Крымын ханлиг: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
[[Файл:
[[Файл:Crimean Khanate 1600.gif|thumb|right|1600 оны үеийн Крымийн ханлиг]]
'''Крымийн ханлиг''' бол [[Алтан Орд]]ны улсаас тусгаарласан улсуудын нэг юм. Крымийн ханлигийг [[Зүчи]]йн угсааны [[Хажи Гирей]] 15-р зуунд [[Крымийн хойг]]т байгуулжээ. Гирей нь ойролцоогоор 1441 оны үед тус ханлигийг байгуулсан нь өнөөгийн [[Украйн]] улсын өмнө хэсгийн тал нутаг болох Крымийн хойг, мөн түүнчлэн 1556 оноос эхлэн [[Азов]] ба [[Кубань гол]]ын хоорондох [[Ногай улс|Ногайн ордын]] нутаг дэвсгэрийг хамарч байлаа. Зарим үед өнөөгийн [[Оросын Холбооны Улс|Орост]] ихэнх хэсэг нь харьяалагдах [[Дон мөрөн|Донын]] адаг хэсгийг ч өөртөө хамруулж байв. Алтан ордны дараах улсуудаас хамгийн урт хугацаанд оршин тогтносон цорын ганц улс нь Крымийн ханлиг буюу 1792 он хүртэл оршин тогтножээ. 18-р зуунд хүртэл крымийн ханлиг нь тухайн үедээ [[Польш-Литва|Польш-Литвын]] нутагт дэвсгэр хамаарч байсан Украйн, [[Молдав]], Оросоос боолчлох хүмүүс олзлон [[Османы эзэнт гүрэн]]д зардаг байсан тэдний хамгийн чухал „экспортын бараа“ байсан юм.<ref>A. Fisher: ''The Crimean Tatars.'' S. 26f.</ref>
Алтан ордны улс унасан ч Крымийн ханлиг хүчирхэгжиж Орос улс руу үе үе хүчтэй довтлох болсон тул Орос довтолгооныг нь болиулахын тулд эд бараагаар алба барьж байв. 1685 онд Оросын 1-р Петр хаан золиосны мөнгө төлөхийг бүрмөсөн болиулсан бөгөөд золиосны мөнгө төлж байсан нь Алтан ордны ноёрхол үргэлжилж байсан эсвэл Крымийн хараат байдалтай байсан гэсэн үг биш юм. Алтан ордноос салсан [[Казанийн ханлиг]] (1438–1552) 1552 онд, [[Астраханийн ханлиг]] (1466–1556) 1556 онуудад Орост эзлэгдсэний хариу болгож Крымчүүд Орост хүчтэй довтолгоо хийж байв. Крымийн ханлиг Орос, Украины нутагт довтолж олон тооны хүмүүсийг боол болгон Турк руу зардаг байсан ба 1769 онд хамгийн сүүлчийн удаа Орост довтолж 1785 онд Оросын хаант улсад эзлэгджээ.
== Siehe auch ==
* [[Крымийн хангуудын жагсаалт]]
* [[Монголчуудын Европ дахь байлдан дагуулалт]]
== Мөн үзэх ==
{{Commonscat|Crimean Khanate|Крымийн ханлиг}}
* [http://www.zum.de/whkmla/histatlas/russia/haxcrimeantatars.html Крымийн ханлигийн нутаг дэвсгэрийн өөрчлөлт] (WHKMLA Historical Atlas)
== Эх сурвалж ==
<references />
[[Ангилал:Крымийн ханлиг| ]]
[[Ангилал:Европын түүхэн улс]]
[[Ангилал:Османы Украйн]]
[[Ангилал:Крымийн түүх]]
[[Ангилал:Оросын түүх]]
[[Ангилал:Исламын түүх]]
[[Ангилал:Османы эзэнт гүрний нутаг дэвсгэр]]
[[Ангилал:1780-д онд татан буугдсан]]
[[Ангилал:15-р зуунд үүсгэн байгуулагдсан]]
| |||