Киданчууд: Засвар хоорондын ялгаа

[[8-р зуун]]ы сүүлчээс Кидан аймгийн дотор [[Елюй овог|Елюй]] буюу Илү хэмээх овог цолгоронцойлон гарч, төр ёсыг байгуулжээ. Елюй овогтны 8-р үе болох Амбагай (Амбагян, Амаки, Абаки, Абожи) [[907]]-[[918]] оны хооронд Кидан угсаатныг нэгтгэн их төрийг байгуулжээ.

Өмнөд нутагт суурьшмал тариаланч иргэд зонхилох бол умард нутагт уугуул Киданкидан нар, тэдний төрөл нүүдэлчид болох [[Татартатар]]ууд харъяалагдаж байв.

Елюй Амбагай (Амбагян) амьдралынхаа идэвхитэйидэвхтэй хугацааг улсынхаа дотоод засаглалыг сайжруулах, улс төрийн нөлөөгөө өргөжүүлэхэд чиглүүлсний үрээр түүнээс хойш бараг 100 жилийн турш [[Төв Ази]]д [[Кидан улс]] тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэсэн юм.

Кидан улсын үе нь нүүдэлчдийн төр ёсны уламжлалыг суурин соёлын хөрсөнд шингээх талаар сонин алхам хийсэн түүх гэж болно.

Кидан улсад 9 хааны үе залгамжилж, нийт 220 жил оршин тогтнов. Кидан улс зүрчидийн Алтан улсад мөхөөгдөх үед ЕлүйЕлюй овгийн Даши ноён 100,000? нүүдэлчин киданчуудыг дагуулан баруун зүг нүүж, Балхаш нуурт төвлөрөн нэгэн их улсыг байгуулсан нь [[Хар Кидан]] хэмээн алдаршиж, [[Шиньжян]], [[Хорезм|Хорезмыг]] эрхшээлдээ оруулан 90 шахам жил ([[1124]]-[[1213]]) тогтжээ.

[[Их Монгол Улс]] 1211 онд [[Алтан улс]]ад довтлон цохиход зүрчидийн харъяандхарьяанд байсан киданчууд Зүүн Ляо (1211–1220) зэрэг 3 улс байгуулсан ч удалгүй Монголын бүрэлдэхүүнд оржээ.

Өвөр Монголын Баруун Баарин хошууны зарим бааринчууд, дагуурчууд киданчуудын шууд удам болох хүмүүс юм. Баруун Баарины зарим эмэгтэйчүүдийн уламжлалт үс засалт нь кидан эмэгтэйнхтэй адил байдаг байна.<ref>Өвөр Монголын Одон телевиз, Соёл-Эрдэнэ нэвтрүүлэг</ref>Мөн Төв Ази дахь кытай, китай зэрэг нэртэй овгийн хүмүүсийг киданчуудын удам гэж үздэг.