Долоон жилийн дайн: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 21:
| notes =
}}
 
'''Долоон жилийн дайнд''' (1756&ndash;1763) тухайн үеийн Европын гол гүрнүүд бүгд оролцсон бөгөөд нийтдээ 900,000-1,400,000 хүний амь үрэгджээ.<ref>[http://users.erols.com/mwhite28/wars18c.htm#7YrW Seven Years War (1755-63)]</ref> Энэ дайнд 1756-1763 онд болсон [[Европ]] ба [[колони]]йн бүх дайнуудыг хамруулж үздэг. Тухайлбал '''Померанийн дайн''' ба 1754-1763 онд явагдсан '''[[Франц-Индианы Дайн]]''' энэ дайнд хамрагдаж тооцогддог. Энэ дайнд [[Прүссийн Вант Улс|Прүсс]], [[Хановерийн Электорат|Брүнсвик-Люнебургийн Электорат]], [[Их Британийн Вант Улс|Их Британийн Нэгдсэн Вант Улс]]аас (үүний дотор Британийн Хойд Америк дахь колониуд, [[Британийн Зүүн Энэтхэг компани]], [[Ирландын Вант Улс|Ирланд]]) бүрдсэн хүчин [[Австри]], [[Франц]] (үүний дотор Хойд Америк дахь Францын колони [[Шинэ Франц]], [[Францын Зүүн Энэтхэг компани]]), [[Оросын Эзэнт Улс]], [[Швед]], [[Саксоны Электорат|Саксон]]ы эсрэг дайтсан юм. [[Португалийн Вант Улс|Португал]] (Их Британийн талд) ба [[Испани]] (Францын талд) улсууд сүүлд дайнд татагдан орсон бөгөөд дайны үеэр төвийг сахисан [[Нидерланд]]ын цэргийн хүчийг [[Энэтхэг]]т довтолсон тохиолдол гарч байв.
 
Дайнаар Франц Хойд Өмнөд Америк дахь колонийн нэг гол гүрний байр сууриа (тухайлбал Франц Хойд Америкийн эх газар дахь эзэмшлийнхээ ихэнх хэсэг, Карибын зарим арлаа алдсан) болон Европ дахь тэргүүлэгч гүрний байр сууриа <ref>The [[Treaty of Paris (1763)|Treaty of Paris]] in {{cite book |last= Corbett |first= Julian |authorlink= Julian Corbett |coauthors= |editor= |others= |title= England in the Seven Years' War: A Study in Combined Strategy Vol. II. |origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= Second Edition|date= 1918|year= |month= |publisher= Longman, Green and Co. |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}</ref> алдсан. Франц Европ дахь энэхүү байр сууриа [[Францын хувьсгал]]аар л сэргээсэн билээ. Харин [[Их Британи]] дэлхийд зонхилох колонийн гүрэн болж гарч иржээ. [[Францын Тэнгисийн цэргийн хүчин]] бүрмөсөн сүйдсэн бөгөөд сүүлд Тэнгисийн цэргийн хүчнийг дахин сэргээх өргөн далайцтай хөтөлбөрийг [[Армада Эспакола|Испанийн флоттой]] хослуулж байж Британийн Эзэн хааны тэнгисийн цэргийн хүчний далай дахь ноёрхолд аюул занал учруулсан билээ.<ref>{{cite book |last= Kennedy |first= Paul |authorlink= Paul Kennedy |coauthors= |editor= |others= |title= The Rise and Fall of British Naval Mastery |origdate= |origyear= 1976 |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= new introduction|date= 2004|year= |month= |publisher= Penguin Books |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}</ref> Ертөнцийн нөгөө талд Британийн Зүүн Энэтхэг компани Энэтхэгийн дотор хамгийн хүчтэй байр суурийг эзэлсэн бөгөөд яваандаа Энэтхэгийг Британийн Эзэнт Улсын "Эзэн хааны титэм дэх эрдэнэсийн чулуу" болгосон юм. Энэ дайныг [[Винстон Черчилль]] анхны "[[дэлхийн дайн]]" гэж тодорхойлсон.<ref>{{cite book | last = Bowen
| first = HV | year = 1998 | title = War and British Society 1688-1815 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | id = ISBN 0-521-57645-8|pages=7}}</ref> Учир нь энэ дайнд оролцогчид нь Европын улсууд буюу тэдний гадаад дахь колониуд байсан хэдий ч хүн төрөлхтний түүхэнд дэлхий даяар явагдсан анхны дайн байлаа. Энэ дайн нь нэг талаар хөгжиж буй эзэнт улсуудыг оролцуулсан Англи-Францын дайн байсан ч гэсэн XVIII зууны [[Хоёрдахь зуун жилийн дайн]]ы хамгийн чухал нэг үе шат болсон юм.<ref>Tombs, Robert and Isabelle. ''That Sweet Enemy: The French and the British from the Sun King to the Present''. London: William Heinemann, 2006.</ref> Дайн анх Прүссийн [[Прүссийн II Фрийдрих|Агуу Фрийдрих]] Саксоныг дайлснаар эхэлсэн түүхтэй.
 
