Фредерик Шопен: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Латин цагаан толгойн "e" үсэг монгол хэлний "э" үсэгтэй дуудлага ижил тул Шопен гэж бичсэнийг Шопэн болгож франц буюу эх дуудлагад дөхүүлэв.
Мөр 1:
[[Файл:Chopin1849opt02.jpg|thumb|right|Фредерик Шопен<br />''Лоуис-Август Биссоны'' авсан зураг, ойролцоогоор 1849 он]]
'''ФредерикФрэдэрик ШопенШопэн''' (франц.Frédéric François Chopin), (польш ''Fryderyk Franciszek Chopin)'', 1810 оны [[2 сарын 22]]-нд эсвэл [[3 сарын 1]]-ндд Польшийн [[Варшав]] хотын ойролцоох [[Желязова:en:Żelazowa_Wola|Желазова-ВоляВола]] хотод төрж 1849 оны [[10 сарын 27|10 сарын 17]]-ндд [[Парис|Парист]]д өөд болсон. ТэрээрТэрбээр польшийнПольшийн алдарт хөгжмийн зохиолч, гайхамшигт [[төгөлдөр хуурч]], багш. хүн"Өөртэй юмнь зэрэгцэх энгүй мэргэжлийн чадварт суурилсан яруулаг авьяастай" тэрбээр дэлхий түгсэн алдар хүндээ Романтизмын үед олжээ. Хөгжмийн суутан гэдэг нь багаасаа танигдсан ба хөгжмийн урлагт бүрэн боловсорч, анхан үеийн бүтээлүүдээ дөнгөж 20 настайдаа буюу Польшийг орхихоосоо өмнө зохиожээ.
 
Польшийн хөгжмийн алдарт зохиолч ФридерикФрэдэрик ШопеныШопэны эцэг эх нь хоёулаа хөгжимд авъяаслагавьяаслаг хүмүүс байжээ. ШопенШопэн бүр багаасаа төгөлдөр хуур тоглож сурчээ. Анхныхаа багш Адальберт Живни гэдэг чех хүний ачаар жаал хүү улам сайн суралцаж, 7 насандаа полонез буюу эрхэмсэг аят төгөлдөр хуурын анхны бүтээлээ туурвижээ.
 
1829 онд Варшавын Хөгжмийн дээд сургуулийг амжилттай төгсөхөд шалгалтын хуудсан дээр “Фридерик“Фрэдэрик ШопенШопэн бол хөгжмийн суу билэгтэн”билигтэн” гэж нэг багш нь цохон тэмдэглэсэн байв. Энэ үед ШопенШоопэн төгөлдөр хуур, найрал хөгжмийн 2 концертоо бичсэн байжээ. Уг бүтээлд польш ардын аялгуу эх булаг болж өгчээ. Тэр жилүүдэд суут хөгжимчин [[Иоганн Себастьян Бах]], [[Вольфганг Амадей Моцарт]], [[Людвиг ван Бетховен]]ий сонгодог хөгжмөөс шамдан суралцаж, өөрийн үеийн хөгжмийн зохиолчид, тухайлбал их хийлч Паганиниас үлгэр дуурайл авч байжээ. 20 настайдаа Ф. ШопенШопэн өөрийн концертыг тоглон, дараа нь Парист очин суурьшин, амьдралынхаа тэн хагасыг тэнд өнгөрөөжээ. Ф. ШопенШопэн Парист байхдаа Лист, Берлиоз зэрэг хөгжимчид, зураач Э. Делакруа, яруу найрагч зохиолчид Адам Мицкевич, ГенрихХайнрих ГейнеХайнэ, [[Оноре де Бальзак|Онорэ дө Бальзак]], Жорж Санд нартай дотно танилцаж нөхөрлөжээ.
 
Ф.Шопены Шопэны зохиол дотроос 2 концерт (1829, 1830), 3 сонат (1828—1844), фантази (1842), 4 баллад (1835—1842), 4 скерцо (1832—1842), экспромт, ноктюрн, этюд, вальс, мазурк, полонез болон бусад төгөлдөр хуурын зохиомжуудыг нэрлэж болно. Түүний зохиолууд нь гүнзгий чин сэтгэл, тансаг уран, өндөр техник хослуусан байдаг. Хөгжим аялгуу нь төрлөх польшийн ард түмэнд эрх чөлөө сайн сайханыг авчирхад туслана гэж Ф.ШопенШопэн гүнээ итгэдэг байсан. «Польш эрх чөлөөтэй, гялалзсан, хүчирхэг болно - гэж тэмдэглэлийн дэвтэртээ бичсэн байдаг. ФредерикФрэдэрик ШопеныШопэны олны өмнө тавьсан концерт 1848 оны 11 дүгээр сарын 16-ндд Лондонд болжээ.
 
