|
Орос улс бол бас хөөрхөөн.Хүн мөхлөөс авраад байхад буян даахгүй гөлөгнүүд хэрвээ чи үүнийг уншиж байвал яг одооноос хятад оросуудыг алж эхэл учир нь нэг л мэдэхэд монгол улсыг мөхөөчөөд сариад шааж байж мэдэж пязданууд байгаа юм.Мэдээж манайх сөнөкү л дээ тэхдээ хашир л шаах хэрэгтэй.Энэ доорх зургийн хааны нэрийг нь доор шаасан шүү бусад мэдээлэл доор байгаа{{Жааз Улс
|уугуул_нэр =<small><small> орос.</small></small> Российская Федерация
|албан_ёсны_нэр ='''Оросын Холбооны Улс'''<br>[[Зураг:Оху мб.png]]
|богино_нэр =Орос
|далбааны_зураг =Flag of Russia.svg
|сүлдний_зураг =Coat of Arms of the Russian Federation.svg
|уриа =
|үндэсний_дуулал =[[Орос хэл|орос.]] Государственный гимн Российской Федерации<br />«Оросын Холбооны Улсын төрийн дуулал»<br><center>[[File:Russian Anthem chorus.ogg]]</center>
|газрын_зураг =Russian_Federation (orthographic_projection) - Crimea disputed.svg
|нийслэл_хот =[[Зураг:Coat of Arms of Moscow.svg|14px]] [[Москва]]
|хамгийн_том_хот =[[Зураг:Coat of Arms of Moscow.svg|14px]] [[Москва]]
|албан_ёсны_хэл =[[Орос хэл]]
|бүс_нутгийн_хэл =Орон нутагт Орос хэлний хамтаар ёсчлогдох 27 хэл
|үндэс_язгуур = 79.8% - [[Орос үндэстэн]]<br /> 3.8% - [[Татар үндэстэн]]<br /> 2.0% - [[Украйн үндэстэн]]<br /> 1.2% - [[Башкир ястан]]<br /> 1.1% - [[Чуваш ястан]]<br />12.1% - бус ард түмэн<br>([[Оросын ард түмэн|бүрэн жагсаалт →]])
|үндэс_язгуур_он =2002
|demonym = [[Оросын Холбооны Улс#Хүн ам|Оросынхон<br>Орос улсынхан]]<br>[[Оросын ард түмэн]]
|засаглалын_хэлбэр =[[Ардчилсан дэглэм]], [[холбооны байгууламж|холбооны<br> байгууламж]], ерөнхийлөгчийн<br>[[бүгд найрамдах засаг]]тай
|удирдагчийн_цол1 =Ерөнхийлөгч
|удирдагчийн_нэр1 =[[Владимир Путин]]
|удирдагчийн_цол2 =Ерөнхий сайд
|удирдагчийн_нэр2 =[[Дмитрий Медведев]]
|удирдагчийн_цол3 =ХЗ-ын тэргүүн
|удирдагчийн_нэр3 =[[Валентина Матвиенко]]
|удирдагчийн_цол4 =ТД-ын дарга
|удирдагчийн_нэр4 =Сергей Нарышкин
|хууль_тогтоогч =«Холбооны Хурал»
|дээд_танхим =«Холбооны Зөвлөл» (ХЗ)
|доод_танхим =«Төрийн Дум» (ТД)
|түүхэн_утга = Түүх
|түүхэн_огноо1 =882 он
|түүхэн_үйл1 =[[Киевийн Орос]] үүссэн
|түүхэн_огноо2 =[[1547]]-[[1 сарын 16|01-16]]
|түүхэн_үйл2 =Хаант Орос улс тогтсон
|түүхэн_огноо3 =[[1917]]-[[11 сарын 7|11-07]]
|түүхэн_үйл3 =[[ЗСБНХОУ]] байгуулагдсан
|түүхэн_огноо4 =[[1991]]-[[12 сарын 25|12-25]]
|түүхэн_үйл4 =ОХУ байгуулагдсан
|газар_нутаг_км2 =17,075,400
|нутгийн_талбайгаарх_эрэмбэ_дэс =1
|усны_эзлэх_хувь =13%<ref name=gen>{{cite web |title=The Russian federation: general characteristics |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |work=Federal State Statistics Service |accessdate=5 April 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20031021014415/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R|archivedate=21 October 2003}}</ref>
|population_estimate =143,056,383<ref>http://web.archive.org/web/20101213134234/http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat/rosstatsite/main/population/demography/</ref>
|хүн_амын_тооцоо =143,056,383<ref>http://web.archive.org/web/20101213134234/http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat/rosstatsite/main/population/demography/</ref>
|хүн_ам_тооцоолсон_он =2012
|хүн_амын_тоогоор_эрэмбэ_дэс =8
|хүн_амын_тооллого =142,905,208<ref name="2010Census">{{ru-pop-ref|2010Census}}</ref>
|хүн_ам_тоолсон_он =2010
|хүн_амын_тооллого_эрэмбэ_тоологдсоноор =
|хүн_амын_нягтрал_нэгж_км2 =8.3
|хүн_амын нягтрал_эрэмбэ_дэс =217
|ДНБ_ХАЧ =[[Америк доллар|$]]2.383 их наяд<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=75&pr.y=10&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=922&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|title=Russia|publisher=International Monetary Fund|accessdate=20 April 2012}}</ref>
