Адам Смит: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Tags: Mobile edit Mobile web edit
No edit summary
Мөр 1:
''Хvн өөрөө анзаарахгvйгээр, өөрийн мэдэлгvй л "vл vзэгдэх гар"- ийн нөлөөгөөр нийгмийн нийтлэг сонирхолтой холбогдож байдаг.''
[[File:Adam Smith The Muir portrait.jpg|thumb|right|Адам Смит, 1723-1790]]
 
'''Адам Смит''' (* 1723 оны 6 сарын 16-нд [[Керколди]], -[[Шотланд]]; † 1790 оны 7 сарын 17) нь-нд [[ШотландынЭдинбург]] Керколди хотод төржээ. Адам Смит) нь зах зээлийн эдийн засгийг анх томьёлсонтомьёолсон [[эдийн засгийн ухааныухаан]]ы судлаач юм. Идэр залуудаа [[Оксфордын их сургуульдсургууль]]д суралцаж 1751-ээс 1764 инуудадонуудад [[Глазго]] хотод их сургуульд гүн ухааны профессороор ажиллаж байхдаа Ёсёс суртахууны мэдрэмжийн онол хэмээх ном гаргаж нэр хүнд олж авчээ. Гэхдээ 1776 онд хэвлэгдэн гарсан ''«Ард түмнүүдийн баялагийн мөн чанар, шалтгааны тухай судлагаа»'' ном нь түүнийг дэлхий даяар цуурайтуулж түүнийг үлдсэн амьдралдаа баян тансаг нэр төртэй өнгөрөөх боломж олгожээ. Амьдралдаа ганц ч удаа эхнэр авалгүй, мөн хүүхэдгүй байсаар 1790 онд насан эцэслэжээ.
 
== Намтар ==
Line 10 ⟶ 9:
 
Адам Смит Глазговын их сургуульд суралцаж байхдаа Шотландын сэргэн мандалтын үеийн нэгэн том төлөөлөгч буюу "гэгээрэл", ёс суртахууны философич Францис Хүтчесоноор хичээл заалгаж байжээ. Мөн Оксфордын их сургуульд элсэн суралцаж онцгой чадвараараа гайхагдан, шагшигдаж байсан гэдэг.
 
Ард түмнүүдийн баялагийнбаялгийн мөн чанар, шалтгааны тухай судлагаа номондоо буруу ташаа баримталсаар байсан эдийн засгийн ойлголтуудыг зөв болгон тайлбарласан юм. Жишээ нь улс орны хувьд алтны нөөцийг маш чухал гэж үздэх эдийн засгийн механик онол үндсээрээ буруу гэдгийг шүүмжлэв. түүнчлэн хуримтлалын гол эх сурвалж нь газар гэж үздэг [[физиократуудыг]] буруутгаж газар биш оронд нь хөдөлмөр л баялагийн эх сурвалж болохыг онцлон тэмдэглэжээ. Хөдөлмөрийг хуваарласны үр дүнд үйлдвэрлэлийг эрс нэмэгдүүлж болохыг зааж аж үйлдвэрийн хөгжлийг зогсоож байгаа засгийн газрын бодлогыг маш ихээр шүүмжилж байлаа. Гаднаас нь харахад эмх замбараагүй мэт санагдах чөлөөт зах зээл нь нийгмийн зүгээс шаардаж байгаа, нийгэмд зайлшгүй хэрэгтэй байгаа бараануудыг гарцаагүй үйлдвэрлэхийг шаарддааг өөрөө рөөийгөө зохицуулдаг механизм юм гэсэн үзэл санаа энэхүү алдарт бүтээлийн гол сүнс нь юм.
 
Хүн бүр ахсиг хонжоо олох гэж тэмцэнэ, гэхдээ [[үл үзэгдэгч гар]] түүнийг сэтгэлд нь ч ороогүй зорилгод хөтөлнө. Хүн бүр хувийн явцуу зорилгодоо хүрэхийн төлөө хүсэх явцдаа нийгмийн ашиг сонирхолд үйлчилнэ.
 
Line 21 ⟶ 22:
Нэг хүнд ноогдох орлого өссөнөөр, дэлхийн эдийн засгийг улам илүү чинээлэг болгодог.
Хөдөлмөр, капиталийн хэрэглээний бүтээмжийг сайжруулж, шинэ бүтээгдхүүний үйлдвэрлэл, шинэ бүтээгдхүүний тухай санааг төрүүлдэг.
 
