|
[[Файл:'''Махмуд ялавичЯлавич''' (ялавич(түрэг үг)-элчин сайд) нь Их Монгол Улсын төрийн зүтгэлтэн, хорезм гаралтай хүн юм.
Монголын хаант улсын төрийн зүтгэлтэн хорезм гаралтай хүн юм.
1218 онд Хорезмын шах Муххамедад илгээсэн Чингис хааны элч нарын бүрэлдэхүүнд орж байв.Дундад Дундад Азийг байлдан дагуулсаныдагуулсны дараа ӨгөөдэйӨгэдэй хаан түүнийг МавренахрагийнМавренахраын амбангаарамбанаар томилжээ.Ойролцоогоор 1239-1240 ондоны орчимд ЦагаадайЦагадай өөрийн дураар Махмудыг албанаас огцруулсан бөгөөд хожим өөрийн энэ үйлдлийг ёс бус байсан гэдгийг дүүгийнхээ өмнө хүлээсэн байна. Хятадын хилээс Бухар хүртэл бүх мужууд Махмуд Ялавичын Ялавичийн хүү Масуд бэхэд шилжсэн байна. 1241 оны сүүлэр ӨгөөдэйӨгэдэй хаан нас барж, бэлэвсэн хатан Дөргэнэ засаг барьж эхэлжээ. Тэрбээр ӨгөөдэйнӨгэдэйн зөвлөх байсан ЕлойЕлюй-Чуцай, Чинхай, Махмуд Ялавич нарыг огцруулж цөлсөн ба Махмуд Ялавич, Чинхай нар ӨгөөдэйӨгэдэй хааны 3-р хүү болох Хүдэнгийнд хоргодож байжээ. 1246 онд Орхон голын эрэг Хар хорингынХархорины ойролцоо болсон их хуралдайгаар Гүюг их хаанд оргомжлогджээөргөмжлөгджээ. Тэрбээр хаан болоод эхний ээлжинд Махмуд Ялавич, Чинхай нарыг чолоолж чөлөөлж, Махмуд ЯлавичыгЯлавичийг БээжингынБээжингийн амбангаарамбанаар томилжээтомилсон байдаг.
'''==Мөнх хааны хаанчлалын үе. Дайнчлах'''==
БаялагааБаялгаа баталгаажуулахын тулд байлдан дагуулалтыг үргэлжлүүлэх хэрэгтэй байсан. Мөнх хаан бүх хүрээнд эцсийн бөгөөд эхний тооллого хийсэн.
Эзэнт гүрний эд баялаг, байлдааны ур чадвартай хүмүүсийг дайчилж, энэ тооллогоор газар нутаг, амьтан, түүхий эд /төмөр, давс/ зэргийг тогтоож загварчилсан. 1252 онд Хятадад Бүжир, Махмуд Ялавичийн ажилчид, Мөнхийн хэсгийнхний удирдлаганудирдлага дор тооллого эхлүүлсэн байна.
Дутуу үлдсэн хүн амыг илрүүлэх, бууж өгсөн газар нутгийн шинэ оршин суугчдыг бүртгэхээр 1255, 1257 болон 1258 онуудад дахин тооллогыг явуулсан бөгөөд Азийн баруун хэсгийг Аргун Ахагаар удирдуулан тоолуулжээ.Хаадуудын Хаадын гол төлөөлөгчидтэй ойр дотно хэлхээ холбоо тогтоохын тулд тэр Афганистан, Иран, Ирак, Кавказ зэрэг улсуудыгнутгуудыг 1253-1258 онуудад ажиглаж нягталж үзэв. Алтан орд анх 1254 онд эмх замбараатай болж төвхнөв. Бодит тооллого хойд Кавказад 1254 онд, мөн Новогородод дээд цэгтэйцэгтээ хүрч дууссан. 1259 онд Оросын ноёрхол дээд цэгтээ хүрсэн. Ард түмний татвар төлөх үүргийг тус тусад нь тогтоох болсон ньбөгөөд 1230аадүүнийг 1230-аад оны үеэр ТуркстандТуркестанд Махмуд Ялавачаар Ялавич анхлан зохиогдсоннэвтрүүлжээ. Түүний санаачлагансанаачлага доордор татварыг 3 үндсэн төрөл болгон ангилж байсан.1.
#толгой татвар /гувчуур/ зоосоор бүх насанд хүрсэн эрэгтэй хүмүүст оногдуулдаг байсан.2.
#Хөдөө аж ахуйн татвар /халан/ -ыг орон нутгийн хүмүүс төлдөг байсан.3.
#арилжааны татвар /тамга/ -ыг бүх арилжаа хийдэг наймаачдаас цуглуулдаг байжээ.
Энэ татвараа хотын зах зээлд болон олон тооны харилцагчидтай буудлуудад бэлнээр цуглуулж төвлөрүүлдэг байжээ.
[[Ангилал:монголынМонголын төрийн зүтгэлтнүүдзүтгэлтэн]]
[[Ангилал:Чингис хааны албатуудалбат]]
[[Ангилал:гадаадГадаад гаралтай монголын төрийн зүтгэлтнүүдзүтгэлтэн]]
| 