш хоёр зуу гаруй жил өнгөрсөн ч тvvнийгтүүний хөгжим дэлхий даяар улам өргєнөргөн дэлгэрсээр байна. Гэтэл амьд сэрvvндсэрүүн цагт нь тvvнийгтүүнийг огт хvлээнхүлээн зөвшөөрөхгvйзөвшөөрдөггүй байсан ньажээ.Түүнийг дааннас чбарснаас харамсалтайхойш зуу шахам жилийн дараа 1829 онд германы нэрт хөгжмийн зохиолч Феликс Мендельсоны удирдлага дор түүний алдарт "Матвейн шаналал" зохиолыг олны өмнө тоглож Герман улсад анх удаа түүний зохиолын эмхэтгэлийг гаргажээ. Тэр үеэс хойш дэлхийн бүх хөгжимчид түүний зохиолын яруу тунгалаг аялгуу, төгс ур чадварыг бахдан бишрэн тоглодог болж онгодоо хөглөж сэтгэлээ баясган ариусгасаар байна.
Тvvнийг нас барснаас хойш зуу гаруй жилийн дараа 1829 онд алдарт хөгжмийн зохиолч Ф.Мендельсоны удирдлага дор тvvний аугаа "Матвейн тачаадал" зохиолыг олны өмнө тоглож Герман улсад анх удаа тvvний зохиолын эмхэтгэл гаргажээ. Тэр vеэс хойш дэлхийн бvх хөгжимчид тvvний зохиолын яруу тунгалаг аялгуу, төгс ур чадварыг бахдан бишрэн тоглодог болж онгодоо хөглөж сэтгэлээ баясган ариусгасаар байна.
 
И.С.Бах нь хөгжимудам сонирхдогдамжсан удмаасхөгжимчний гэр бүлээс гаралтай хийгээдба талхчны мэргэжилтэй өвөө нь ардын хөгжмөєрхөгжмөөр чадварлаг тоглодог байв. Тэдний удамд лимбэч, бvрээчбүрээч, хийлч, бадралт баг бишгvvрбишгүүр хөгжимчин гээд нэртэй олон уран бvтээлчбүтээлч байсан учир тусТюрингийн орондмужийн Эйзенахад хөгжимчин бvрийгбүрийг Бах, эс бөгөөс Бах нэртэй хvнхүн бvрийгбүрийг хөгжимчин гэж нэрлэдэг болжээ.
 
Тэрээр 1685 онд бяцхан Эйзенах хотод төржтөрсөн ба хийлчийн мэргэжилтэй эцгээрээ хийл хєгжимхөгжим заалгаж, нарийн цээл хоолойтой тул сургуулийн найрал хөгжмийн хамтлагт дуучин байв. Есөн настайдаа түүнийг өнчрөхөд нь Ордруф хотод суудаг, сvмийнсүмийн бадралт баг бишгvvрбишгүүр хөгжимчин ууганавга ах нь дэргэдээ авч гимназид оруулж тvvнийтүүний зэрэгцээ хөгжим зааж байв. Ах нь алдарт хөгжмийн зохиолчдын бvтээлvvдтэйбvтээлүүдтэй дэвтрvvдээдэвтрүүдээ цоожтой авдарт хадгалж байгаа тухай арван настай хvvхүү мэдээд тэдгээриигтэдгээрийг нь хулгайлж шєнєшөнө сарны гэрэлд нотуудыг нь хуулан бичдэг байв. Гэтэл зургаан сарын дараа нэгэн шөнө ах нь тvvнийгтүүнийг хуулан бичлэг хийж байхад нь барьж бvхбүх нотыг, нь хураан авахад их харамсчээ. Хамгийн харамсалтай нь тvvнийтүүний хараа эрс муудсан байлаа.
 
15 настайдаа бие даан амьдрахаар шийдэж ЛюенбургЛюнебург хотод шилжин сууршиж 1703 онд гимнази төгсєжтөгсөж их сургуульд элсэн суралцах эрхтэй болсон ч хооллох, хувцаслах мөнгө олохын тулд олон хот дамжин янз бvрийнбүрийн ажил эрхэлж байжээ. Хаа ч явсан мэдлэгээ дээшлvvлэхийндээшлүүлэхийн төлөө шургуу зvтгэжзүтгэж германы төдийгvй итали, францийнфранцын хөгжмийн зохиолчдын бvтээлvvдтэйбvтээлүүдтэй гvнзгийгүнзгий танилцаж бололцоо л гарвал нэртэй хөгжимчдийн тоглолтыг vзэжүзэж тоглолтын ур чадвар арга барилыг нь гярхай ажигладаг байв.
 
Ордныхон гадаадын хөгжмийг биширч байгааг Бах буруушааж герман ардын дуу, бvжгийнбүжгийн хөгжмийг гvнзгийгүнзгий судалж уран бvтээлдээбүтээлдээ өргєнөргөн хэрэглэж гадаадын хөгжмийн зохиолчдын бvтээлvvдийгбүтээлүүдийг сохроор дууриан дагасангvй, уран чадвараа төгөлдөржvvлэнтөгөлдөржүүлэн хурцалж байлаа.
 