|ДНБ_ХАЧ_он =2011
|ДНБ_ХАЧ_эрэмбэ =6
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд =$16,736<ref name=imf2/>
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд_эрэмбэ =
|ДНБ_нэрлэсэн =$1.884 их наяд<ref name=imf2/>
|ДНБ_нэрлэсэн_он =2011
|ДНБ_нэрлэсэн_эрэмбэ =9
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд =$13,235<ref name=imf2/>
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд_эрэмбэ =
|ХТББИ =42.3<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=Distribution of family income – Gini index |work=The World Factbook |publisher=CIA |accessdate=13 January 2011}}</ref>
|Илтгэлцүүр_он =2008
|Илтгэлцүүр_ангилал =<span style="color:#e0584e;">их</span>
|Илтгэлцүүр_эрэмбэ =83
|ХХИ ={{increase}} 0.755<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf|title=2011 Human development Report|publisher=[[United Nations Development Programme]]|pages=148–151|accessdate=5 November 2011}}</ref>
|ХХИ_он =2011
|ХХИ_ангилал =<span style="color:#090;">сайн</span>
|ХХИ_эрэмбэ =65
|Мөнгөн_тэмдэгт =[[Оросын рубль]]
|Мөнгөн_тэмдэгт_код =RUB
|Цагийн_бүс =[[НЗНЦ]] [[НЗНЦ+3|+3]]-аас [[НЗНЦ+10|+10]]
|utc_offset =
|Цагийн_бүс_зун =
|хэв_огноо =
|аль_гарын_замын_хөдөлгөөн =
|Интернетийн_АДН =латин [[.ru]], кирилл [[.рф]]
|Утасны_код =+7
|тэмдэглэл =
|газрын_зураг2 =Russland topo.png
}}
[[Куликовын тулалдаан|к]][[Зураг:Peter_der-Grosse_1838_PR.jpg|thumb|left|150px|Биеэ үнэлэгч хаан]]
15-р зуунд Москвагийн гүн [[III Иван]] үндсэндээ газар газрын олон гүнг үгэндээ оруулж, Орос улсын "их [[гүн]]" (великий князь) болжээ. 1453 онд Византийн [[Константинополь]] [[Османы эзэнт гүрэн|Османд]] эзлэгдэж төгссөнөөр Византийн агуу өвийг Орос залгаж байна гэдэг ойлголтоор [[Догшин Иван|IV [Догшин] Иван]] «[[Цезарь, Гай Юлий|цезарь]]» буюу «царь» ([[ван]], [[хан]], [[хаан]] гэж монголчлоно) гэдэг цолыг бий болгон өөрөө анхлан хүртсэн. Догшин Иван [[Балтын тэнгис]]т гарцтай болохын тулд [[Ливон]]той (1558–1583) олон жил байлдаж, дорнош [[Астрахань]] (1556 онд буулган авсан), [[Казань]] (1552) ханлигийг мөхөөж, [[Уралын нуруу|Уралыг]] давж [[Сибирь]]т цэргээ илгээж газар нутгаа тэлснээр олон үндэстний Орос, [[Зөвлөлт Холбоот Улс|Зөвлөлтийн]] шав тавигджээ. 1600-аад оны дотоодын хямралын үед Романовын удамд засгийн эрх шилжсэн. Оросынхон газар нээгч жуулчдын гаргасан зам, арьс, үнэт эд олох сэдэл, [[хазаг]] (казак) цэргийн хүчээр 17-18-р зуунд нутгаа [[Номхон далай]] хүртэлхи нутгийг эзэлжээ. 1721 онд албан ёсоор [[Оросын эзэнт гүрэн]] (Российская империя) гэсэн утгат нэрээ тунхаглажээ. Гэхдээ энэ улсыг Монголчууд 20-р зууны эхэнд Зөвлөлт Оросоос нь ялгаж [[Хаант Орос]] улс л гэдэг байсан билээ. [[I Петр]] (1682–1725 оны хооронд төр барьсан), [[Елизавета]] (1741–1762), [[II Екатерина]] (1762–1796), [[II Александр]] (1855–1881) зэрэг түүхэнд тодоор үлдсэн хаад төр барьж, өнөөгийнхөөр хэлвэл [[Финланд]], [[Польш]]оос [[Аляска]], [[Өвөр Кавказ]], [[Дундад Ази]] хүрсэн уудам газар нутгийг дайтахдаа дайтаж, туслахдаа туслаж мухардуулсаар өөрийн улсынх болгож байв. 1878 онд [[Османы эзэнт гүрэн|Османы улстай]] дайтаж хамар дээр нь байх [[Болгар]]ыг чөлөөлж хүч чадлаа бахдуулжээ. 19-р зууны төгсгөл, 20-р зууны эхээр хувьсгалын үзэл санаа дэлгэрч, [[дэлхийн нэгдүгээр дайн]]ы үед буюу 1917 оны 2-р сард хөрөнгөтнүүд хаанаа ([[II Николай]]) түлхэн унагав. 11-р сард ([[Октябрын хувьсгал]]) шал өөр буюу ажилчин тариачдад засгийн эрх шилжив. Дайны дараах гэрээгээр [[Украйн]], [[Польш]], [[Финланд]], [[Балтын орнууд]]ын нутгаа алдсанаас Украйн, Балтын гурвыг эргүүлж авсан ч зууны адагт дахин тавьж явуулсан. [[Цагаан арми]], салан тусгаарлагч ястан үндэстний цэрэг, төртэй шинэ төрж гарсан Зөвлөлт улс, түүний [[улаан арми]] хэдэн жил байлдаж дийлжээ.
| 