|
[[Файл:1967-01Mao 1966年毛泽东2Zedong 1963.jpg|thumb|1967-01200px|Мао 1966Зэдун|right]]
'''Мао Зэ дунЗэдун''' ({{zh-s|毛泽东}}; {{zh-t|毛澤東}}; {{zh-p|Máo Zé dōngZédōng}}) (1893 оны 12 дугаар сарын 26-нд төрж 1976 оны 9 дүгээр сарын 9-нд нас барсан)Өргөсөн нэр рун зии ( уул зии юн, сүүлээр нь рун зии) бичгийн нэр нь зи вен мөн . [[Хятад]]ын хувьсгалч, улс төрийн онолч, [[коммунизм|коммунист]] [[Хятадын эв хамт нам]] удирдагч. Тэрээр [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ыг (БНХАУ) 1949 онд байгуулагдсанаас нь хойш 1976 онд нас барах хүртлээ удирджээ. Түүний [[марксизм]]-[[ленинизм]], цэргийн стратегид оруулсан онолын хувь нэмэр, түүний өөрийн гэсэн коммунист бодлогыг хамтад нь өдгөө [[маоизм]] гэдэг.
Мао өнөөдрийг хүртэл сайн муугийн аль алинаар хэлэгддэг зүтгэлтэн хэвээр байгаа бөгөөд сайн муугийн аль алинаар хэлэгдэх, үргэлж хувьсан өөрчлөгдөх өвийг ардаа үлдээсэн юм. Албан ёсоор Хятадад аугаа хувьсгалч, улс төрийн стратегич, цэргийн суут ухаантан, улс үндэстнийг аврагч гэж ихэд хүндлэгддэг. Хятадын олон иргэд Мао өөрийн гарамгай мэргэн бодлогоор Хятад орныг хоцрогдсон хөдөө аж ахуйн улсаас дэлхийн зонхилох нэгэн гүрэн болгож, орчин үеийн Хятадын эдийн засаг, технологи, соёлын үндэс суурийг тавьсан гэж үздэг. Түүнчлэн Маог Хятадад яруу найрагч, гүн ухаантан, зөнч гэж үзэх нь олонтаа. Ялангуяа зөнч гэж үздэг нь түүнийг төрийн эрхийг барьж байх хугацаанд нь тахин шүтэж байсантай голчлон холбоотой.<ref>{{cite book |last=Short |first=Philip |title=Mao: A Life |publisher=Owl Books |year=2001 |url=http://books.google.com/books?visbn=0805066381 |isbn=0805066381 |page=630 |quote=Mao had an extraordinary mix of talents: he was visionary, statesman, political and military strategist of cunning intellect, a philosopher and poet.}}</ref> Хэдий ЧанКайшийн дэглэмийг унаган Хятадын хувьсгалыг оройлон удирдан ялалтанд хүргэсэн гэх боловч хувьсгалын дараа улс орноо удирдан жолоодох чадваргүй болох нь харагдаж бөөнөөр хорих хөдөлмөрийн лагер, цөллөгийн орон болон хувирчээ.Тэрбээр "Ард түмэн бол юу дуртай хүссэнээ бичиж болох цаас гэж хэлэх дуртай" байсан нь А.Хитлерийн "ард түмэн бол дуртай үедээ хүчиндэж эрхэндээ байлгаж болдог эм хүн лугаа адил" ижил үзэл бодолтой нэгэн байсан ажээ.
Харин Маогийн нийгэм-улс төрийн хөтөлбөрүүд, тухайлбал [[Их үсрэлтийн бодлого]], [[Соёлын хувьсгал]] зэрэг нь Хятадын соёл, нийгэм, эдийн засагт хохирол учруулж, нийтийг хамарсан өлсгөлөн авчирсан, үндэсний цөөнх 300 мянга гаруй Өвөр /Өмнөд/ Монгол, 1 сая Төвд үндэстний аминд хүрсэн алан хядах бодлогыг хэрэгжүүлэгч,хүчээр уусгах түүний эх үндсийг тавигч хэмээн буруутгагддаг. 1949-1975 онд Маогийн явуулсан бодлого, улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн уршгаар 50-70 сая хүн үхсэн гэж үзэх нь түгээмэл.<ref>[http://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm#Mao Death Toll Median Average Estimates of 14 Sources = 45.75 - 52.5 million people] Which include the books: ''Le Livre Noir du Communism'' by Stephane Courtois, ''Hungry Ghosts: Mao's Secret Famine'' by Jasper Becker, ''China's Changing Population'' by Judith Banister, ''Contemporary Chinese Population'' by Wang Weizhi, ''Mao: The Unknown Story'' by Jung Chang, ''Victims of Politics'' by Kurt Glaser, ''How to Prevent Genocide'' by John Heidenrich, ''Mao's China and After'' by Maurice Meisner, ''The Human Cost of Communism in China'' by Robert L. Walker. Along with reports by ''Agence France Press'' (1999), ''Dictionary of 20 Century World History'', ''Guinness Book of World Records'', ''Washington Post'' (1994), and the ''Weekly Standard'' (1997).</ref> [[Дэн Сяопин]] 1978 онд төрийн эрхийг авснаар, олон маоист бодлогыг халж, эдийн засгийн шинэчлэлийг эхлүүлсэн юм.