И.С.Бах аугаа хөгжмийн зохиолч төдийгvй бадралт баг бишгvvрбишгүүр, клавесин хөгжмєєрхөгжмөөр гарамгай тоглодог, тvvнийтүүний уран бvтээлийг эс тоодог байсан ч чадварлаг хөгжимчин гэдгийг нь өрсөлдөгч нар нь хvлээн зөвшөөрч байв. Нэгэн жишээ дурдахад Бахыг ДерезденДрезден хотод францийнфранцын бадралт баг бишгvvрбишгүүр хөгжимчин Луи Маршантай өрсөлдvvлэхөрсөлдүүлэх тэмцээнд урьжээ. Уригдсан хоёр хөгжимчин тэмцээний урьд өдөр танилцаж клавесин хөгжим тогложээ. Гэтэл Л.Маршан ялагдахаа ойлгож шөнө нь Дрезден хотоос сэм явсан байжээ.
 
1708 оноос Веймар хотод сууршиж ордны хөгжимчин, хотын бадралт баг бишгvvрбишгүүр хөгжимчнөөр ажиллаж байхдаа бадралт баг бишгvvрбишгүүр хөгжимд зориулсан олон шилдэг бvтээл туурвиснаас алдарт Токката, ре минорын фуг, до минорын Пассакалия нь агуулгын хувьд гvнзгийгүнзгий, өргєнөргөн далайцтай болжээ.
 
1717 онд КетениКётен гvнгийнгүнгийн урилгаар Кетен хотод шилжин ирж бага найрал хөгжмийн удирдаач болж гvнггүнг дуулахад нь клавесин хөгжмєєрхөгжмөөр дагаж тоглох vvрэгүүрэг гvйцэтгэж байв. Чөлөөт цагаараа уран бvтээлээбүтээлээ бичиж ууган хvvхүү Вильгельм Фридеманы хичээлэлтэд хэрэглэх зорилгоор хоёр болон гурван хоолойд зориулсан аязууд, "Франц сюит", "Англи сюит", "СайтарЖигдрүүлсэн хэмнэлжvvлсэнхөгт зориулсан клавир" хэмээх том бvтээлийнбүтээлийн нэгдvгээрнэгдүгээр ботид орсон 24 прелюди, фугфуга зохиож ре минорын "Сайтар хэмнэлжvvлсэнхэмнэлжүүлсэн уран сэтгэмж ба фуг" бvтээлээ гараасаа гаргажээ.
 
Өнөө vедүед Бахын хоёр болон гурван хоолойд зориулсан аязууд чуулбаруудыг хөгжмийн сургуулийн, "СайтарЖигдрүүлсэн хэмнэлжvvлсэнхөгт зориулсан клавир" номыг хөгжмийн дунд сургууль., консерваторийн сургалтын хөтөлбєрєөрхөтөлбөрөөр заавал vздэг байна.
 
1723 онд Лейпциг хотод шилжин сууршиж тэнд насан эцэслэх хуртлээхүртлээ амьдарчээ. Гэгээн Фома сvмийнсүмийн дэргэдэх дууны сургуулийн найрал дууны удирдаачийн алба хашиж хотын бvхбүх сvмсүм хийдийгхийдэд vйлчлэхүйлчлэх ажил давхар хариуцах болжээ. ТэрчилэнТэрчлэн шашны сэдэвтэй хөгжим зохиох vvргийгүүргийг давхар хvлээжхүлээж байсан ч уран сайхны итгэл vнэмшлээрээүнэмшлээрээ гайхамшигтай олон бvтээлбүтээл туурвисаар байлаа.
 
Хамгийн шилдэг найрал дуу, инструментальхөгжмийн зохиомжууд гvvнийтүүний дотор "Иоанны тачаадалшаналал" кантат (нийтдээ 250 орчим кантат зохиосон.), Си минорын МессМесса зэрэг алдарт бvтээлээбүтээлээ бичжээ. Иоанн, Матфей нарын "тачаадалшаналал" гэдэг нь Есус Христийн тарчлаан, зовлонгийн тухай хvvрнэлхүүрнэл юм. "Месс", "тачаадалшаналал" нь католик сvм хийдийн найрал дуу байсан бол И.С.Бахынх шашны агуулгаас хальж концертын шинж чанартай монументаль бvтээл болжээ. И.С.Бахын уран бvтээлийн оргил болох "месс", "тачаадалшаналал" зохиолыг тоглоход гоцлол дуучид, найрал дууны хамтлаг, найрал хөгжим, бадралт баг бишгvvр хөгжим оролцдог аж.
 
Сvм хийдийн удирдлага тvvний бvтээлvvдийг шашны хатуу дэг жаяг, ертөнцийн амьдралаас тасархай байх агуулгад нийцэхгvй байна, дэндvv "газрын", амьдралын баяр жаргал дvvрэн байна гэж буруушаан шvvмжилж байв. Тvvнээс гадна сургуулийн захиргаанаас дуучин хvvхдvvдийн хувцаслалт, хооллолт, хөгжмийн зэвмсгийн хангалтад өчvvхэн хөрөнгө зарцуулж байсан нь тvvний хувьд маш хэцvv, сэтгэл зовоосон асуудал байжээ.