Галт уул: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 8:
|}</div></div>
 
[[Файл:Galtu agula.PNG|left]]<nowiki> </nowiki>'''Галт уулын''' орой дээр тогоо байх бөгөөд түүгээр газрын гүнээс халуун лаав ([[магм]] буюу хайлмал чулуу) газрын гадаргууд гарна. Галт уулууд нь ихэвчлэн [[плит тектоник|тектоникийн плитүүдийн]] [[плит тектоник|ойртох]] ба [[плит тектоник|холдох зааг]], эх газрын [[рифт|рифтийн]] бүсүүдэд үүснэ.
 
Тэнэг Галт уулын дэлбэрэлт нь нэгэн төрлийн [[байгалийн гамшиг|байгалийн гамшигт]] тооцогдох ба доорхи байдлаар [[байгаль]] ба [[хүн|хүнд]] сөрөг нөлөө үзүүлнэ.
 
Галт уулын дэлбэрэлтээр халуун лааваас гадна [[ус|усны уур]] (H<sub>2</sub>O), [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] (CO<sub>2</sub>), [[хүхэр|хүхрийн]] давхар [[исэл]] (SO<sub>2</sub>), [[хлор|хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF), үнс их хэмжээгээр [[Дэлхий|агаар мандал]] руу (ихэвчлэн [[Дэлхий|стратосфери]] рүү, 16-32 км хүртэл өндөрт) цацагдана. Эдгээрээс хамгийн муу нөлөөтэй нь хүхрийн давхар исэл бөгөөд, уг [[исэл]] агаарт [[хүхрийн хүчил]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>), улмаар маш жижиг ширхэгтэй сульфат тоосонцор болон хувирна. Уг тоосонцор нь [[нар|нарнаас]] ирэх [[дулааны энерги|дулааны энергийг]] буцаан ойлгох ба томоохон хэмжээний галт уулын дэлбэрэлийн дараа (1-3 [[жил|жилийн]] турш) агаарын дундаж [[температур]] багасдаг (хүйтэрдэг) байна. Үүнээс гадна сульфатын тоосонцор нь [[Дэлхий|стратосфери]] дэх [[хлор]], [[азот|азотын]] химийн шинж чанарыг өөрчлөн, [[хлор|хлорийн]] [[исэл]] (ClO) үүсгэх ба уг исэл нь [[озоныг]] (O<sub>3</sub>) устгана. [[Хлор|Хлорт]] [[устөрөгч]] (HCl), [[фтор|фторт]] [[устөрөгч]] (HF) нь борооны дуслуудад уусан, богино хугацаанд [[хүчиллэг бороо]] болно. [[Дэлхий|Агаарт]] цацагдсан үнс нь хэдэн [[өдөр]], эсвэл хэдэн долоо хоногийн дотор [[Дэлхий|агаар мандлаас]] газрын гадаргуу руу бууна. Галт уулын дэлбэрэлтээр их хэмжээний [[хүлэмжийн хий]] - [[хүлэмжийн хий|нүүрстөрөгчийн давхар исэл]] ялгарна.