Лаос: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Laos хуудастай нэгтгэв. |
No edit summary |
||
Мөр 131:
== Улс төр ==
Төр, засгийн зохион байгуулалтын хувьд парламентын засаглалтай, улс төрийн нэг намын тогтолцоотой. Улс төрийн хувьд босоо удирдлагын хатуу зарчим баримталдаг.
1991 онд Шинэ Ундсэн хуулиа баталсан.
Ерөнхийлөгч, Дэд Ерөнхийлөгчийг Үндэсний Ассамблей 5 жилийн хугацаатайгаар сонгодог. Ерөнхийлөгч Чуммали Саяасон 2006 оны 6 дугаар сарын 8-нд сонгогдсон. Засгийн газрын тэргүүн нь ерөнхий сайд Буасон Буфаван /2006.6.8/ ерөнхий сайдыг ерөнхийлөгч нэр дэвшүүлж Үндэсний Ассамблей 5 жилийн хугацаатайгаар томилдог. Засгийн газрын гишүүдийг Ерөнхийлөгч томилж Үндэсний Ассамблей баталдаг.▼
▲Ерөнхийлөгч, Дэд Ерөнхийлөгчийг Үндэсний Ассамблей 5 жилийн хугацаатайгаар сонгодог.
Хууль тогтоох дээд байгууллага нь үндэсний Ассамблей -115 гишүүнтэй, гишүүдийг 5 жилийн хугацаатай сонгодог. 115 гишүүний 113 нь Лаосын Ардын Хувьсгалт Намын гишүүн, 2 гишүүн бие даагч.▼
▲Хууль тогтоох дээд байгууллага нь
==Эдийн засаг==
Line 141 ⟶ 143:
Лаосын [[эдийн засаг]] (ЭЗ) жилд дунджаар 7% өссөөр хориод жилийг үдлээ. 2008-2010 оны саяхны гурван жилд 7.8%, 7.6%, 7.7%-иар өссөн.<ref>[http://www.indexmundi.com/laos/gdp_real_growth_rate.html indexmundi: CIA World Factbook]</ref> 2011 онд худалдан авах чадвараар тэгшитгэсэн үнийн [[ДНБ]] нь [[Америк доллар|$]]17.4 тэрбум байж хүн нэг бүрт $2,659 ноогджээ.<ref name="imf2">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=10&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=544&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Laos |publisher=International Monetary Fond |accessdate=2012-04-18}}</ref> Энэ нь зэргэлдээ хэдэн улс, дэлхийн дунджаас доогуур үзүүлэлт юм.
1976 оноос [[социалист]] эдийн засгийн журманд орсон бол 1986 онд төрийн оролцоог танаж, хувийн хэвшлийг зөвшөөрчээ. Зарим хөрш шигээ [[зах зээлийн эдийн засаг|зах зээлийн журамд]] аажим нэвтэрч байгаа. Авто замын сүлжээ сийрэг, [[төмөр зам]] байдаггүй нь зах зээлийн
=== Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн ===
Line 171 ⟶ 173:
2008 оны эхний хагаст 1907 төсөлд 112.3 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийгдээд байгаагийн 43.7 сая нь дотоодынх, 68.6 сая ам.доллар нь гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт байна. Мөн хугацаанд 359.89 сая ам.долларын өртөг бүхий 92 төсөлд Засгийн газраас зөвшөөрөл олгожээ.
Уул уурхайн салбар, ялангуяа зэс, алтны үйлдвэрлэлийн салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх хандлагатай байна. Уул уурхайн салбарт 2005 оны эцсийн байдлаар гадаадын 30, дотоодын хувийн хөрөнгө оруулалттай 39, хамтарсан нэг аж ахуйн нэгж шинээр байгуулагдсан нь тус салбарын түргэн хурдацтай хөгжих нөхцлийг бүрдүүлж байна. Эдгээрээс хамгийн том нь Австралийн хөрөнгө оруулалттай Саванакет мужийн Сепон тосгон дахь алт, зэсийн уурхай бөгөөд тус уурхайг 2003 оноос ашиглалтад оруулсан. 2006 онд энэ уурхай нийт 6.5 тонн алт олборлосон. Сүүлийн жилүүдэд хятадын хөрнгө оруулалт маш ихээр нэмэгдэж байгаа.
=== Гадаад худалдаа ===
Line 185 ⟶ 187:
Аялал жуулчлалд онцгойлон анхаардаг. Лаос улс аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх ихээхэн ирээдүйтэй орон. Гадаад жуулчдын үздэг сонирхдог зүйл нь ердөө л үзэсгэлэн сайхан байгалийн эрүүл орчин дахь эгэл жирийн тариачны ахуй амьдрал, ёс заншил, урлаг соёлын арга хэмжээ юм. Мөн лао хүмүүсийн даруухан найрсаг зочломтгой зан, нийгмийн тогтсон дэг журам, аюулгүй амгалан тайван байдал жуулчдыг ихээр татдаг байна.
2006 онд 1.2 сая гадаадын жуулчин хүлээн
Засгийн газраас аялал жуулчлалын салбарыг 2006-2020 онд хөгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулж, визийн хөнгөлөлт үзүүлэх, аялал жуулчлалын үзвэр, түүхэн дурсгалт газруудыг тохижуулах, жуулчдад зориулсан үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, үйлчилгээг олон улсын жишигт хүргэх, мэдээлэл сурталчилгааны цар хүрээг өргөтгөх зэрэг олон ажлыг хийж гүйцэтгээд байна.
