Мао Зэдун: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
[[Файл:1968-01 1968年 毛泽东.jpg|thumb|'''Мао Зэдун''']]
'''Мао Зэдун''' ({{zh-s|毛泽东}}; {{zh-t|毛澤東}}; {{zh-p|Máo Zédōng}}) (1893 оны 12 дугаар сарын 26-нд төрж 1976 оны 9 дүгээр сарын 9-нд нас барсан) [[Хятад]]ын хувьсгалч, улс төрийн онолч, [[коммунизм|коммунист]] [[Хятадын эв хамт нам]] удирдагч. Тэрээр [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ыг (БНХАУ) 1949 онд байгуулагдсанаас нь хойш 1976 онд нас барах хүртлээ удирджээ. Түүний [[марксизм]]-[[ленинизм]], цэргийн стратегид оруулсан онолын хувь нэмэр, түүний өөрийн гэсэн коммунист бодлогыг хамтад нь өдгөө [[маоизм]] гэдэг.
 
== Намтар ==
Тариачны хүү Мао хувьсгалт армид нэгдэж Манж Чин Улсыг унагахад оролцсон ч зургаан сар цэргийн алба хаагаад боловсролоо дээшлүүлэхээр цэргээс гарчээ. Бээжингийн Их сургуульд ХКН-ыг үндэслэгч Ли Дажао, Чэнь Дусю нартай танилцан, 1921 оноос тууштай марксист болсон. Тэр үеийн марксист сургаалд хувьсгалын хувь заяа хотын ажилчдын гарт байдаг гэж үздэг байсан боловч 1925 онд Мао Хятадын хувьд хувьсгалд дайчлах ёстой анги нь хотын пролетари бус харин тариачид гэж дүгнэсэн. Мао хөдөөгийн Зянси мужид байгуулагдсан Хятадын Зөвлөлт Бүгд Найрамдах Улсын дарга болж, Улаан арми нь Чан Кайшигийн Гоминьданы армийн удаа дараагийн довтолгоог няцаасан боловч сүүлдээ баруун хойд Хятад дахь аюул багатай байршил руу Их аян хийжээ. Тэнд Мао ХКН-ын өрсөлдөгчгүй удирдагч болон тодорсон. Партизаны дайны тактик, нутгийн ардын үндэсний үзлийг өдөөсөн уриалга, Маогийн хөдөө аж ахуйн бодлого зэрэг хүчин зүйлс Гоминьдан Нам болон Японы эсрэг тэмцэхэд цэргийн давуу тал бий болгож, тариачдын дунд өргөн дэмжлэг хүлээсэн. Маогийн хөдөө аж ахуйн марксист бодлого Зөвлөлтийн загвараас өөр байсан боловч 1949 онд коммунистууд засгийн эрхийг авахад ЗХУ шинэ тулгар улсад техникийн тусламж үзүүлэхийг зөвшөөрчээ. Гэвч Мао Их Үсрэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлж, ЗХУ, Хятад дахь “шинэ хөрөнгөтний элемент”-үүдийг шүүмжилсэн нь ЗХУ-ыг эргэлт буцалтгүй түлхэн холдуулжээ. 1960 онд ЗХУ тусламж үзүүлэхээ зогсоов. Мао Их үсрэлтийн бүтэлгүй бодлогынхоо дараа Соёлын хувьсгал өрнүүлсэн боловч энэ нь мөн л маш уршигтай алдаанд тооцогджээ. Маог нас барсны дараа Дэн Сяопин нийгэм, эдийн засгийн шинэчлэл хэрэгжүүлж эхэлсэн.
 
Мао өнөөдрийг хүртэл сайн муугийн аль алинаар хэлэгддэг зүтгэлтэн хэвээр байгаа бөгөөд сайн муугийн аль алинаар хэлэгдэх, үргэлж хувьсан өөрчлөгдөх өвийг ардаа үлдээсэн юм. Албан ёсоор Хятадад аугаа хувьсгалч, улс төрийн стратегич, цэргийн суут ухаантан, улс үндэстнийг аврагч гэж ихэд хүндлэгддэг. Хятадын олон иргэд Мао өөрийн гарамгай мэргэн бодлогоор Хятад орныг хоцрогдсон хөдөө аж ахуйн улсаас дэлхийн зонхилох нэгэн гүрэн болгож, орчин үеийн Хятадын эдийн засаг, технологи, соёлын үндэс суурийг тавьсан гэж үздэг. Түүнчлэн Маог Хятадад яруу найрагч, гүн ухаантан, зөнч гэж үзэх нь олонтаа. Ялангуяа зөнч гэж үздэг нь түүнийг төрийн эрхийг барьж байх хугацаанд нь тахин шүтэж байсантай голчлон холбоотой.<ref>{{cite book |last=Short |first=Philip |title=Mao: A Life |publisher=Owl Books |year=2001 |url=http://books.google.com/books?visbn=0805066381 |isbn=0805066381 |page=630 |quote=Mao had an extraordinary mix of talents: he was visionary, statesman, political and military strategist of cunning intellect, a philosopher and poet.}}</ref> Хэдий ЧанКайшийн дэглэмийг унаган Хятадын хувьсгалыг оройлон удирдан ялалтанд хүргэсэн гэх боловч хувьсгалын дараа улс орноо удирдан жолоодох чадваргүй болох нь харагдаж бөөнөөр хорих хөдөлмөрийн лагер, цөллөгийн орон болон хувирчээ.Тэрбээр "Ард түмэн бол юу дуртай хүссэнээ бичиж болох цаас гэж хэлэх дуртай" байсан нь А.Хитлерийн "ард түмэн бол дуртай үедээ хүчиндэж эрхэндээ байлгаж болдог эм хүн лугаа адил" ижил үзэл бодолтой нэгэн байсан ажээ.