Микеланжело: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 13:
===Бага нас===
 
Микеланжело 1475 оны гуравдугаар сарын 6-нд Италийн [[ТусканиТоскань]] мужийн Ареззо-гийнАреззогийн дэргэдэх [[Капрэсе]] гэх тосгонд төрсөн ба (Одоо үед Микеланжело Капрэсе тосгон гэж нэрлэгддэг).  Хэдэн үеийн туршид түүний гэр бүл Флоренц-д Банкир хийж ирсэн бөгөөд түүний эцэг болох Лиудовик ди Леонардо ди Бонаротто Симони банкны санхүүг хянаж чадаагүйгээс дампуурч, улс төр хөөцөлдөх болж. Микеланжело-г төрөх үед түүний эцэг Капрэсэ гэх жижиг тосгонд шүүгч хийж байсан ба Чиуси гэх хотын дарга хийж байв. Микеланжело-гийн эх [[Францэска ди Нери дэл Миниато Сиэна]] байв. Микеланжело-г төрснөөс хэдэн сарын дараа түүний гэр бүл [[Флоренц]] рүү нүүсэн бөгөөд Микеланжело тэнд өсжээ. Удаан хугацаагаар хүндээр өвчилж мөн эх нь нас барсны дараа 1481 онд тэр дөнгөж зургаахан настай байлаа. Микеланжело нэгэн чулуун сийлбэрчин болон түүний эхнэрийн хамт эцгийнхээ гантигийн уурхай болон ферм байдаг [[Сэттигнано]] гэх хотод амьдарч байжээ. Гиоргио Васари-гийн тэмдэглэлд Микеланжело-гийн хэлсэн үг дурдагдсан байдаг бөгөөд түүнд нь “Надад байгаа авьяас чадвар бүхэн минь төрсөн нутаг Ареззо-гийн маань уран зөөлөн чамин тансаг орчин, уур амьсгалын л ач, төрсөн цагаас эхлэн эхийн сүүтэй минь хамт надад байгаа энэ бүх ур дүй, авьяас минь өвлөгдсөн” гэж тэмдэглэгдсэн байдаг. Бага байхад нь эцэг нь түүнийг хуульч Франциско да Урбино-г дагуулан боловсрол олгохоор явуулсан боловч тэрээр хичээл номоос илүүтэй сүмийн уран зураг хуулбарлахад ихэнх цагаа зарцуулж байлаа.  13 насандаа тэрээр зураач [[Домэнико Гирландайо]]-д шавь орсон байна. 1489 онд Флоренцын захирагч Лорензо дэ Медики, Гирландайо-оос хамгийн шилдэг хоёр шавийг нь гуйсан бөгөөд  Гирландайо түүнд Микеланжело болон Францеско Гранасси-г явуулжээ. 1490-1492 онд Микеланжело, Медики-ийн байгуулсан хүмүүнлэгийн академи суралцаж байсан ба тэр үедээ [[Бертолдо до Жиованни]]-ийн доор уран баримал хийх аргад мөн суралцаж байжээ. Академи-д суралцаж байх хугацаанд түүний үзэл бодол, урлагийн бүтээлүүд нь тэр үеийн хамгийн цуутай философичид болох [[Полизиано]], [[Марсилио Фицино]], [[Пико дэлла Мирандола]] зэрэг хүмүүсийн бүтээл туурвилд ихээхэн нөлөө үзүүлж байлаа.  Яг тэр үедээ Микеланжело “[[Кентавруудын тулаан]]” (''Battle of the Centaurs'' /1491–1492/) “[[Шатан дээр суугаа Мадонна]]” (''Madonna of the Steps'' /1490–1492/) зэрэг уран баримлын бүтээлүүдээ туурвижээ. Тэр үедээ хоёул их алдартай чадварлаг уран барилгачид байсан боловч Пиетро Торригиано 17 настай байсан Микеланжело-гийн хамар руу цохисны улмаас түүнээс хойших бүх хөрөг зурган дээрээ муруй хамартай зурагдсан байдаг.
 
