Уйгурууд: Засвар хоорондын ялгаа

839 оны үед хурцадсан дотоодын хямралын улмаас Уйгурын сайд Гюелоу (Цзюэлоу) 839 онд Шато аймгийн цэргийг дагуулж Са тегин хааныг алж Хэса тегинийг хаан болгов. Эдиз аймгийн эзэн Гюйлу мохэ (Цзюйлу мохэ) Киргизтэй нэгдэж 1 буман цэрэг дагуулж Гюелоу, хаан нарыг довтолж алаад ордонг шатаав. Хааны ургийн Пан тегинийг Сачжи сайд авч 15 овог дагуулан Куча руу нүүв. Эзний гол Алаша руу хэсэг уйгур нарыг Яглакар овгийн яззгууртан толгойлж нүүж очжээ. Үлдсэн 13 овог, зуугаад мянган хүн Уцзе (Өгэ) хааныг дагаж Цагаан хэрмийн ард Хөх хот, Цахар хавиар суух болжээ. Энэ уйгуруудыг 848 он хүртэл Өгэ хаан захирч байв. Түүнийг үхсэний дараа эл бүлэг уйгурууд Ганьчжоу руу зугтаж очжээ. Хожим эдгээр уйгурууд 860-900 оны үед Ганьчжоугийн Уйгурын хант улс байгуулж 1028-1036 онд Тангудад эзлэгдэх хүртэл оршин тогтнож байжээ. 840 оны орчим Куча руу нүүсэн Пан тегиний зуугаад мянган хүнтэй уйгурууд бараг тэр даруй бэсрэг хант улс байгуулжээ. Кучагийн хант улсыг 866 оны орчим Турфан, Бешбалыкт нүүж ирсэн 200-аад мянган хүнтэй Буку Чиний токуз огузууд эзлэн авсан гэдэг.<ref>[https://mongoltoli.mn/history/h/797 Уйгур]</ref>

Уйгуруудын үзэж буйгаар 1949 оны Зүүн Туркестаны 1,820,000 км2 газраас [[Цинхай]], [[Ганьсу]]д зарим нутаг нь орсон байна.<ref>[http://uyghuramerican.org/about-uyghurs Uyghuramerican.org:About Uyghurs]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=FmKbIjifn6U East Turkistan is a lost Country]</ref> Тэд Ганьсуд 120,000 гаруй км2 газар алдсан гэж үздэг. Одоо [[Шиньжян]] орон 1,664,900 км2 нутагтай. Уйгурууд нь Төв болон Зүүн Азид амьдардаг Туркийн салбар ястан юм. Өнөөдрийн байдлаар, Уйгурууд БНХАУ-ын Шинжаан Уйгурын Өөртөө Засах Улсад голчлон амьдарч байгаа бөгөөд БНХАУ дахь албан ёсны бүртгэлтэй 55 үндэстний цөөнхийн нэг.