Зүйл: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
[[File:Биологийн ангилал.png|right|150px]]
'''Зүйл''' <ref>Bothхэмээх singular and plural are spelt the same way.</ref> хэмээхнэр томьёо нь тухайн амьтан, ургамлын төрөл янзыг илэрхийлэх [[биологийн ангилал]]ын эцсийн нэгж. Нэг ижил бүх амьтан ургамал нэг зүйлд хамаарагдана. Жишээлбэл бүх Сааралсаарал чоно (''Canis lupus'') хэмээх нэг зүйлийн амьтан бол хүн (''Homo sapiens'') гэсэн өөр зүйл амьтан мөн. Зүйлчлэн хуваахын нэг чухал үндэс нь хүнээс хүн, шонхроос шонхор төрж, үрждэг тул өөр хоорондоо чөлөөтэй үржилд орох боломжтой хэсэг бүлэг амьд биесийг нэг зүйлд хамаарч байгаа бодьгал амьтад гэнэ. Хэдий энгийн ч гэлээ зүйл хэмээх шинжлэх ухааны нэршилийгнэршлийг энгийн хүн яг таг тодорхойлж ойлгоход хэцүү, нилээд хийсвэр утгатай.<ref name=general>Wilkins, John 2006. Species, kinds and evolution. ''Reports of the National Center for Science Education''. '''26''' (4), 36–45. [http://ncse.com/rncse/26/4/species-kinds-evolution]</ref> Учир нь зүйл хэмээх үг нь монгол хэлнээ асар олон янзын салаа утгатай байдаг. Англи хэлний зүйл хэмээх үг ч адил олон салаа утгатай.<ref name=list>Wilkins, John 2008. Species concepts in modern literature: summary of 26 species concepts. ''Reports of NCSE'' '''26''' (4). [http://ncse.com/evolution/science/species-concepts-modern-literature]</ref>
 
Зүйл бол тухайлсан нэгэн амьд биет, жишээлбэл саарал чоно нэг зүйл бол түүнтэй төстэй боловч яг ижил биш жакал бас нэгэн тустайтусдаа зүйл болох боловболовч хоёлхоёул хамтдаа нэгэн ижил төрөлд багтана. Цаашлаад бүх төрлийн чоночоноос нэмээдгадна бүх төрлийн үнэгийг багтаасан нэг овогт багтах ба уг нийтлэг овгийг нохдын овогНохойнхон хэмээдэг. Энэ мэтчилэн бүх махан идэштэн амьтадыгамьтдыг багтаасан Махан идэштэнийидэштний багт хамаарна. Махан идэштний баг нь бүх сүүгээр бойжигч амьтадыгамьтдыг багтаасан сүүгээр бойжигчидынХөхтний анги, сүүгээр бойжигчидынхөхтний анги нь бүх сээр нуруу буюу хөвчтэй амтадыг багаасан хөвчтөний хүрээнд хамаардаг. Хөвчтөний хүрээ нь амьтаныамьтны аймагт харьяалагддаг. АмьтаныАмьтны аймаг нь ургамлын аймаг болон бусад аймгуудтай нийлж нийт амьд биесийг бүрдүүлнэ. Энэ мэтчилэн бүх амьд биес зүйлээс эхлэн бүлэглэн хуваагддаг.
 
== Жишээ ==
Мөр 9:
* [[Kingdom (biology)|Kingdom]] -[[Аймаг]]: Animalia -Амьтан
* [[Phylum]]-[[Хүрээ]] : Chordata -Хөвчтөн
* [[Class (biology)|Class]] -[[Анги]]: Mammalia -Сүүгээр бойжигч Хөхтөн
* [[Order (biology)|Order]] -[[Баг]]: Primates -Примат (хүн, бүх төрлийн бич, мич, сармагчин, самж, муурамжийг багтаадаг)
* [[Family (biology)|Family]] -[[Овог]]: Hominidae -Хоминид буюу хүн дүрстэн (оронгтанорангутан, элжимж, шинпазешимпанзе, хүнийг багтаадаг)
* [[Genus]] -[[Төрөл]]: ''Homo'' -Хүн төрөлтөн
* Species -[[Зүйл]]: ''Homo sapiens'' -Ухаант хүн
Мөр 17:
 
