Чулуун мандал: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Mongoloides
Мөр 1:
aprendão a escrever mongoloides
[[Астеносфер]]ээс дээших [[манти]]йн дээд хэсэг дээрх газрын давхаргыг бүхэлд нь '''литосфер''' буюу '''чулуун мандал''' гэдэг. [[Дэлхий]]н хатуу бүрхэвч болох газрын давхарга нь эрдэс чулуулгууд буюу тэдгээрийн өгөршлийн бүтээгдэхүүнээс бүрэлдэн тогтоно. Чулуулгууд нь гарал үүсэл, найрлага, бүтэц, физик, химийн шинжээрээ олон янз байдаг. Дэлхийн чулуулаг нь [[Тунамал чулуулаг|тунамал]], [[Хувирмал чулуулаг|хувирмал]], [[Магмын чулуулаг|магмын чулуулгаас]] тогтох ба физик шинж чанараар нь чулуулаг давхаргыг 1-3 үе давхаргад хуваана.
 
==Бүтэц==
Чулуун мандлын зонхилох элементүүд:
Хүчилтөрөгч - 49.13%
Цахиур - 26.0%
Хөнгөн цагаан - 7.45%
Төмөр- 4.2%
Кальци- 3.25%
Натри- 2.4%
Магни - 2.35%
Кали - 2.35%
Устөрөгч - 1.00%
Титан - 0.61%
 
===Чулуулгууд===
*65% - магмын чулуулаг
*27% - хувирмал чулуулаг
*8% - тунамал чулуулаг
 
==Чулуун мандлын хөдөлгөөн==
Дэлхийн гадарга нь [[тектоник хавтан]]гуудаас тогтдог. Хавтангууд Астеносферийн дээгүүр алгуур хөдөлж байдаг. Германы эрдэмтэн А.Вегенерийн тив шилжин нүүх онол нь тектоникийн хавтангийн онолоор баяжигдсан байна. Одоогоор 30 орчим хавтангийн 10-д нь том, бусад нь хэмжээгээр бага юм. Хавтангууд хуурай газраа зузаан, далайд нимгэн, хамгийн том нь [[Номхон далайн хавтан|Номхон далайн ёроолын хавтан]] юм. Хавтангуудын шилжих хөдөлгөөнийг 3 ангилж байна.
*Холдон салах. Хавтангийн заагаар мантийн бодис өргөгдөн далайн ёроол шинээр үүснэ.
*Ойртон нийлэх буюу нэг хавтан нь доош мантид шурган орж, нөгөө нь түүний дээгүүр тохогдон уул нуруу үүсдэг.
*Харилцан шилжих зааг. Хавтангууд бие биесийн хажуугаар шилжин нүүнэ. Гондваны эх газрын хуваагдал, Мадагаскарын зарим ургамлуудын тархалт зэрэг болно.
 
Чулуун мандал олон төрлийн байнгын хөдөлгөөнд оршдог. Эдгээр хөдөлгөөнийг ерөнхийд нь [[тектоник хөдөлгөөн]] гэнэ.
*Хэвтээ чиглэлийн хөдөлгөөн
*Атираат хөдөлгөөн
*Хэлбэлзэх хөдөлгөөн
 
[[Ангилал:Плит тектоник]]
[[Ангилал:Физик газарзүй]]
[[Ангилал:Дэлхийн бүтэц]]
[[Ангилал:Экологийн системүүд]]