Сэргээгдэх эрчим хүч: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Мөр 2:
[[Image:Ren2006.png|thumb|right|300px|Дэлхийн сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр, 2006 оны байдлаар<ref name="REN21-2007"> [http://www.ren21.net/pdf/RE2007_Global_Status_Report.pdf Global Status Report 2007] (PDF).</ref>]]
 
'''Сэргээгдэх эрчим хүч''' гэдэг нь [[нар]], [[салхи]], [[бороо]], [[далайн давлагаадавалгаа]], [[геотермаль энерги|газрын гүний дулаан]] зэргээс гарган авдаг, тасралтгүй нөхөн сэргээгддэг [[эрчим хүч]]ийг хэлнэ. 2006 оны байдлаар Дэлхийн нийт эрчим хүчний 18%-ийг сэргээгдэх эрчим хүчнээс гарган авсан байна. Үүний 13%-ийг уламжлалт түлш болох модноос, 3%-ийг уснаас (Дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний 15%<ref name="REN21-2007"> [http://www.ren21.net/pdf/RE2007_Global_Status_Report.pdf Global Status Report 2007] (PDF).</ref>), 1.3%-ийг нарны эрчим хүчнээс (''[[:en:solar hot water|solar hot water]]'' - нарны дулаанаар усыг халаан хэрэглэх), үлдэх 0.8% орчмыг нь [[геотермаль энерги|газрын гүний дулаан]], [[салхины эрчим хүч|салхи]], [[нарны эрчим хүч|нар]], [[усны эрчим хүч|далайн эрчим хүч]]ийг ашиглан гарган авч байна<ref name="REN21-2007"/>.
 
[[Дэлхийн дулаарал]], [[газрын тос]]ны үнийн өсөлт зэрэг нь сүүлийн үед сэргээгдэх эрчим хүчний талаар далайцтай судалгаа явуулах, судалгаанд ихээхэн хөрөнгө оруулах, үйлдвэрлэх, хэрэглэх үндсэн шалтгаан болж байна. Энэ чиглэлд оруулсан хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 2005 онд 80 тэрбумаас 2006 онд 100 тэрбум ам.доллар болж нэмэгдсэн байна<ref name="UNEP"> United Nations Environment Programme [http://sefi.unep.org/fileadmin/media/sefi/docs/publications/SEFI_Investment_Report_2007.pdf ''Global Trends in Sustainable Energy Investment 2007: Analysis of Trends and Issues in the Financing of Renewable Energy and Energy Efficiency in OECD and Developing Countries''] (PDF), p. 3.</ref>.
Мөр 13:
}}</ref>. [[Бразил]] нь чихрийн нишингээс гарган авсан [[этанол (түлш)|этанол]]ийг хамгийн ихээр хэрэглэж байгаа орон бөгөөд тус орны автобензины 18%-ийг этанол түлш хангадаг байна<ref>[http://www.renewableenergyaccess.com/rea/news/story?id=44896 America and Brazil Intersect on Ethanol]</ref>. АНУ-д уг түлшийг мөн өргөнөөр хэрэглэдэг болно.
 
Үүнээс гадна алслагдсан жижиг хот суурингуудыг сэргээгдэх эрчим хүчээр хангах төслүүд ихээр хэрэгжиж байна<ref>World Energy Assessment (2001). [http://www.undp.org/energy/activities/wea/drafts-frame.html Renewable energy technologies], p. 221.</ref>. [[Кени]] нь дэлхийд хамгийн ихээр бага оврын сэргээгдэх эрчим хүчийгхүч хэрэглэдэг орон гэж тооцогддог. Тус улсад нэг жилд 20-100 Вт хүчин чадал бүхий 30,000 орчим нарны цахилгаан эх үүсгүүр зарагддаг байна<ref>[http://www.renewableenergyaccess.com/rea/news/reinsider/story?id=49617 What Solar Power Needs Now] ''Renewable Energy Access'', 13 August 2007.</ref>.
 
== Сэргээгдэх эрчим хүчний үндсэн технологиуд ==
Мөр 20:
Олон улсын эрчим хүчний агентлагийн тодорхойлолтоор:
<blockquote>
"Сэргээгдэх эрчим хүч нь байгалынбайгалийн процессоор үүсэх ба тасралтгүй нөхөгдөнө. Эдгээр нь нарнаас шууд, эсвэл Дэлхийн гүнээс үүсэж болно. Энэ тодорхойлолтонд нар, салхи, далай, ус, биомасс, газрын гүний дулаан, биотүлш, сэргээгдэх эх үүсвэрээс үүдэлтэй устөрөгч зэргээс гарган авсан цахилгаан, болон дулааныг хамааруулан ойлгоно."<ref> [http://www.iea.org/textbase/nppdf/free/2000/Renew_main2003.pdf Renewable energy... into the mainstream] p. 9.</ref>
</blockquote> гэсэн байна.
Эдгээр эх үүсвэр тус бүр өөрийн шинж чанартай байна.
Мөр 28:
[[Image:HornsrevMOELLEDRIFT 250.jpg|thumb|right|Vestas V80 салхин турбин]]
 
Агаарын урсгалыг [[салхин турбин]]ыг ажиллуулахад ашиглаж болно. Сүүлийн үед хамгийн түгээмэл хэрэглэгдэж буй арилжааны турбинууд 1.5–3 MВт хүчин чадалтай байна. Турбины үйлдвэрлэх эрчим хүч нь салхины хурдны куб зэрэгтэй шууд хамааралтай учир салхины хурд ихсэхэд гарган авах эрчим хүчний хэмжээ асар ихээр нэмэгдэнэ<ref name="EWEA">{{cite web | title = Analysis of Wind Energy in the EU-25 | publisher = European Wind Energy Association | url = http://www.ewea.org/fileadmin/ewea_documents/documents/publications/WETF/Facts_Summary.pdf EWEA Executive summary |format= [[PDF]] | accessdate = 2007-03-11}}</ref>. Тийм учраас салхины хурд тогтмол, өндөр байдаг газрууд болох далайн эрэг, өндөр өргөгдсөн уулархаг бүс нутагт салхины эрчим хүчийг ашиглах нь тохиромжтой байна.
 