===Идэр нас===
Мөр 37:
 
[[Зураг:Lightmatter Sistine Chapel ceiling.jpg|thumb|right|400px|1508-1512 онд бүтээсэн Микеланжело-гийн Сикстиний сүмийн таазны зураг]]
1505 онд Микеланжело Хоёрдугаар ПопеЮлий Жулиус-ийнромын пап урилгаар эргэн Ром-дРомд очсон бөгөөд Нэгдүгээр Попе-ийнромын папын бунхныг барих захиалга авчээ. Попе-ийнПапын ивээл дор байсан Микеланжело бусад бүтээлүүдээсээ хийх ажлаас болж бунхныхаа ажлыг байнга орхигдуулж байсан учраас тэр энэ бунханг 40 жилийн турш барьжээ. Тэр үед Микеланжело-ийн бүтээсэн “[[Мосес-ийнМоисейн хөшөө]]” гэх бүтээл Ромын Велкони-дВелконид гэгээн Пиетро-гийнПетрогийн сүмд тавигдсан ба хэзээ ч түүний санаанд хүрэхээр болж дуусгаж чадаагүй аж.
Яг энэ үедээ Микеланжело Сикстиний сүмийн таазны зургийг бүтээх захиалга авсан ба дөрвөн жилийн дотор бүтээж дуусгажээ (1508-1512). Микеланжело одот тэнгэрийн доорх 12 ном айлдагч гэсэн бүтээлийн захиалга авсан байсан боловч улс төрийн хүмүүсийн нөлөөгөөр илүү төвөгтэй Хүн төрөлхтний уналт, болон Авралын тангараг зэрэг Христийн шашны үүсэлтэй холбоотой бүтээл туурвихаар болжээ.  Энэ нь Католик шашны сургаалыг илтгэх маш том сүмийн чимэглэлийн ажил байлаа.
Энэхүү захиалга нь 300 гаруй баримлаас бүтэж бүрдэж байсан ба библи болон Хуучин гэрээний "Эхлэл" хэмээх номын бүлгүүдийг өөртөө тусгах ёстой байв. Дотроо гурван үндсэн хэсэгт хуваагдаж байсан ба эхнийх нь: Бурхан дэлхий ертөнцийг бүтээсэн нь, хоёр дахь нь: Бурхан хүн төрөлхтнийг бүтээсэн ба тэд бурхны ивээлээс гарсан нь, гурав дахь нь: Хүн төрөлхтний бэлэг тэмдэг болгож Ноа-ийн гэр бүлийн дүрийг бүтээх ажил байлаа. Мөн таазан дээр зурагдсан зураг нь 12 эрэгтэй болон эмэгтэй хүмүүс [[Есүс]]т очиж буйгаар дүрслэгдсэн байдаг. Таазан дээр зурагдсан хамгийн алдартай зургууд нь “[[Адам-ыг бүтээсэн нь]]”, “[[Адам Ева хоёр диваажингийн цэцэрлэгт]], болон “[[Агуу үер]]” зэрэг зургууд байлаа. Мөн цонхны эргэн тойронд Христийн өвөг дээдсүүдийг дүрсэлсэн байдаг.
 