Хөдөлмөрийн хуваарийг тэрээр адийн засгийн хөгжил, дэвшил гэдэгтэй бараг ижил тайлбарлаж байв. хөдөлмөрийн хуваарийг илүү гүнзгий авч үзэхийн тулд зах зээл өсөн тэлж байх ёстой хэмээв. Үүний тулд чөлөөт худалдааг үндсэн уриагаа болгон чөлөөт худалдаанд саад болж байгаа саад бэрхшээлийг халах.
Дараа нь найдвартай тээврийн зам харилцааг бүтээн байгуулах. Үүнийг хамгаалах, арчилж улам тордож байх нь улсын (төрийн) нэг чухал үүрэг байх ёстой гэж үзэв.
"{{Эшлэл|...БидныБидний оройн хоолыг малчид, тариачид, худалдаачид сайхан сэтгэлтэйдээ бэлдэж єгчөгч байгаа юм биш ээ. Тэдний єєрсдийнөөрсдийн ашиг сонирхлын л үр дvндүн. Бид хvнлэгхүнлэг зан, хvнийхүний єгєємєрөгөөмөр сэтгэлээр биш, харин хvнхүн бvрийнбүрийн амин хувиа хичээх vзэлээрүзлээр холбогддог бєлгєєбөлгөө..."|Адам Смит}}
Адам Смит
 
 
== Алдартай бүтээлүүд ==
 
[[File:Smith - Inquiry into the nature and causes of the wealth of nations, 1922 - 5231847.tif|thumb|''Үндэстнүүдийн баялаг'']]
''Хvн{{Эшлэл|Хүн өөрөө анзаарахгvйгээранзаарахгүйгээр, өөрийн мэдэлгvймэдэлгүй л "үл vзэгдэхүзэгдэх гар"- ийнын нөлөөгөөр нийгмийн нийтлэг сонирхолтой холбогдож байдаг.''}}
 
=== Үндэстнүүдийн баялаг ===
Үйлдвэрлэл ба баялгийн хуваарилалтын тухай яриа урт түүхтэй хэдий ч орчин үеийн утгаар нь эдийн засгийн онолыг голдуу 1776 онд Адам Смитийн [[“Үндэстнүүдийн баялаг”]] номыг хэвлэгдсэнээс хойш авч үздэг. Сонгодог эдийн засагчдын эцэг нь английн эрдэмтэн Адам Смит юм. А.Смит өөрийн энэхүү бүтээлдээ чөлөөт зах зээлийн гол гол зарчмуудыг дэвшүүлсэн нь төрийн зохицуулалт бүхий өнөө үед ч чухал хэвээр байгаа билээ. Уг бүтээлд хөдөлмөрийн хуваарь, мөнгөний үүсэл, хэрэглээний тухай, хөдөлмөрийн хөлс, хөрөнгөд ногдох ашгийн тухай, газрын рент болон капитал, түүний хуримтлал, хэрэглээний мөн чанарын тухай авч үзсэн байна.
Line 36 ⟶ 38:
Адам Смитийн хамгийн анхны ажил болох ёс суртахууны мэдрэмжийн онол номоо 1759 онд хэвлэсэн. Тэрээр уг бүтээлдээ насан эцэслэх хүртлээ өргөн хүрээтэй засварууд хийсээр байсан билээ. Уг бүтээлийн нь Смитийн хамгийн нөлөө бүхий бүтээл болсон юм.
 
== Цахим холбоос ==
==Гадаад холболт==
{{Commonscat|Adam Smith (philosopher)|Адам Смит}}
<ref>* Hart, M. H. (1978). The 100: A ranking of the most influential persons in history. New York: Hart Pub.</ref>
<ref>* Буян, Д. (2006). Нийгмийн тухай мэдлэг.</ref>
<ref>* Smith, A., 1976, The Glasgow edition of the Works and Correspondence of Adam Smith, edited by R. H. Cambell and A. S. Skinner, Oxford: Clarendon Press.</ref>
<ref>* Falkner, Robert (1997). "Biography of Smith". Liberal Democrat History Group. Archived from the original on 11 June 2008. Retrieved 14 May 2008.L. Davis, William; Figgins, Bob; Hedengren, David;</ref>
<ref>* B. Klein, Daniel (May 2011). "Economics Professors’ Favorite Economic Thinkers, Journals, and Blogs (along with Party and Policy Views)" (PDF). Econ Journal Watch 8 (2): 133.</ref>
 
===Ишлэл= Эшлэл ==
{{Reflist}}
 
 
[[Ангилал:1723 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1790Адам ондСмит| өнгөрсөн]]
[[Ангилал:XVIIIШотландын зууны эдийн засагчзохиолч]]
[[Ангилал:Соён гэгээрүүлэгч]]
[[Ангилал:18-р зууны эдийн засагч]]
[[Ангилал:Сонгодог эдийн засгийн ухаан]]
[[Ангилал:Ёс суртахууны гүн ухаан]]
[[Ангилал:Либерализмын хүн]]
[[Ангилал:Шинэ эриний өмнөх гүн ухаантан]]
[[Ангилал:ЗохиолчШинэчлэгч]]
[[Ангилал:Зохиогч]]
[[Ангилал:Вангийн нийгэмлэгийн гишүүн]]
[[Ангилал:Их Британийн хүн]]
[[Ангилал:Зохиолч]]
[[Ангилал:Шотландчууд]]
[[Ангилал:Эрдэмтэн1723 онд төрсөн]]
[[Ангилал:17231790 онд төрсөнөнгөрсөн]]