==Мөн үзэх==
* [[Дайны жагсаалт]]
 
==Тэмдэглэл==
{{reflist}}
 
==Лавлах материал==
* Fowler, William H. ''Empires at War: The Seven Years' War and the Struggle for North America''. Vancouver: Douglas & McIntyre, 2005. ISBN 1553650964.
* Marston, Daniel. ''The Seven Years' War''. Essential Histories. Oxford, UK: Osprey, 2001. ISBN 1841761915.
* McLynn, Frank. ''1759: The Year Britain Became Master of the World''. London: Jonathan Cape, 2004. ISBN 022406245X.
 
==Гадны холбоос==
* [http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0007300 The Seven Years' War from ''The Canadian Encyclopedia'']
* [http://www.leuthenjournal.com Ioannis' SYW Project & Uniform Plates]
* [http://www.warmuseum.ca/cwm/gallery1/clash_e.html Clash of Empires and The Battle of the Plains of Abraham - Canadian War Museum]
* [http://www.badley.info/history/Seven-Years-War-Great-Britain.general.html Seven Years War Reference World History Database]
* [http://napoleonistyka.atspace.com/FRENCH_ARMY.htm The French Army 1600-1900]
* [http://www2.marianopolis.edu/quebechistory/encyclopedia/SevenYearsWar-FrenchandIndianWar-TheWaroftheConquest.htm Events and the participants in the Seven Years War]
* [http://ns1763.ca/remem/7yw-timeline-w.html Seven Years' War timeline]
* [http://www.bartleby.com/65/se/SevenYea.html The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition's entry on the Seven Years' War]
* [http://members.cox.net/johnahamill/sevenyears.html Another Seven Years' War timeline]
* [http://www.heritage.nf.ca/exploration/7years.html Memorial University of New Foundland's page about the war]
* [http://www.kronoskaf.com/syw/ Seven Years' War Knowledge Base]
* [http://www.badley.info/history/Seven-Years-War-Great-Britain.general.html Great Britain Seven Years War Chronology]
* [http://1759.ccbn-nbc.gc.ca 1759: From the Warpath to the plains of Abraham.] Virtual Exhibition.
* [http://www.ccbn-nbc.gc.ca National Battlefields Commission.] Plains of Abraham. National Historic Park. Quebec, Canada.
* [http://faculty.marianopolis.edu/c.belanger/QuebecHistory/encyclopedia/SevenYearsWar-FrenchandIndianWar-TheWaroftheConquest.htm The Seven Years' War in Canada]
* [http://www.collectionscanada.ca/virtual-vault/ Virtual Vault], an online exhibition of Canadian historical art at Library and Archives Canada.
* [http://www.fortligonier.org/exhibits.htm Seven Years' War exhibition at Fort Ligonier]
 
[[Category:Долоон жилийн дайн| ]]
[[Category:Дайнууд]]
 
[[ar:حرب السنوات السبع]]
[[bn:সেভেন ইয়ার্স যুদ্ধ]]
[[bg:Седемгодишна война]]
[[ca:Guerra dels Set Anys]]
[[cs:Sedmiletá válka]]
[[cy:Y Rhyfel Saith Mlynedd]]
[[da:Syvårskrigen (1756–1763)]]
[[de:Siebenjähriger Krieg]]
[[el:Επταετής Πόλεμος]]
[[en:Seven Years' War]]
[[es:Guerra de los Siete Años]]
[[eo:Sepjara milito]]
[[eu:Zazpi Urteko Gerra]]
[[fr:Guerre de Sept Ans]]
[[ga:Cogadh na Seacht mBliana]]
[[gl:Guerra dos Sete Anos]]
[[ko:7년 전쟁]]
[[hr:Sedmogodišnji rat]]
[[io:Sep-yara milito]]
[[it:Guerra dei sette anni]]
[[he:מלחמת שבע השנים]]
[[kk:Жеті жылдық соғыс]]
[[sw:Vita ya Miaka Saba]]
[[lt:Septynerių metų karas]]
[[hu:Hétéves háború]]
[[nl:Zevenjarige Oorlog (18e eeuw)]]
[[ja:七年戦争]]
[[no:Syvårskrigen]]
[[pl:Wojna siedmioletnia]]
[[pt:Guerra dos Sete Anos]]
[[ro:Războiul de Şapte Ani]]
[[ru:Семилетняя война]]
[[sk:Sedemročná vojna (1756 – 1763)]]
[[sr:Седмогодишњи рат]]
[[fi:Seitsenvuotinen sota]]
[[sv:Sjuårskriget]]
[[vi:Chiến tranh Bảy năm]]
[[uk:Семирічна війна]]
[[yi:זיבן יעריגער קריג]]
[[zh:七年战争]]