===Флоренц-дФлоренцд МэдикиМедичи Попе-ийнпапын ивээлд===
 
1513 онд Хоёрдугаар ПопеЮлий Жулиусромын пап нас барж түүний өв залгамжлагч Медики-гийн[[Медичи]]йн гэр бүлийн Аравдугаар Попепап Лео Микеланжело-дМикеланжелод Флоренц-д Флоренцд байрлах Сан Лорензо-ийнЛорензогийн сүмийн барилгын нүүрэн талыг дахин шинэчилж уран баримлаар чимэглэх үүрэг даалгасан ба Микеланжело үүнийг нь дурамжхан зөвшөөрч. Гурван жилийн турш бүтээлийнхээ загварыг гарган, Пиэтрасанта-д шинээр гантигийн уурхай нээхээр болсон боловч харамсалтай нь ивээн тэтгэгчийнхээ санхүүгийн гачигдлаас болж гэнэт цуцлагджээ. [[Сан Лорензо]]-ийн сүм одоог хүртэл нүүрэн талын чимэглэлгүй үлдсэн байдаг.
1527 онд Флоренцын иргэд Ромын дээрэм тонуулаас болж уурсан Медики-ийн засаглалыг унагаж бүгд найрамдах улсаа эргүүлэн байгуулж, бэхлэлт босгожээ, хайрт Флоренц хотдоо туслах үүднээс Микеланжело Флоренц-д эргэн очиж 1528-1529 онуудад хотын бэхлэлтэд тусалж байсан боловч 1530 онд хотын бэхлэлт нурж Медики засгийн эрхийг дахин гартаа авчээ. Микеланжело энэрэх сэтгэлгүй залхаан цээрлүүлж байсан Медики гүнгийн хаанчлалаас дүрвэн сүм барих ажлаа туслахдаа даатгаад 1530 оны дунд үед Флоренцоос дүрвэжээ.
 
Мөр 49:
 
[[Зураг:Michelangelo,_Giudizio_Universale_02.jpg|thumb|right|300px|Сүүлчийн шүүх]]
Сикстиний сүмийн ханан дээрх “Сүүлчийн шүүх” хэмээх бүтээлийг нь долдугаар Попе Клемент пап захиалсан ба төд удалгүй нас нөхцөж. Энэхүү бүтээлийг тэрээр 1534-1541 онуудад туурвисан ба энэхүү бүтээл нь Сикстиний сүмийн тахилын ширээний цаадах ханыг бүхэлд нь хамарсан асар том бүтээл байлаа. “Сүүлчийн шүүх” хэмээх энэхүү бүтээлд Христ дахин ирж буй тухай болон хүн төрөлхтөн Христэд шүүгдэж буй тухай дүрслэгдсэн байдаг.
Микеланжело-гийнМикеланжелогийн бүтээсэн бүх бүтээлүүдийг цэнзүүр байнга дагаж явдаг бөгөөд түүнийг италиар “Инвентор дэллэ порчэрие” /inventor delle porcherie/ буюу элдэв хачин бүхнийг сэтгэгч гэж нэрлэх нь ч бий. Католик шашны шинэчлэлтийн үеүүдэд Микеланжело-гийн бүтээлүүдийг янз бүрээр халхлах явдал ихээхэн гарсан байдаг. Хоёр жишээ хэлэхэд л Христо дэлла Минерва гэх гантиган бүтээлийг бүтээлгээр халхалсан бөгөөд одоог хүртэл нүцгэн Христийн хүүхэд байх үеийн төрхтэй баримал халхлагдсан хэвээр байдаг. Мөн Лондонд Викториа болон Албертийн музейд байрлах Давид-ын хуулбарыг эмэгтэй язгууртнуудад зориулан зарим хэсгийг навчаар халхалсан байдаг.
[[Зураг:Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg|thumb|left|300px|Гэгээн Петрийн сүм]]
1546 онд Микеланжело[[ Гэгээн Петр Хааны сүм]]ийн архитектурыг хариуцахаар томилогдсон ба бөмбөгөр оройных нь загварыг анх гаргажээ. Хэдий тэрээр барилгын ажил дуусахаас өмнө нас барсан боловч нэгэнт суурь хэсгийг нь барьж дууссан байсан учраас элдэв асуудалгүй дуусжээ.  Микеланжело Ромд 88 насандаа 89 нас хүрэхээс гурван долоо хоногийн өмнө нас нөгчжээ. Түүний өөрийнх нь сүүлчийн хүслийн дагуу эх нутагт нь эргүүлэн авчирч Тускани-д Санта Кросе-гийн сүмд нутаглуулжээ.
Мөр 56:
==Сүүлчийн олдвор==
 
2007 оны есдүгээр сарын 7-нд Микеланжело-гийнМикеланжелогийн 1564 онд нас барахаасаа өмнө сүүлийн удаа улаан шохойгоор зурсан Гэгээн Петрийн сүмийн бөмбөгөр оройн загвар зураг Лаурентын номын сангаас олджээ.
 
==Лаурентын номын сан==