Википедиа

Чойбалсан (хот): Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Мөр 20:
|аль_улс_эсвэл = {{MGL2}}
|нэгдүгээр_зэргийн_нэгж = [[Монгол улсын аймаг, нийслэл|Дээд нутаг]]
|нэгдүгээр_зэргийн_нутаг = {{Flag|[[Дорнод аймаг|coa}}]]
|хоёрдугаар_зэргийн_нэгж = [[Монгол улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хуваарь|Доод нутаг]]
|хоёрдугаар_зэргийн_нутаг = Тоогоор дугаарласан 10 баг
Мөр 47:
}}
{{Ялгах1|хотыг|Чойбалсан}}
'''Чойбалсан''' ({{mongolUnicode|ᠴᠣᠶᠢᠪᠠᠯᠰᠠᠩ|h}}, 1941 оноос өмнө '''Баянтүмэн''') — [[Монгол улс|Монгол]] улсын наран мандах зүгийн хязгаар [[Дорнод аймаг|Дорнод аймгийн]] засаг захиргааны төв, 4 түм гаруй хүн амтай [[хот]]. Энэ үзүүлэлтээр улсдаа Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотуудын дараа орох Монгол улсын томоохон хот. Аймгийн нийт хүн амд аймгийн төвийн хүн амыг харьцуулсан байдлаараа хамгийн томд орох бөгөөд энэ үзүүлэлт 55,9 хувьд хүрч бусад аймгаас хол тасардаг байна. Үүний шалтгаан нь, социализмын үеэс зонхилох салбараар нь Монгол улсыг 'мал аж ахуй - аж үйлдвэрийн орон' гэж байхад Дорнод аймаг ганцаараа 'аж үйлдвэр - мал аж ахуйн' аймаг гэж нэрлэгдэтлээ өндөр хөгжсөн үйлдвэрийн салбартай холбоотой. Үүний жишээ гэвэл, улсдаа том бөгөөд ховор үйлдвэр болох Мах комбинат, Хивсний үйлдвэр, Силикат тоосгоны үйлдвэр, Ноос угаах үйлдвэр зэрэг байлаа. Мөн аймгийн төвүүдээс цор ганц өөрийн гэсэн цахилгаан дулааны үйлдвэрлэгчтэй нь бөгөөд энэ үүргийг 1968 онд байгуулагдсан Чойбалсан хотын Дулааны цахилгаан станц гүйцэтгэдэг. Уг станцаас хөрш Сүхбаатар аймгийг эрчим хүчээр хангаад зогсохгүй төвийн эрчим системд ч холбогдож эрчим хүч боломжтой байгаа. Бусад аймгийн төв, сумдтай харьцуулахад зохимжгүй ч гэсэн засаг захиргаат нутгийн хувьд албан хэрэгт '''Хэрлэн''' ({{mongolUnicode|ᠬᠡᠷᠦᠯᠦᠨ|h}}) [[сум]] гэж бичигдэнэ.
 
== Товч түүх ==
Анх 1821 онд [[халх]]ын [[Сэцэн хан]]ы удмын Минжүүрдорж бэйсийн санаачилгаар шашин номын жасаа болон хошуу тамгын газар бүхий сууринг энд барьж байгуулсан. 1923 онд [[Баянтүмэн хан уулын хошуу]]ны төв, 1931 оноос [[Дорнод аймаг|Дорнод аймгийн]] төв суурин болжээ. Улмаар Баянтүмэн 1938 онд хотын зэрэг олж, 1941 онд [[Ардын хувьсгал]]ын 20 жилийн ойг тохиолдууланоноос [[Хорлоогийн Чойбалсан|нам, төрийн тэргүүний нэрээр]] "Чойбалсан" хэмээн тогтсон.<ref>[http://www.dornod.mn/kherlenzdtg/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=29 Чойбалсан хотын түүх, хөгжлийн товч танилцуулга]</ref>
 
== Газар зүй ==
Чойбалсан хот улсын нийслэл [[Улаанбаатар хот|Улаанбаатараас]] 670 км зайд, [[Хэрлэн гол]]<nowiki/>ын хөвөөн дээр оршино. 2015 онд [[Улаанбаатар|нийслэлтэй]] хурдны замаар холбогдсон.
 
