Усан мандал: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б 202.9.44.123 (яриа)-н хийсэн засваруудыг 182.160.4.225-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.
No edit summary
Мөр 3:
Амьд биес үүсэж жөгжсөн анхны орчин ба амьдрал хамгийн өргөн тархсан мандал юм. Усан мандалд 200 м хүртэл амьд биеийн нягтшил багасна . Усан мандлы гүн дэх амьд биеийн тархалтыг усны даралт ба гэрэл дулаан хязгаарладаг.
 
[[Ангилал:Усан мандал| ]]
==Усан мандал буюу гидросфер==
Усан мандал бол дэлхийн усан шингэн бүрхүүл юм. Ус бол биосферийн хамгийн чухал бүтэц бөгөөд амьд бие махбодын оршин тогтноход зайлшгүй шаардлагатай хүчин зүйлийн нэг мөн. Усан мандлын үндсэн хэсэг дэлхийн бөмбөрцгийн гадаргуугийн бараг 70%-ийг эзлэх далайд хамаарна. Далайн усны ерөнхий багтаамж 130 сая шоо км-ээс илүү байдаг. Усны 24 сая шоо км нь мөсөнд агуулагдах ба үүний 90% нь Антрактидийн мөсөн бүрхүүлд ноогдоно. Мөн ийм хэмжээний ус газар доор байдаг. Нуурын ус барагцаалбал 0,18 сая шоо км, үүний хагас нь давстай, шорвог, харин голын ус 0,002 сая шоо км юм. амьд бие махбодь дахь усны хэмжээ барагцаалбал 0,001 сая шоо км хүрнэ.
Line 15 ⟶ 14:
Усан орчинд гэрэл агаар хуурай газрынхаас маш бага. Усны гадаргуу дээр туссан гэрлийн ихэнх нь агаарт ойдог. Нар хичнээн ташуу тусна, ойлт төдий чинээ их байдаг. Иймээс өдрийн гэрэлтэй байх үе усны гүнд хуурай газрынхаас маш богино хугацаанд үргэлжилнэ. Жишээ нь: Африкийн Мадейр арлын орчимд зуны өдөр усан доор 30 м гүнд ердөө 5 цаг, 40 м гүнд 15 минут үргэлжилдэг ажээ. Гүн болох тутам гэрлийн хэмжээ буурах нь түүнийг ус шингээдэгтэй холбоотой. Гэрлийн шингээлт нь усны тунгалагжилт бага байвал төчнөөн их байдаг. Тунгалагжилт нь усанд байх жижиг хэсэг, хольц булингараас хамаарна. Тунгалагжилтаас хамааран усан орчин дахь фотосинтезийн бүсийн хязгаар их хэлбэлзэнэ. Хамгийн цэвэр усанд 200 м ба түүнээс гүнд гэрэл нэвтэрнэ. Харин 1000-1500 м – ээс цааш харанхуй бүс орших ба энд нарны гэрэл ердөө нэвтрэхгүй, мөнхийн харанхуй болно. Харин 1000-1500 м хүртэл бүрэнхийн бүс оршино. Усан санд дээд давхрааны гэрлийн хэмжээ, жилийн улирал, газар нутгийн өргөрөгөөс хамаарч их хувьсана.
Хамгийн тод гоёмсог, олон янзын өнгөтэй амьтад литораль ба сублитораль бүсэд амьдардаг. Далай тэнгисийн гүний харанхуй ба бүрэнхий бүдэг гэрэлтэй бүсэд улаан өнгийн амьтад элбэг тохиолддог бөгөөд энэ нь биеэ хамгаалах зохидлогоо билээ.
 
 
[[Ангилал:Усан мандал| ]]
[[Ангилал:Далай тэнгис судлал]]
[[Ангилал:Гидрогеологи]]