Салхины хурд үргэлж тогтмол байдаггүй учир салхин турбины үйлдвэрлэх эрчим хүч нь тухайн турбины суурилагдсан хүчин чадлыг шууд жилийн бүх хоногт үржүүлсэнтэй тэнцдэггүй байна. Жилд дунджаар үйлдвэрлэх эрчим хүчийг "багтаамжийн фактор" (capacity factor) гэж нэрлэнэ. Салхин турбины багтаамжийн фактор нь 20-40% байна<ref> [http://www.awea.org/faq/basicen.html How Does A Wind Turbine's Energy Production Differ from Its Power Production?] </ref><ref> [http://www.ceere.org/rerl/about_wind/RERL_Fact_Sheet_2a_Capacity_Factor.pdf Wind Power: Capacity Factor, Intermittency, and what happens when the wind doesn’t blow?] retrieved 24 January 2008.</ref>. Жишээлбэл, 1 мегаватт хүчин чадал бүхий салхин турбины багтаамжийн фактор нь 35% гэвэл, уг турбин жилд 8,760 МВт-цаг биш, зөвхөн 0.35x24x365&nbsp;=&nbsp;3,066&nbsp;MВт-цаг, буюу ойролцоогоор 0.35 МВт эрчим хүч үйлдвэрлэнэ.
 
[[Дэлхий]]н хэмжээнд салхинаас гарган авч болохуйц эрчим хүчний хэмжээ Дэлхийндэлхийн одоогийн эрчим хүчний хэрэгцээнээс 5 дахин, [[цахилгаан эрчим хүч]]ний хэрэгцээнээс 40 дахин их байна. Гэвч салхины эрчим хүчний станцууд нь асар их хэмжээний талбай шаардана.
 
[[Далай|Далайн эрэг]] орчмын салхины хурд нь [[Тив|эх газрынхаас]] ~90% их байдаг нь уг бүс ихээхэн ирээдүйтэйг харуулна<ref>"<cite>Offshore stations experience mean wind speeds at 80 m that are 90% greater than over land on average.</cite> [http://www.stanford.edu/group/efmh/winds/global_winds.html Evaluation of global wind power]<br />"<cite>Overall, the researchers calculated winds at 80 meters [300 feet] traveled over the ocean at approximately 8.6 meters per second and at nearly 4.5 meters per second over land [20 and 10 miles per hour, respectively].</cite>" [http://www.ens-newswire.com/ens/may2005/2005-05-17-09.asp#anchor6 Global Wind Map Shows Best Wind Farm Locations] (URL accessed January 30, 2006).</ref>. Салхины хурд мөн өндөр өргөгдсөн уулархаг нутагт их байна<ref>"<cite>High-altitude winds could provide a potentially enormous renewable energy source, and scientists like Roberts believe [[Airborne wind turbine|flying windmills]] could put an end to dependence on fossil fuels. At {{convert|15000|ft|m}}, winds are strong and constant. On the ground, wind is often unreliable — the biggest problem for ground-based wind turbines.</cite>" [http://www.wired.com/news/planet/0,2782,67121,00.html?tw=wn_tophead_2 Windmills in the Sky] (URL accessed January 30, 2006).</ref>.
Мөр 96:
Хатуу биомассыг ихэнхидээ шууд шатаан хэрэглэнэ. Энэ нь ойролцоогоор 10-20 MЖ/кг дулаан ялгаруулна.
 
Биомассын төрөлд [[мод]], биохяагдалбиохаягдал, ургацын хаягдал зэрэгийгзэргийг багтаан ойлгоно. Ихэнх биомасс тодорхой хэмжээний энерги хадгалж байна. Малын баасанд тухайн малын хэрэглэсэн энергийн гуравны хоёр нь хадгалагдан үлдэнэ. Биомассаас энергийг биореактор ашиглан, [[биохий]] байдлаар гарган авна.
 
Биомассыг орчин үеийн дотоод шаталтын хөдөлгүүрт хэрэглэж болохгүй. Шингэн биотүлшүүд илүү зохимжтой болно.
Мөр 109:
Геотермаль энерги гэдэг нь Дэлхийн гүнээс ялгарч байгаа энерги юм. Энэ энергийг цуглуулах станц барих нь хэдийгээр өртөг ихтэй боловч, түүний ашиглалтын зардал нь маш бага байна.
 
Үндсэн гурван төрлийн - хийн (dry steam), усан (flash), хавсарсан (binary) цахилгаан станц байна. Хийн станц нь газрын гүнээс ялгарах хийг (уур) ашиглан турбиныг эргүүлэн цахилгаан эрчим хүч, усан станц нь гүний халуун усыг уур болон ус болгон салгаж, турбиныг эргүүлэн цахилгаан эрчим хүч гарган авна. Хавсарсан станцын хувьд, гүнээс гарч ирэх халуун ус дулаан солилцуураар дамжихдаа органик шингэнийг буцалгана. Уг органик шингэн турбиныг эргүүлэх замаар эрчим хүч гарган авна.
 
Эдгээр станцууд нь хэрэглэсэн үлдэгдэл геотермаль шингэн, конденсацлагдсан уурыг газрын гүн рүү буцаан шахна.