== Газар зай ==
Чойбалсан хот улсын нийслэл [[Улаанбаатар хот|Улаанбаатараас]] 655 км зайтай. 2015 онд багтаж үлдсэн 100 орчим км-ыг нь барьж дуусгахөар төлөвлөгдсөн хар замаар нийслэлтэй холбогддог.
=== Уур амьсгал ===
{{Уур амьсгалын хүснэгт
| TABELLE =
| DIAGRAMM TEMPERATUR = rechts
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG = deaktiviert
| DIAGRAMM NIEDERSCHLAG HÖHE = 200
| QUELLE = [http://wetterkontor.de/de/klima/klima2.asp?land=mn&stat=44259 wetterkontor.de]
| Überschrift =
| Ort = Чойбалсан
<!-- durchschnittliche Höchsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| hmjan = -14.4
| hmfeb = -10.7
| hmmär = -0.5
| hmapr = 10.5
| hmmai = 19.0
| hmjun = 24.9
| hmjul = 26.6
| hmaug = 24.4
| hmsep = 18.0
| hmokt = 8.8
| hmnov = -3.4
| hmdez = -11.8
<!-- durchschnittliche Niedrigsttemperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| lmjan = -25.5
| lmfeb = -23.9
| lmmär = -14.8
| lmapr = -4.1
| lmmai = 3.8
| lmjun = 10.8
| lmjul = 14.4
| lmaug = 12.1
| lmsep = 4.9
| lmokt = -4.2
| lmnov = -15.2
| lmdez = -22.7
<!-- durchschnittliche Temperatur für den jeweiligen Monat in °C -->
| avjan =
| avfeb =
| avmär =
| avapr =
| avmai =
| avjun =
| avjul =
| avaug =
| avsep =
| avokt =
| avnov =
| avdez =
<!-- durchschnittliche Niederschlagsmenge für den jeweiligen Monat in mm -->
| nbjan = 2
| nbfeb = 2
| nbmär = 3
| nbapr = 6
| nbmai = 14
| nbjun = 39
| nbjul = 57
| nbaug = 43
| nbsep = 27
| nbokt = 8
| nbnov = 3
| nbdez = 3
<!-- durchschnittliche Anzahl täglicher Sonnenstunden für den jeweiligen Monat in h/d -->
| shjan = 6.4
| shfeb = 7.5
| shmär = 8.6
| shapr = 8.8
| shmai = 9.5
| shjun = 10.2
| shjul = 9.6
| shaug = 9.3
| shsep = 8.6
| shokt = 7.7
| shnov = 6.7
| shdez = 5.7
<!-- durchschnittliche Wassertemperatur (Meere, Seen u.ä.) für den jeweiligen Monat in °C -->
| wtjan =
| wtfeb =
| wtmär =
| wtapr =
| wtmai =
| wtjun =
| wtjul =
| wtaug =
| wtsep =
| wtokt =
| wtnov =
| wtdez =
<!-- durchschnittliche Regentage für den jeweiligen Monat in d -->
| rdjan =
| rdfeb =
| rdmär =
| rdapr =
| rdmai =
| rdjun =
| rdjul =
| rdaug =
| rdsep =
| rdokt =
| rdnov =
| rddez =
<!-- durchschnittliche Luftfeuchtigkeit für den jeweiligen Monat in % -->
| lfjan = 76
| lffeb = 74
| lfmär = 64
| lfapr = 44
| lfmai = 39
| lfjun = 54
| lfjul = 60
| lfaug = 64
| lfsep = 60
| lfokt = 57
| lfnov = 66
| lfdez = 72
}}
== Хүн ам ==
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
Line 195 ⟶ 82:
{{Монгол Улсын томоохон хот суурин}}
 
[[Ангилал:МонголынМонгол улсын хот]]
[[Ангилал:Дорнод аймгийн суурин газар]]
"https://mn.wikipedia.org/wiki/Чойбалсан_(хот)"-с авсан