Маог орчин үеийн дэлхийн түүхэнд хамгийн их нөлөө үзүүлсэн зүтгэлтнүүдийн нэг гэж тооцдог<ref>{{cite web|work=The Oxford Companion to Politics of the World|url=http://www.oxfordreference.com/pages/samplep02|title=Mao Zedong|accessdate=2008-08-23}}</ref> бөгөөд [[Тайм сэтгүүлээссэтгүүл]]ээс түүнийг XX зууны хамгийн нөлөө бүхий 100 хүний нэгт тооцжээ.<ref>[http://www.time.com/time/time100/leaders/profile/mao.html Time 100: Mao Zedong] By Jonathan D. Spence, 13 April 1998.</ref>
== Гэр бүл ==
=== Эцэг ===
Мау зе дүнгийн эцэг нь нэр мау И цан , өргөсөн нэр нь мау шөн шен .Бага насны мау зе дүн түүний эг вен соо цэн （ вен чи мей） маш их нөлөө үзүүлжээ .Мау зе дүн хэдийвар гэртээ ах нь боловч түүний ээж нь өмнө хоёр удаа хүүхэд нь зуурмаг насалсан өнгөрөлт байсан.
=== Эхнэр ===
Мау зе дүн урьд хожид дөрвөн эхнэртэй.
== Үнэлэлт ==
=== Хятад Улсын албаны ===
Мау зе дүн бол агуу их [[Марксизм|маркс]]<nowiki/>ын үзэлтэн, агуу их үгийгүү ангийн хувьсгалч , байлдах бодлоготон бөгөөд [[онолчин]] мөн , орчин үеэс нааших дундад улсын агуу их эг оронч бөгөөд үндэстэний баатар мөн , дундад улсын ард түмнийг удирдан өөрийн хувь заяа ба улсын дүрс байдлыг туйлбартай хувируулж , нэгэн үеийн агуу их хүмүүн мөн .Мау зе дүн нэг насны хамгийн агуу их хамгийн довойм хувь нэмэр үзүүлсэн юм , даруй нам ба ард түмнийг удирдан шинэ ардчилсан ёсны хувьсгалын зөв замыг эрж олсон байна , эзэрхэг түрэмгий ёс ба феодал ёсыг эсрэгүүцэх үүргийг биелүүлж , бөхөд найрамдах хятад ард улсыг байгуулж , нийгэм журмын үндсэн байгууллыг тогтоож , хамт дундад улсын бодит байдлыг үндэслэн нийгэм журамт бүтээн байгуулалтын замыг хайн сүвэгчилж , эрт озуурын дундад улсын цаг үеийн урсгалыг хөөж гүйцээд , дом алхмаар цэцэглэн мандхын үндсэн урьдал үүдэн бүтээж ,бат бахи онолын ба үйлдлэгийн суурь тавиж өгсөн байна.
=== Дэн шяо пин ===
[[Файл:DengXiaoping.jpg|thumb]]
Хэлэлгэнгүй агуу их удирдагч мау зе дүн дундад улсын эв хамт нам од үзэж байна , гэвч түүний улс дөрийн амьдралын сүүлчийн үеэс өөрөөр хэлбэл түүний өтөл насандаа хүнд алдаа гаргасан ,дэн шяо пин мау зе дүн И “долоон хувийн гавиа гурав хувийн буруу ” гэж түүний гавиа нь тэргүүн байрыг эзэлж , алдаа нь дэдлэх юм гэж үнэлэв.
