Монголчууд: Засвар хоорондын ялгаа

Монголчууд анх [[бөө мөргөл]], [[тэнгэр шүтлэг]]тэй байв. МНТ-д Хөхөчү бөө буюу Тэв тэнгэр Чингис хаанд шадарлан, бас тэрссэн талаар дурдсан ба 13-р зууны [[Гүюг]] хааны тамганы дардас, [[Аргун]] ханы захидал «Мөнх тэнгэрийн хүчинд» хэмээн эхэлсэн байдаг.<ref>[http://www.munkho.de/wp/монгол-бичгийн-соёл-түүx-уран-бичлэг-б/ Монгол бичгийн соёл, түүx, уран бичлэг буюу каллиграф I]. 2014.</ref> Одоо бөөгийн ёс харьцангуй хумигдмал болсон боловч [[овоо]] босгох, газар ус аргадах, тахих зан үйл үлджээ. Буриад орон, Хөвсгөл аймгийн [[тайга]] нутгаар, [[дархад]] ястны дунд [[бөө]]гийн уламжлал хүчтэй хадгалагджээ.

 

Монголд [[буддын шашин]] Хүннү, Нирун улс, [[Хубилай]] хааны үе, 16-р зуунд гэх мэтээр дөрвөн удаа дэлгэрчээ. Монгол оронд 16-р зуунаас хойш [Жавзандамба хутагт]], [[Зая бандид Намхайжамц|Зая бандид]], [[Агваан Доржиев]] гэх мэт олон хутагт хувилгаан тодорч, үсэг бичиг зохиох, [[бурхны ном]] орчуулах, [[бурхан|бурхны]] хөрөг, шуумал бүтээх, [[суварга]], [[сүм]] [[хийд]] барих зэргээр буддын шашин хөгжиж байв. 20-р зуунд [[коммунизм|коммунист]]нийгмийн үед шашны нөлөөг бууруулах бодлого явуулж байсан ба 1990 оноос Монгол улсад шашин шүтэх явдлыг чөлөөтэй болгожээ. 2010 оны тооллогоор МУ-ын хүн амын 53 хувь буддын шашин шүтдэг, 38 хувь шашин шүтдэггүй гэж хариулжээ.<ref name="тооллого2010"></ref> ЗХУ задарснаас хойш ОХУ дахь монголчууд улмажлалт бөө мөргөл болон буддын шашныг сэргээн хөгжүүлж байна. БНХАУ дахь монголчууд улс төрийн дэглэмээс шалтгаалаад шашнаас зайлсхийдэг хэвээр байна.

Схрт халимаг, дунсян, баоань, [[Алша]]дахь цөөн тооны монголчууд лал шашинтай.

[[Христийн шашин]] оросоор дамжин Байгал нуурын баруун эргийн буриадад 18-р зуунаас дэлгэрч үндсэн шашин болсон бол МУ-д 1990 оноос хойш сүм хийд олныг барьснаар одоо хүн амын 2.3% христийн шашинтан болжээ.<ref name="тооллого2010"></ref>