Хүнд өвчинд нэрвэгдсэн Ф. ШопенШопэн Англид 2 дахинхоёронтоо очиж эмчлүүлсэн боловч засал авалгүй 39-тэйдээ настайдаа нас баржээ. Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим эх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Польшийн хөгжмийн агуу их зохиолчийн амьдрал ид насандаа ийнхүү дууссан боловч тэрээр уран бүтээлийн гандашгүй арвин өвийг хүн төрөлхтөнд үлдээжээ.
 
== Намтар ==
===Гарал үүсэл, гэр бүл===
 
Эцэг Николя ШопенШопэн (1771—1844) , энгийн гаралтай хүн байжээ. Бага дааБагадаа Францаас Польшид шилжин ирсэн. 1802 оноос Скарбека Желязова-ВоляЖелазова Вола язгууртаныязгууртны эдлэнд амьдарч, түүний хүүхдүүдийн хүмүүжүүлэгч байсан.
Николя Шопен 1806 онд Текле Юстина Кшижановская (1782—1861) –тай гэрлэсэн. Агуу хөгжмийн зохиолчийн эх нь өндөр боловсролтой, франц хэлтэй, төгөлдөр хуур дээр сайн тоглодог, уянгалаг сайхан хоолойтой бүсгүй байсан гэдэг баримт түүхэнд үлджээ. Энэ орчинд жаал хүү ФредерикФрэдэрик анхны хөгжмийн талаарх сэтгэгдэл, ойлголт, хүмүүжил бий болж багаасаа ардын хөгжимд сонирхолтой болсон.
 
1810 оны намар жаал хүү төрөөд хэдхэн сартай байхад нь Николя ШопеныШопэны гэр бүлийн хамт Варшавт шилжин суурьшсан. Варшавын лицейд тэрбээр франц, герман хэлний багшаар ажилласан. Сэхээтэн эцэг эхийн хайр, тэдний бүрдүүлж чадсан орчин авьяаслаг хүүхдүүдийн хөгжилд сайнаар нөлөөлсөн нь ойлгомжтой. ФредерикФрэдэрик, том эгч Людвига (1807–1855), охин дүү Изабэлла (1811–1881), Эмилия (1812–1827) нарын хамт өсчөсөж хүмүүжсэн бөгөөд тэдэндээ их хайртай байжээ.
 
===Хүүхэд нас===
Франц аав, польш ээжтэй ШопеныШопэны төрсөн он сарын талаар хоёр өөр янзын гэрчилгээ байдаг байна.
; Bürgerliche Registrierung
Польш хэлээрхэлээрх байхтөрсний төрсөнийгэрчилгээнд гэрчилгээн дээр ФредерикийнФрэдэрикийн нэрийг ''Fryderyk Franciszek''.<ref group="EN">Kobylanska: ''Heimat.'' S. 11.</ref> хэмээн бүртгэсэн байдаг. Харин түүний эцэг нь ФредерикийгФрэдэрикийг 1810 оны хоёрдугаар сарын 22-ндд төрсөнийгтөрснийг өөрийн гарын үсгээр баталсан байдаг аж.<ref group="EN">[http://magazynchopin.pl/en/magazyn/chopin/id/1221 Was Chopin born 200 years ago?]</ref><ref group="EN">[http://anjou-pologne.net/attachments/092_F%20Chopin%20chapitre.pdf Frédéric Chopin, un franco-polo polonais]</ref><ref group="EN">Ernst Burger: ''Frédéric Chopin. Eine Lebenschronik in Bildern und Dokumenten.'' München 1990, ISBN 3-7774-5370-6, S.&nbsp;13 f.: Abbildungen der Urkunden.</ref>
 
Фредерик багаасаа Моцартын адил хөгжмийн их авъяастайавьяастай хүү байсанбайжээ. Тэр хөгжмийн өндөр мэдрэмжтэй, хөгжим сонсчсонсож байгаад уйлчихдаг, их сэтгэлийн хөдлөлтэй, ургуулан боддог хүүхэд байжээ.
1818 онд ШопенШопэн 8 настайдаа анхны хөгжмийн зохиолоо бичсэн тухай Варшавын нэгэн сонинд бичсэн түүх үлджээ.
Залуухан Ф.Шопенд Шопэнд ихээхэн найдвар тавьж хөгжимд уйгагүй сургадаг байжээбайв. Войцех Живный (1756—1842) гэдэг чех гаралтай төгөлдөр хуурч 7 настай хүүтэй хичээллэдэг байсан гэдэг. 8 настайдаа польшийнПольшийн язгууртнуудын баярт уригдан тоглож, 9 настайдаа концертод оролцож байсан, сүүлдээ хөгжмийн лицей болон Консерваторыг дүүргэжээ. Хүүгийн хөгжим тоглох авъяас их хурданавьяас өсчундарч 12 настайдаа польшийнПольшийн томоохон төгөлдөр хуурчдын эгнээнд зүй ёсоор багтсанбагтав. Сүүлд Живный хүүд заах юм минь дууссан гээд хичээл орохоос татгалзсан байдаг.
 