Италийн сурвалжлагч фалачийн сурвалжлааг хүлээх үед , дэн шяо пин “тэргүүлэгч мау зе төнийн алдааг лин бяо , дөрвөн хүмүүний бөлгийн асуудалтай шинж чанараараа адилгүй юм .Тэргүүлэгч мау зе тан нэг насныхаа ихэнх цагт дон сайн явдлыг хийсэн бөгөөд нам ба улсыг олон утгаагийн аюул түгшүүрээс авраж гаргажээ . тэргүүлэгч мау зе тан байсан үгүй бол ядахдаа манай дундад улсын ард түмэн балар харанхуй дундуур нэн орд хугацаа тэмтэрхийлэх юм . маркс ленний үзлийн үндэслэлийг дундад улсын хувьсахлын бодитой байдалтай уялдуулж , дундад улсад хувьсгалын ялах замыг зааж өгсөн явдал бол мау тэргүүлагчийн хамгийн агуу их гавиа зүтгэл болно . жараад оноос өмнө буюу тавиад оны сүүлчийн үеэс өмнө бол түүний маш олон үзэл санаа биднийг жолоодон ялалт олгуулсан бөгөөд түүний дурдсан гол үндэслэлүүд нь туйлын зөвОновчтой байсан гэж хэлэх ёстой . маркс ленний үзлийг дундад улсын хувьсгалын эл талд дар цөм бүтээлчээр хэрэглэж , гүн ухаан , улс дөр , царгийн явдал , утга урлаг ба бусад хүрээнд цөм бүтээлч үзэлттэй байв . гэвч нэг насныхаа сүүлчийн үед , ялангуяа “ соёлын их хувьсгал ”-гийн дунд алдаа гаргасан бөгөөд айхавтар алдаа гархаж , манай нам , дөр ба ард түмэнд бишгүй олон гай зовлон учруулсан нь даанч харамсалтай юм . яан ааны үед манай нам тэргүүлэгч мау зе төнийн эл талын үзэл санааг мау зе төнийн үзэл санаа болгон хураангуйлж , түүнийг манай намынхаа жолоодох үзэл санааБолгосныг да мадаж байна . бид мау зе төнийн үзэл санааг журамласнаас сая хувьсгалын агуу их ялалтыг олсон юм . хэллэгэн үгүй мау зе төнийн үзэл санаа бол мау зе тан нөхрийн гагц хүмүүний бүтээл биш , мау зе төнийн үзэл санааг бол болгож хөгжүүлэхэд ахмад нэг үеийн хувьсгалчид цөмөөрөн оролссон юм . гол нь мау зе тан нөхрийн үзэл санаа болно . гэтэл , ялалт олсноос болж , дар болгоомж муутай болоод , өтөл насны үедээ эрүүл бус хүчин зүйлүүд байна , эрүүл бус үзэл санаа улмаар , гол нь “ зүүн ”-ий үзэл мөн .Нилээд их хэсэг нь огийн үзэл санаагаас зөрчиж , огийн маш зөв зорилтыг зөрчиж , ажиллах суртлыг багтаасан байна .Энэ үеэс эхлэн бодитой юратху нь цөөрчээ . дар амьд байхдаа ардчилал төвлөрлийн ёс , олон түмаани шугамаар явах зэрэг өнгөрсний сайн суртлаа тууш сайн баримталж чадсан үгүй , сайн дүрэм тогтоосон үгүй бөгөөд бий болгосон цоо үгүй . энэ бол гагц мау зе тан нөхрийн дутагдал биш , миний биеийг багтаасан манай эдгээр ахмад нэг үеийн хувьсгалчид цоо харицалгатай юм . манай намын улс дөрийн амьдрал , улс орны улс дөрийн амьдрал нилээд гэвийн бус байдалтай байна , гэрийн эзний тойрим буюу гэрийн эзний суртал хөгжиж , хувь хүмүүнийг магтах нь арвитаад юм олширч , бөхийлөө улс дөрийн амьдрал тийм эрүүлБиш болж , эцэстээ “ соёлын их хувьсгал ” үүссэн. “Соёлын их хувьсгал ” бол буруу юм.
Бид тэргүүлэгч мау зе төнийн нэг насны бусдач овроор үнэлнэ .Бид тэргүүлэгч мау зе төнийн гавиа зүтгэл нь гол , алдаа буруу нь дад болохыг нотлох болно . бид тэргүүлэгч мау зе төнийн сүүлчийн үеийн алдааг үнэнээр нь ярина . бид мау зе төнийн үзэл санааг үргэлжлэн баримтална . мау зе төнийн үзэл санаа бол тэргүүлэгч мау зе төнийн нэг насан даахь зөв зүйл нь юм . мау зе төнийн үзэл санаа өнгөрсөнд биднийг жолоодон хувьсгалын ялалтыг олсноор барах үгүй од ба ирээдүйд цөм дундад улсын нам ба дөрийн эрхэм нандин өв хөрөнгө болгох ёстой . бид тэргүүлэгч мау зе төнийн хөргийг даяан аан мвын өмнө үүрд өлгөж, манай улсынхаа бэлгэ тэмдэг болгон , тэргүүлэгч мау зе танг манайНам ба дөрийн чухал байгуулагчаар үзхээр барахгүй , бас мау зе дүнгийн үзэл санааг баримтлах хэрэгтэй .Бид тэргүүлэгч мау зе танд эхрупшофийн сталинд хандсан шиг тэгж хагтах үгүй . ”
== Цахим холбоос ==
* [http://ncafe.com/northkorea/uncountedmillions.html Uncounted Millions: Mass Death in Mao's China]
* [http://www.monthlyreview.org/0906amin.htm What Maoism Has Contributed]
*<nowiki>http://www.china.com.cn/aboutchina/zhuanti/zgzyldz/2007-09/25/content_8948449.htm</nowiki>
== Эшлэл ==
|
