Ардын хувьсгал: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Мөр 1:
1919 онд Оросын консулын сургуулийн багш Догсомын Бодоо Консулын дэнжийн нууц бүлгэмийг, гаалийн хорооны түшмэл Солийн Данзан Зүүн хүрээний нууц бүлгэмийг үүсгэн байгуулжээ. Консулын бүлгэмд Х.Чойбалсан, Д.Чагдаржав, Сангийн яамны түшмэл Жамьян, лам Д.Лосол, Жигмиддорж зэрэг хүмүүс байсан бол Зүүн хүрээний нууц бүлгэмд Цэргийн яамны түшмэл Д.Догсом, Магсаржав хурцын Дугаржав, Д.Сүхбаатар, Галсан, Тогтох, Даш, буриад Балсанов зэрэг хүмүүс байжээ. 1920 оны эхээр уг хоёр бүлгэм нэгдэж Хятадын дарангуйлал, феодализмыг эсэргүүцэн ухуулах хуудсууд тараах, Их Хүрээн дэх гамин цэргийг хүч, байрлалыг судлах, Богд хаан болон бусад томоохон ноёд язгууртнуудын үзэл бодлыг тандах зэрэг ажлуудыг хийж байжээ. Бодоогийн холбоо тогтоосон большевик оросуудаар дамжуулан уулзсан Коминтерны хэсэг төлөөлөгчид нууц бүлгэмийнхэнд Зөвлөлт Орос улс руу очиж тусламж хүсэхийг зөвлөсөн байна. 1920 оны 6-р сарын 25-ны хурлаар Монгол Ардын Нам гэж нэрийдэж Анхны долоо Зөвлөлт Орос улс руу явахаар болжээ.1920 оны 7-р сарын эхээр Данзан, Чойбалсан нар Оросын зүг хөдөлсөн ба уг сарын дундуур Бодоо, Чагдаржав нар араас нь хөдөлжээ. Бүлгэмийн үлдсэн гишүүд хятадын түрэмгийллийн эсрэг Зөвлөлт Орос улсаас тусламж хүссэн Богд хааны тамгатай бичгийг Далай лам Пунцагдоржийн тусламжтайгаар олж аван Сүхбаатар, Лосол, Догсом нар 7-р сарын эцсээр Орос руу явжээ. 1920 оны 8 сард Ардын намын төлөөлөгчид бүгд Эрхүү хотод очиж Зөвлөлт засгийн төлөөлөгч нартай уулзсан байна. 9-р сарын эхээр Данзан, Лосол, Чагдаржав нар Москва руу явж, Сүхбаатар, Чойбалсан нар Эрхүүд үлдэн, харин Бодоо, Догсом нар Их Хүрээ луу буцаад иржээ.1921 оны 3-р сарын 1-нд Дээд Шивээд эхэлсэн хуралдаанаар Монгол Ардын Намыг албан ёсоор байгуулж, Түр засгийн газрыг байгуулан намын даргаар Данзан, Түр засгийн газрын ерөнхий сайдаар Чагдаржав, гадаад хэргийн сайдаар Бодоо, бүх цэргийн жанжнаар Сүхбаатар томилогдсон байна.1921 оны 3-р сарын 18-нд Сүхбаатараар удирдуулсан Ардын цэрэг хүчээр хэд дахин давуу Хятадын гамин цэргийн хүчийг бут цохин Хиагтыг чөлөөлөх тулааныг хийн уг хотыг эзлэн авчээ.1921 оны 7-р сарын 6-нд Ардын цэрэг Их Хүрээнд орж ирсэн ба 11-нд Ардын эрхт хэмжээт цаазат Монгол улс ба Ардын хувьсгалын ялалтыг зарлан тунхагласан байна.
<br />
== Гарчиг ==
* [[Ардын хувьсгал#%D0%9D%D1%83%D1%83%D1%86%20%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%B4%20%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D1%81%D0%B0%D0%BD%20%D0%BD%D1%8C|1Нууц бүлгүүд байгуулагдсан нь]]
* [[Ардын хувьсгал#%D0%97%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%BB%D1%82%20%D0%9E%D1%80%D0%BE%D1%81%20%D1%83%D0%BB%D1%81%D0%B0%D0%B0%D1%81%20%D1%82%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B6%20%D1%85%D2%AF%D1%81%D1%81%D1%8D%D0%BD%20%D0%BD%D1%8C|2Зөвлөлт Орос улсаас тусламж хүссэн нь]]
* [[Ардын хувьсгал#%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%20%D0%A3%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BD%20%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B4%20%D0%BE%D1%80%D0%B6%20%D0%B8%D1%80%D1%81%D1%8D%D0%BD%20%D0%BD%D1%8C|3Барон Унгерн Монголд орж ирсэн нь]]
* [[Ардын хувьсгал#%D0%90%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BD%20%D0%BD%D0%B0%D0%BC%20%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B3%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D1%81%D0%B0%D0%BD%2C%20%D0%A5%D0%B8%D0%B0%D0%B3%D1%82%D1%8B%D0%B3%20%D1%8D%D0%B7%D1%8D%D0%BB%D1%81%D1%8D%D0%BD%2C%20%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%20%D0%A3%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%B9%D0%B3%20%D0%B1%D1%83%D1%82%20%D1%86%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BD%20%D0%BD%D1%8C|4Ардын нам байгуулагдсан, Хиагтыг эзэлсэн, Барон Унгернийг бут цохисон нь]]