===Залуу үе===
Дунд сургууль төгсөөд 7 жил Живныйтэй хичээлж дууссаны дараа Ф.Шопен Шопэн хөгжмийн зохиолч [[Иозэф Эльсэн]]тэй хөгжмийн онол заалгаж эхэлсэн.
Тэрээр Антон Радзивила болон Четвертинский гүн нарын ивээлд орж дээдсүүдийн тааллыг хүртэж тэдний хүрээнд орсон. Улмаар [[Берлин]], [[Дрезден|Дрэздэн]], [[Прага]]д очиж алдарт хөгжимчдийн концерт үзсэн нь түүнд ихээхэн түлхэц болсон.
 
===Нас биебиед гүйцсэнхүрсэн үень===
 
1829 оноос ШопенШопэн Вена, Краков хотуудад өөрийн зохиолуудаар концерт тавин тоглож эхэлсэн. 1830 оны 11 дүгээр сарын 5-ндд Варшав хотыг орхиж дахин ирээгүй.
1830-аад оны сүүлчээр Жорж Сандад дурласан түүх эхэлдэг. Вена, Варшав болон ПарисдПарист ээлжлэн суурьшдаг байсан тэрээр Польшид Оросын эзэрхийлэлийнэзэрхийллийн эсрэг тэмцэл гарсаныгарсны улмаас 1831 онд тэрээртэрбээр Парист удаан хугацаагаар амьдрахаар шийдсэн бөгөөд учир нь Польшийн босогчид ялагдал хүлээсэнд ихээхэн гутарсан ба үүнээ алдарт «Хувьсгалын этюд» зохиолоо бичин илэрхийлсэн байна.
22 насандаа анхны концертоо Парис хотноо өгсөнтоглосон. Энэ концерт бүрэн амжилт авчирсан. ШопеныБусад бусад томалдарт хөгжимчид болон хөгжмийн зохиолчдоос Шопэны ялгарах ялгаа нь тэрээртэрбээр хөгжим болон төгөлдөр хуурыг бусдад заах тун дуртай байсанбайв.
1837 онд түүний уушги анх өвдсөнөвдаж эхэлсэн /сүрьеэ өвчин байсан гэж түүхчид үздэг/. Энэ үеэр Жорж Сандтай (Аврора Дюпен) нийлж амьдарсан үе юм. Испанийн МальёркаМаёрка арал дээр өөрийн хамгийн алдарт зохиолуудыг бичсэн байдаг.
 
===Амьдралын сүүлийн жилүүд===
[[Файл:Chopin Grave Grab Pere Lachaise.JPG|thumbnail|right|Фредерик Шопены бунхан (Парис)]]
1847 онд Жорж Сандаас салснаар сэтгэлээр их унаж, дарамт эдэлсэн зэрэг нь өвчиндөвчнийг нь муугаар нөлөөлсөндаамжруулсан гэж үзэх үндэстэй. 1848 онд тэр орчин тойрноо солих зорилгоор ЛондонЛондонд оржирж концерт тоглон, багшилсан. Энэ нь түүний сүүлчийн аялал байв. 2 жилийн дараа буцаж Парист ирээд 1849 оны 10 дугаар сарын 5-ндд нас баржээ.
Ф.Шопеныг Шопэныг нас барахад хөгжмийн ертөнц эмэгнэжэмгэнэж түүний зохиолын мянга мянган шүтэн бишрэгчид оршуулгандоршуулгад ирсэн байдаг.
 
Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, амьд сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим эх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Түүний оршуулган дээр өөрийнх нь бичсэн Төгөлдөртөгөлдөр хуурийнхуурын II.Сонат сонат эгшиглэж байв.
Польшийн хөгжмийн агуу их зохиолчийн амьдрал ид насандаа ийнхүү дууссан боловч тэрээр уран бүтээлийн гандашгүй арвин өвийг хүн төрөлхтөнд үлдээжээ.