Сайшаалт ерөөлт: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 20:
}}
 
'''Сайшаалт ерөөлт''' (1760–1820; 60 насалсан) – 1796–1820 онд төр барьсан [[Чин улс]]ын долоодугаар '''[[хаан]]''', [[манж үндэстэн|манж]] хүн байвүндэстэн.
 
== Бага нас ==
1760 онд [[Бээжин]] дэх хааны зуны ордонд [[Тэнгэр тэтгэгч]] хааны 15 дахь хүү Юнъяньболон төржээ. Эх нь хоёрдугаар зэргийн Лин татвар хэмээх Вэй овогт [[хятад үндэстэн|хятад]] хүн (хожим нь Шяоичунь хатан гэсэнгэх тахилын цол нэхэн өгсөн) байв. Жинхэнэ нэр нь [[Айсингиоро]] Юнянь. Өмнөх хоёр хан хүү үхсэний дараа Тэнгэр тэтгэгч хаан 1773 онд Юнъяныг залгамжлагчаа хэмээн бодсон гэх ба 1789 оноос '''Жя''' [[чин ван]] хэмээхцол болжээхэргэм хүртээсэн..
 
== Эзэн хаан ==
 
1796 онд Тэнгэр тэтгэгч хаан 60 жил хаан суусны эцэст [[Энх амгалан]] хаан өвгийн дээр гарахгүй хэмээн амьд ахуйдаа хаан ширээгээ Жя чин ванд шилжүүлжээ. 36 настайдаа хаан өргөмжлөгдөж, Сайшаалт ерөөлт хэмээх оны цол хэрэглэж эхэлсэн (манжаар ''Сайчунга фэнсэн'', хятадаар ''Жячин'' - ''Jiaqing'') хаан өргөмжлөгдсөн боловч эцгийгээ нас бартал 3эцгийнхээ жилзаавраар хүлээжулсыг байжудирдаж байлаа. 1799 оноосонд эцэг нь өөд болсны дараа жинхэнээсээ төр барьсан.
 
Юун түрүүнд эцгийн шадар байсан [[Хөшэнь]] сайдыг баривчилж гэрийг нэгжихэд улсын 20 жилийн орлоготой тэнцэхүйц нэг живаа (10 сая) мөнгөн зоос идсэн байсан нь илэрч, хөрөнгийг хураан цаазаар аваачиж, Хөшэний бүлгийг төрөөс зайлуулсан ажээ.
 
Гэсэн ч Сайшаалт ерөөлтийн үеэс Чин улсын хүчин чадал доройтож хээл хахууль, байгалийн гамшиг, бослого хөдөлгөөнд нэрвэгдэв. Хятадын [[Цагаан лянхуа]] (1796–1804), [[Мяо ардын бослого]] (1795–1806)-той тэмцсэн ба Европын худалдаачдын оруулж ирсэн [[хар тамхи]]ны балгаар эдийн засаг сульджээ. Мөн [[христийн шашин]] дэлгэрэхийг эсэргүүцэж байсан.
 
=== Ордны тэмцэл ===
Мөр 39:
 
== Гэр бүл ==
* Эцэг — [[Тэнгэр тэтгэгч]] хаан — [[айсингиоро]] овогт
* Эх — Шяоичунь хатан (1727–1775) — Вэй овогтой
 
=== Хатан ===
* [[Шяошуруй их хатан]] (1760–1797) — хитара овогт, Төр гэрэлт хааны эх
* [[Шяохөруй их хатан]] (1776–1849) — ниохуру овогт
* Гуншунь эрхэм хатан (1787–1860) — ниохуру овогт
* Хөю эрхэм хатан (–1833) — лугия овогт
Мөр 52:
; Агь
* Мяньму — Хөю эрхэм хатны хүү
* [[Төр гэрэлт|Мяньнин]] (1782–1850, 68 насласан) — Шяошуруй их хатны хүү, хожмын '''[[Төр гэрэлт]] хаан'''
* Мянькай — Шяохөруй их хатны хүү
* Мяньшинь — Шяохөруй их хатны хүү
Мөр 58:
 
== Төгсгөл ==
Сайшаалт ерөөлт хаан 1820 онд 60 насандаа [[Халуун гол]]д зусч байхдаа зуурдаар нас барсан. Шалтгаан тодорхойгүй. Аяганд ниргүүлсэн, цус харвасан зэрэг таамаг байдаг бөгөөд хааныг [[Чингийн баруун бунхан]]д оршуулжээ. Дараачаар нь хоёрдугаар хүү Мяньнин нь хаан сууж, Төр гэрэлт хаангэх оны цол хэрэглэх болсон.
 
{{s-start}}