* [[Ардын хувьсгал#%D0%90%D1%87%20%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%B3%D0%B4%D0%BE%D0%BB|5Ач холбогдол]]
* [[Ардын хувьсгал#%D0%94%D1%83%D1%80%D1%81%D0%B3%D0%B0%D0%BB|6Дурсгал]]
* 7Түүнчлэн үзэх<br />
[[Файл:Mongolian Revolutionaries.jpg|thumb|right|300px|Ардын намын гишүүд]]
<br />
==Нууц бүлгүүд байгуулагдсан нь==
1919 онд Оросын консулын сургуулийн багш [[Догсомын Бодоо]] Консулын дэнжийн нууц бүлгэмийг, гаалийн хорооны түшмэл [[Солийн Данзан]] [[Зүүн хүрээ|Зүүн хүрээний]] нууц бүлгэмийг үүсгэн байгуулжээ. Консулын бүлгэмд Хорлоогийн Чойбалсан, Дамбын Чагдаржав, Сангийн яамны түшмэл Жамьян, лам [[Дарьзавын Лосол|Д.Лосол]], Жигмиддорж зэрэг хүмүүс байсан бол Зүүн хүрээний нууц бүлгэмд Цэргийн яамны түшмэл [[Дансранбилэгийн Догсом]], [[Магсаржавын Дугаржав|Магсаржав хурцын Дугаржав]], [[Дамдины Сүхбаатар]], Галсан, Тогтох, Даш, буриад Балсанов зэрэг хүмүүс байжээ. 1920 оны эхээр уг хоёр бүлгэм нэгдэж Хятадын дарангуйллыг буруушаасан ухуулах хуудсууд тараах, Их Хүрээн дэх гамин цэргийг хүч, байрлалыг судлах, Богд хаан болон бусад томоохон ноёд язгууртнуудын үзэл бодлыг тандах зэрэг ажлуудыг хийж байжээ. Бодоогийн холбоо тогтоосон [[большевик]] оросуудаар дамжуулахаа больжээ.
<br />
== Зөвлөлт Орос улсаас тусламж хүссэн нь ==
1920 оны 7-р сарын эхээр Данзан, [[Хорлоогийн Чойбалсан|Чойбалсан]] нар Оросын зүг хөдөлсөн ба уг сарын дундуур Бодоо, [[Дамбын Чагдаржав|Чагдаржав]] нар араас нь хөдөлжээ. Бүлгэмийн үлдсэн гишүүд хятадын түрэмгийллийн эсрэг Зөвлөлт Орос улсаас тусламж хүссэн Богд хааны тамгатай бичгийг Да Лам Пунцагдоржийн тусламжтайгаар олж аван Сүхбаатар, Лосол, Догсом нар 7-р сарын эцсээр Орос руу явжээ. 1920 оны 8 сард Ардын намын төлөөлөгчид бүгд [[Эрхүү]] хотод очиж Зөвлөлт засгийн төлөөлөгч нартай уулзсан байна. 9-р сарын эхээр Данзан, Лосол, Чагдаржав нар [[Москва]] руу явж, Сүхбаатар, Чойбалсан нар [[Эрхүү|Эрхүүд]] үлдэн, харин Бодоо, Догсом нар [[Их Хүрээ]] луу буцаад иржээ. Ардын намынхан анх Зөвлөлт Орос улс явахдаа зөвхөн зэвсэг гуйхаар явсан боловч сүүлдээ зэр зэвсгээс гадна оросын улаан цэргийн хүчийг авахаар тохирч үүний төлөөсөнд Монголд зөвлөлт маягийн төр засаг тогтооно гэсэн амлалт өгсөн ажээ. Ингэж анх ардын намынхан Коминтерний нөлөөнд шууд орох нөхцлийг бүрдүүлжээ.[[Файл:Монгол Ардын Хувьсгалт Цэрэг.png|thumb|300px|1920-иод онд Монголын Ардын Хувьсгалт Цэрэг ба ЗОУ-ын командлагчууд]]
<br />
==Барон Унгерн Монголд орж ирсэн нь ==
1920 оны эцсээр [[Байгал нуур|Байгал нуурын]] чанадын Цагаатны удирдагч Атаман Семёновын харьяаны дэслэгч генерал [[Барон Унгерн фон Штернберг|Барон Унгерн фон Штернбергийн]] удирдсан Оросын цагаан армийн [[Азийн морин дивиз]] Монголд орж ирэн 10 сараас эхлэн нийслэл хүрээг хэд хэдэн удаа довтолж 1921 оны 2-р сарын 23 ны өдөр [[Нийслэл Хүрээ|Нийслэл Хүрээг]] хятадын гамин цэргээс бүрэн чөлөөлжээ. Үүний үр дүнд Богд хаант монгол төр дахин тогтнож [[монголчууд]] тусгаар тогтнолоо дахин сэргээв. Барон Унгерн нийслэл Хүрээнд банк, цэргийн сургууль, гааль байгуулж хотыг хогноос нь цэвэрлэх ажлыг зохион байгуулжээ. Барон Унгерний цэргүүд 1921 оны 4 дүгээр сар гэхэд Монгол орныг хятадын гамин цэргээс бүрмөсөн чөлөөлжээ. Улаантнууд Барон жанжны гавьяаг үгүйсгэж, улаан орос цэрэг Монголыг гамин цэргээс чөлөөлсөн гэж худал гүтгэсээр ирсэн.
<br />
| |||