== Зүйл хэмээх англи үгэнд орсон түүхэн өөрчлөлтүүд ==
Зүйл гэдэг бодитой орших буй ойлголт уу, харинэсвэл зүгээр хүн хүчээр тулгаж тавьсан нэр хаяг уу гэдэг дээр удаан хугацааны туршид нэг шийдэлд хүрээгүй билээ. Зүйлүүдийн хооронд бодитой ялгагааялгаа бий гэж үздэг хэсэг зүйл гэдэг '"юм'" ямар болох, мөн ямар үйлдэл хийдэгийгхийдгийг заадаг. Тэд гадна талаасаа ижилхэн харагддаг, тэд өөр хоорондоо эвцэлдэн үрждэг, мөн гарсан үр төл нь мэдээжээр ижил зүйлийн амьтан байдаг.
 
Эдгээртэй эсрэгцүүлж болох олон гажилт байдаг. Бусад зүйлийн дотор аажмаар уусан алга болдог зүйл байдаг ба ийм зүйлүүд тархацынтархцын хүрээ давхцаж байгаа хэсгээрээ өөр хоорондоо үржилд ордог. Нөгөө талаар гадаад байдлаараа ямар ч ялгаагүй мэт харагддаг зүйлүүд хоорондоо огт эвцэлдэн үржиж чадахгүй тохиолдол байдаг.<ref>See the beetle ''[[Diorhabda]]'', the bug ''[[Erythroneura]]'' and the [[marine]] [[gastropod]] ''[[Calliostoma]]''.</ref>
 
[[Палеонтологи]]чидынчдын хэрэглэдэг '"зүйл'" ба НеонтологчидийнНеонтологичдын хэрэглэхдэгхэрэглэдэг '"зүйл'" нь мэдээжээр өөр юм. Палеонтологичид зөвхөн амьд биетийн эрмэл үлдэгдэлд суурилан, шинжилгээндээ зөвхөн нүдэнд үзэгдэх шинжүүдийг хэрэглэдэг бол маш олон зүйлүүдийг зөвхөн ДНХ-ийн түвшинд ялгагддаг. Тиймээс харьцангуй саяханысаяхны төстэй зүйлүүдийг нээх нь чухал байдаг. Ийм гадаад байдлаараа ижил авч өөр зүйлтзүйлд хамаарагдах тохиолдол улам олноороо илэрсээр байна. Бид конвенгенцийн нөлөөг дутуу үнэлдэг.
 
Зүйлийн тухай үзэл баримтлалд томоохон өөрчлөлтийг [[Чарлз Дарвин]] эволюцын үзлээрээ гаргаж ирсэн. Өөр нэгэн дэвшилийгдэвшлийг Эрнест Майер популяци хоорондын үржүүлгээрээ тодорхойлсон биологийн зүйлийн үзэл баримтлалаараа гаргаж тавьжээ. Өөрөөр хэлбэл түүнийхээрТүүнийхээр бол зүйлүүд бодитой бөгөөд ангилал зүйчидийнзүйчдийн хувийн бодлоос хамаарахгүй гэжээ. Зүйлийн үүслийг тайлбарласан түүний тайлбар нь нэгэн цагт хоорондоо чөлөөтэй эвцэлдэн үржиж байсан популяцын хоорондох газарзүйн тусгаарлалт байсан юм.
== Хамааралтай хуудсууд ==
Мөр 31:
{{Reflist}}
 
[[Ангилал:TaxonomyТаксономи]]
[[Ангилал:Эволюци]]