Бөхөн: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
б 103.212.117.211 (яриа)-н хийсэн засваруудыг Jianhui67-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.
Tag: Rollback
Мөр 1:
'''Бөхөн'''
Бөхөнг алж байна
 
== Статус ==
Монгол оронд анхнаасаа байсан төрөл зүйлийн амьтан болох бөхөнг алж байна. ДБХХ-ны Улаан дансанд дэлхий дахины судалгаагаар нэн ховордсон устаж болзошгүй амьтаны аймагт багтсан бөгөөд Монгол орны хэмжээнд мөхөх өндөр магадлалтай амьтаны тоонд багтсан байна <ref> 23. Улаан данс2006, </ref>.
Бөхөн тархан амьдардаг дэлхийн бүх улс орны Засаг захиргаа, шинжлэх ухааны хүрээлэнгүүд, олон улсын байгууллагууд , төрийн ба төрийн бус байгууллагууд болон төлөөлөгчид оролцсон эрдэм шинжилгээний олон улсын хамтарсан хурал Улаанбаатар хотод 2010 онд болсон бөгөөд Монгол бөхөнг бусад бөхөнөөс тусдаа бие даасан төрөл анги(Saiga borealis) гэдгийг нь хүлээн зөвшөөрч олон улсын гэрээ, тэмдэглэгээг шинэчлэн байгуулаж найруулсан <ref>24. Бөхөн хамгаалах олон улсын хурлын эмхэтгэл, 2010, </ref>.
== Гадаад төрх, танигдах шинж чанар ==
Line 11 ⟶ 12:
Аль болох сайн идэш ууштай бэлчээрээ сонгон идээшилж ойр ойрхон солиж сэлгэнэ. Хол нүүдэллэхгүй. Шаргын говиор өвөлдөө тавиас доошгүй тоо толгойгоор сүрэглэн амьдрана. Урин дулаан цагаар сүрэг бутран тардаг. Ороо нь нэг сард ордог ба хээлээ таван сар тээгээд зун зургаан сарын дундуур төллөдөг. Эмэгчин нь ихэрлэх магадлал ихтэй бөгөөд арван зургаа хүртэл хувь нь үргэлж ихэрлэдэг. Эмэгчингүүд нь заримдаа долоон сартайдаа хэржин арван есөн сартайдаа үржилд орж эхэлнэ <ref> 10. Дуламцэрэн нар, 1989,13. Дуламцэрэн нар, 1994, </ref>.
Говийн хялгана, таана, хөмүүл, баглуур, шарилж зэрэг гучаад төрлийн өвс ургамлаар хооллдог. Хавар өвс ногоо нялх шүүслэг үед бол бараг ус уудаггүй байна. Гельминт 17, хачиг2, аааүрха
ны гуур1 зүйл шимэгчилдэг. Таван хошуу малын өвчин болох омруу өвчинг тусахдаа маш хүнд тусдаг байна. Нялх зулзага, янзага нь хүнд дасан гаршихдаа амархан байдаг бөгөөд өсөн ториноод нас бие хүрээд хэвийн бөхөн шиг үржиж төлжмөнхтөлждөг.
 
== Хорогдох болсон шалтгаанууд ==
Байгалийн болон хүн амьтаны хүчин зүйл, үйлдлээс болж Монгол бөхөнгийн тоо толгой жил жилд янз бүрээр хэлбэлзэж байдаг. 1993 оны байдлаар, Шаргын популяци 1400, Манханы популяци 70-аад ширхэг байсан <ref> 15. Дуламцэрэн нар, 1993, 16. Бадрах нар, 1993,
</ref>. Шаргын говийн1000 га-д 5.9 толгой ногдох 1980 орчим, Хүйсийн говьд 1000 га-д 1.6 толгой ногдох 1100 орчим, Чандманий талд 1000 га-д 0.8 толгой ногдох160 орчим, нийт 3240 толгой монгол бөхөн байна <ref> 21. Амгалан нар, 2008. </ref>. 2010-2012 оны хооронд хийсэн Биологийн хүрээлэн, Дэлхийн байгаль хамгаалах сан/WWF/-гийн хөтөлбөрийн газрын хамтарсан судалгаа тооллогын дүнгээр, монгол оронд дунджаар 8000 толгой монгол бөхөн байна гэж судлан тоолон тогтоожээ <ref> 26. ДБХС-ийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын тайлан, 2012, </ref>. Монгол бөхөнгийн эврийг Дорно дахины ангаах ухаан ардын эмчилгээнд, махыг нь нутгийн хүн ард хоол хүнсэндээ эртнээс ашиглаж, хайр найргүй авласанаас, Монгол бөхөнгийн амьдрах нутаг тархац нь багасан хумигдаж, тоо хэмжээ нь эрс буурсан <ref> 1. Банников, 1954, 4. Цэвэгмид нар, 1973, 5. Намнандорж, 1976, 11. Дуламцэрэн, 1992, 25. Жирнов нар, 2005. </ref>. 1990-ээд Монгол бөхөнгийн эвэрийг гадагш гарган зарж борлуулах нь их болсноос хууль бусаар бөхөнг агнах явдал нь ихэсжээ. Монгол бөхөнгийн төрөж өсөж идээшлэн дассан нутаг орон, бэлчээр усыг нь хүн болон гэрийн тэжээвэр мал түрэн эзлэх болж, тэдний бэлчээр нутгаас хороосоор байна. Цас зуд ихтэй хүйтэн өвөл болон хавар бөхөн нь ихээхэн хэмжээгээр турж эцэн өлбөрч, мөн осгон хөлдөж үхэх явдал их байдаг<ref>1. Банников, 1954, 5. Намнандорж, 1976, 11. Дуламцэрэн, 1992, 12. Дуламцэрэн нар, 1993, 25. Жирнов нар, 2005, 27. Шийрэвдамба нар, 1997, </ref>. Бөхөн гууртдагаас аа болж таргалах, хүнд нөхцөл байдлыг даах, бэрхшээл давах чадвар доройтдог нь хорогдоход нь нөлөөлөж байна <ref> 8. Грунин, 1962, 10. Дуламцэрэн нар, 1989, </ref>. Монгол бөхөнгийн гол дайсан нь бүргэд шувуу юм <ref> 11. Дуламцэрэн, 1992,
Line 48 ⟶ 50:
# Байгаль орчин хуулийн эмхэтгэл, УБ. 2012,
# Улаан данс2006,
# Бөхөн хамгаалах олон улсын [[хурлын]] эмхэтгэл, 2010,
# Жирнов нар, 2005.
# ДБХС-ийн Монгол дахь хөтөлбөрийн газрын тайлан, 2012,
# Шийрэвдамба нар, 1997.
 
==Эшлэл==
==мэдээ мэдээлэл==
<br /><references/>
 
[[Ангилал:Бөхөн| ]]