Хятадын иргэний дайн: Засвар хоорондын ялгаа

Хятадын иргэний дайн нь 1927 оны 4 сараас 1950 оны 5 сарын хооронд Куоминдань буюу Хятадын үндсэрхэг нам болон Хятадын коммунист намуудын дунд үргэлжилсэн бөгөөд 1927 онд умардын экспидицээр эхэлсэн юм. Үндсэрхэг буюу куоминтань намыг барууныхан дэмжиж байсан бол хятадын коммунист намыг зөвлөлтүүд дэмжиж байв. Харин Хятад-Японы хоёрдугаар дайн өрнөсөн жилүүдэд Японы эсрэг нэгдсэн эсэргүүцэл үзүүлэхийн тулд түр завсарласан байдаг. Дэлхийн II дайн дууссаны дараа 1946 оноос дайн дахин идэвхижжээ. Япончууд Дорнод хятад руу дайрч эзэлсэн нь Хятадын дотоод дахь үймээнийг овжин ашигласан хэрэг байв. 1945 онд Япон бууж өгснөөр дэлхийн хоёрдугаар дайн дуусгавар болсон бол 1946 оноос бүрэн хэмжээний иргэний дайн эхлэв. Дайсагнал 1950 он гарч байж 23 жилийн дараа дууссан бөгөөд албан ёсоор гал зогсоогүй юм. Үүнээс хойш эх газрын Хятадад БНХАУ шинээр байгуулагдсан бол БНХУ Тайвань, Пескадор ба Фужиань гэх мэт бусад жижиг арлууд дээр товхиносон юм. Өнөөг хүртэл хоёр тал гал зогсоож, энхийн гэрээ байгуулаагүй бөгөөд харин эдийн засгийн хамтын ажиллагаа нилээд хөгжжээ.

 

1911 онд Чин династи нуран унаж, Хятад нь Warlord era (?) хэмээгддэг эрин рүү орсон юм. Хятадын умард хэсэгт хяналтаа тогтоож байсан Эзэн хаант ёсны эсрэг бөгөөд үндэстний эв нэгдлийн үзэл санаатай Куоминтанг намынхан болоод БНХУ-ын ерөнхийлөгч Сун Ят Сен нар цэргийн эрхтнүүдийг дарахын тулд гаднаас тусламж эрэлхийлж байлаа. Гэвч баруунаас дэмжлэгийг эс олсон тул 1921 онд тэрээр Зөвлөлтөөс дэмжлэг хүслээ. Улс төрийн хожооны үүднээс Зөвлөлтүүд Суныг дэмжих болсон бөгөөд зэрэгцүүлээд Хятадын Коммунист намыг үүсгэн байгуулжээ.

 

4 сарын 7-нд Чан болон бусад Куоминтангийн удирдагчид уулзаж, коммунист арга барил нь нийгэм болоод эдийн засгийн хувьд хохиролтой болохыг ярилцсан байна. Улмаар Куоминтаны зүүн жигүүрийнхэн Хятадын коммунист намын олон зуун гишүүдийг баривчлан цаазлав. Уг явдал 4 сарын 12-ны хэрэг буюу Коммунистуудын үйлдсэн Шанхайн аллагад хүргэв. Коммунистууд Наншан, Чангша, Шандоу болон Гуанжоу хотуудыг эзлэхийг оролдов. Хунань мужид “Намрын ургацын бослого” хэмээх зэвсэгт орон нутгийн бослогыг Мао Зедун тэргүүлэн тариачид болоод коммунистууд гаргав. Бослого амжилтгүй боллоо. Яг энэ үед Хятад 3 нийслэлтэй болоод байсан нь олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн нийслэл Бээжин, коммунистууд болон зүүн жигүүрийн куоминтангчуудын нийслэл Ухань болоод баруун жигүүрийн куоминтангчуудын нийслэл Нанжин нар юм.

 

Куоминтангчууд варлордуудын эсрэг ажиллагаагаа үргэлжлүүлэн 1928 оны 6 сард Бээжинг эзлэв. Үүний дараа Нанжин төвтэй засгийн газар дийлэнхи дорнод Хятадад хяналтаа тогтоон, уг засгийн газрыг Хятадын цорын ганц хүлээн зөвшөөрөгдсөн засаг хэмээн олон улс зөвшөөрөв. Куоминтангийн засгийн газар Сун Ят Сений хувьсгалын гурван шатны онолын дагуу буюу цэргийн нэгтгэлт, улс төрийн асрамж /халамж, сургалт/, үндсэн хуулийн ардчиллаар явахаа зарлав.