Line 195 ⟶ 197:
БНСВУ-тай улс төр, эдийн засаг, соёл, боловсрол, батлан хамгаалах зэрэг бүхий л салбарт өргөн хамтын ажиллагаатай, бүх түвшинд төлөөлөгчид харилцан тогтмол солилцдог.
БНХАУ-тай харилцаагаа сүүлийн жилүүдэд идэвхжүүлэхэд анхаарч байна. БНХАУ-ын “нэг улс, хоёр систем”-ийн бодлогыг дэмждэг. 2006, 2016 онд БНАЛАУ-ын Ерөнхийлөгч Хятадад, 2004 онд БНХАУ-ын Ерөнхий сайд , 2006, 2017 онд БНХАУ-ын дарга Лаост тус тус айлчилсан. Батлан хамгаалахын салбарт Хятадтай хамтран ажиллах Хэлэлцээртэй. Хятадаас цэргийн зэвсэг авдаг, цэргийн албан хаагчдаа Хятадад сургадаг. Лаос, Хятадын худалдаа, эдийн засгийн харилцааны хамтарсан хороо ажилладаг.
1990-ээд оны эхэн үеэс суларсан Лаос, ОХУ-ын харилцаа идэвхжих хандлагатай байна. 2003 онд БНАЛАУ-ын Ерөнхий сайд ОХУ-д айлчилж, өрийн асуудлыг шийдвэрлэсэн. 2004 онд ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд тэргүүтэй төлөөлөгчид Лаост айлчилж, хоёр орны харилцааг сэргээн хөгжүүлэх асуудлаар санал солилцсон. Вьентьян хотын захирагч тэргүүтэй төлөөлөгчид 2006 оны 7 дугаар сард Москвад айлчилж, Вьентьяны соёлын өдрүүдийг зохиов. Энэ үеэр Вьентьянд тролейбусны шугам барих асуудлыг Лаосаас ОХУ-д төлөх өрийн үлдэгдлийг оросын талын хөрөнгө оруулалт хэлбэрээр тооцон хэрэгжүүлэх асуудал яригдаж зарчмын тохиролцоонд хүрсэн. Лаосын Ерөнхий сайдын орлогч бөгөөд Гадаад хэргийн сайд 2007 оны 6 дугаар сард ОХУ-д айлчилсан.
БНАЛАУ, АНУ-ын харилцаа хэвийн болж, дайны үеэр сураггүй алга болсон америк цэргүүдийн шарилыг эрэх, эх оронд нь буцаах, дэлбэрээгүй бөмбөгийн эрэл хайгуул хийх, хүн сургах зэрэг чиглэлээр хамтран ажилладаг. 2004 оны 11 дүгээр сараас эхлэн АНУ-тай худалдааны хэвийн харилцааны дэглэмд шилжиж торго, хөвөн даавуун эдлэл, кофе зэрэг бүтээгдэхүүн АНУ-д нийлүүлэхэд 45 хүртэл хувийн гаалийн татвар төлдөг байсныг тэглэж, цөөн нэрийн барааг 2 хувийн гаалийн татвартайгаар АНУ-д нийлүүлж байна. 2017 онд АНУ-ын ерөнхийлөгч Б.Обама анх удаа Лаост айлчилсан.
АНУ-ын Иракт өрнүүлж буй дайныг дэмждэггүй. АНУ-тай харилцахдаа зөвхөн худалдаа-эдийн засгийн харилцаанд түлхүү анхаарч, улс төрийн салбарт нэлээд болгоомжтой ханддаг.
Line 213 ⟶ 215:
==Хүн ам==
[[Зураг:Primary Laos.jpg|thumb|Лаосын хойд нутаг, хөдөөгийн бяцхан тосгоны бага ангийн сурагчид]]
Лаос улс
Лаос бол олон үндэстэн, ястны улс. Тиймээс монгол хэлнээ Лаос хүн - [[Лаос үндэстэн|Лаосчууд]], Лаосын хүн - [[Лаосын хүн ам|Лаосынхан]] гэж нэр томьёогоор ялган ойлгох хэрэг гарахыг ч үгүйсгэхгүй. 82 ялгагдах хэл бүхий <ref name="Ethnologue">[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=LA Ethnologue report for Laos]</ref> 160 угсаатан ястан байгааг нь 2005 онд 49 болгон багцлан бүртгэжээ.<ref name="Indigenous Peoples Development Planning Document">[http://www.asianlii.org/asia/other/ADBLPRes/2006/4.pdf Indigenous Peoples Development Planning Document]</ref> Олонх буюу 54.6% нь [[Лаос үндэстэн]] (''Лао'' ч гэж бас бичнэ) (2005). Тэдний төрөлх [[Лаос хэл]] нь улсын албан ёсны хэл юм. Лаос хэл бол хэл шинжлэлийн төрөл гарлын ангиллаар [[Тай-Кадай хэлний язгуур|Тай-Кадай]] язгуурын [[Тай төрлийн хэлнүүд|Тай]] салбарт харьяалагдах хэл юм. Тэдний араас [[Мон-Кхмер]] төрлийн хэлтэй [[Кхму]] хүмүүс 10.9%-ийг, ''Хмонг-Миен'' төрлийн хэлтэй [[Хмонг]] (Моон) хүмүүс 8.0%-ийг, бусад нь 25.5%-ийг бүрдүүлдэг аж.
| |||