Телангана: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Хуудас үүсгэв: "{{Нутаг |нэр = Тэлангана |ямар_янзын_нутаг = Энэтхэг улсын засаг захиргааны ху..."
 
No edit summary
Мөр 2:
|нэр = Тэлангана
|ямар_янзын_нутаг = [[Энэтхэг улсын засаг захиргааны хуваарь|муж]]
|анхаарах_нэр = ఆంధ్ర ప్రదేశ్తెలంగాణ <span style="color:gray;"><small>([[тэлүгү хэл|тэлүгү]])</small></span>
<br> تلنگانہ <span style="color:gray;"><small>([[урдү хэл|урдү]])</small></span>
|image_skyline = Charminar-Pride_of_Hyderabad.jpg
|imagesize = 250px
|image_caption = Хайдарабадын чимэг Чарминар
|image_map = IN-APTG.svg
|map_caption = Энэтхэгийн газрын зурагт АндрапрадешТелангана
|mapsize = 280px
|улс_эсвэл = [[Дэлхийн улс орны нэрс|Улс]]
Line 14 ⟶ 15:
|нэгдүгээр_зэргийн_нутаг = '''{{PAGENAME}}'''
|хоёрдугаар_зэргийн_нэгж = Дотроо
|хоёрдугаар_зэргийн_нутаг = 1331 тойрогт хуваагдана
|нутгийн_төвийг_юу_гэх = Мужийн төв
|нутгийн_төв = [[Хайдарабад]] (хууль ёсонд) <brsup>1</sup> [[Амаравати]] (үнэн байдал)
|газар_нутаг = 160112,205077 км² (812-р том)
|хүн_ам = 4935,386193,799978 (10-р олон)
|хүн_ам_он = (2011)
|нягт_сийрэг = 308307 хүн/км²
|түүхэн_он = 19602014 ононд
|түүхэн_үйл = Андра[[Андрапрадеш]] мужмужаас салсан
|тэмдэглэл =<sup>1</sup> Хайдарабад мөн Андрапрадеш мужийн төв гэдэг.
}}
 
'''АндрапрадешТелангана''' ([[латин үсэг|лат-га.]] ''Telangana'') — [[Энэтхэг]] улсын харьяа, нутгийн дорно өмнөд эргээр оршдог '''[[муж]]'''.
 
160112 мянган км² газар нутаг, 4935 сая хүн амтай. Албан ёсны бөгөөд нутгийн хэл нь [[тэлүгү хэл|тэлүгү]], [[урдү хэл|урдү]].
 
== Газар зүй ==
[[Зураг:Andhra_Pradesh_and_Telangana_Physical.jpeg|thumb|left|180px|Физик газрын зураг]]
[[Энэтхэгийн хойг]]ийн дорно өмнөд эрэг,хэсэгт [[Бенгалын булан]]гийн дагуу байрлажээоршдог.
 
[[Махараштра]], [[Чаттисгар]], [[Карнатака]], [[Андрапрадеш]] мужтай хиллэдэг.
Далайн эрэг газар нам доор нарийн зурвастай.
 
[[Кришна]], [[Годавари]] гэсэн хоёр мөрний сав газрын ихэнх хэсэг Телангана мужаар дайрдаг.
[[Дорно Гат]], [[Наллама]] зэрэг өндөрлөг нарийн зурвас байна. Уулнаа ой модтой.
 
Газар тариаланд тохиромжтой үржил шимт газартай. Жилд 700-1500 мм хур тунадастай.
Ургамал, амьтнаар баян.
 
Өвөлдөө 22–23 °C температур, зундаа 42 °C температур халуун дулаан байдаг.
[[Кришна]], [[Годавари]] гэсэн хоёр мөрөн нутгаар дайран урсдаг.
 
== Хүн ам зүй ==
3-6-р сард зуны улирал тохиодог. Эрэг орчим газарт 20 °C — 41 °C халуун. 7-9-р сар борооны улирал байна. Хүчтэй бороотой. 11-2-р сар буюу өвлийн улиралд 12 °C — 30 °C дулаан байдаг.
 
Хүн амын 77% тэлүгү, 12% урдү хэлээр хэлэлцэнэ. Тус хоёр хэл мужид албан ёсоор хэрэглэгдэгддэг.
 
2011 оны байдлаар хүн амын 66.46% бичиг үсэгт тайлагдсан. Үүнээс эрэгтэйд 74.95%, эмэгтэйд 57.92% байгаа.
 
Нутгийн хүн амын 85% [[хиндү]], 12.7% [[лал]], 1.3% [[христийн шашин|христ]]ийн шашин шүтлэгтэй.
 
== Түүх ==
Хайдарабад нутаг 1948 оныг хүртэл нутгийн хаант ёстой байсан.
 
Олон нэрийн улсын харьяанд оршин байсан. 1724-1948 оны хооронд [[Их Могол улс]]ын залгамж болсон урдү хэлт [[Асаф Жахын улс]] Хайдарабадыг эзэн мэдэж байв.
 
1947 онд Энэтхэг улс Британийн колоничлолоос гарч тусгаар тогтноход Хайдарабадын эзэн ноён нэгдэхийг хүсээгүй болохоор 1948 онд Энэтхэг цэргийн хүчээр Хайдарабадыг нэгтгэжээ. Албан ёсны хэлийг англи болгов.
1953 онд Мадрас мужаас тэлүгү хэлтний нутгийг салган Андра муж нэртэйгээр үүсгэн байгуулсан.
 
1956 оны засаг захиргааны өөрчлөн байгуулалтаар ард түмний хэл яриаг үндэслэн Хайдарабадыг [[Андрапрадеш]], [[Бомбей муж|Бомбей]] (дараа нь [[Махараштра]], [[Гужарат]] болж хуваагдсан), [[Карнатака]] гурван мужид салган хувааж өгчээ.
1956 онд Хайдарабад мужийн тэлүгү хэлт нутагтай нэгдэж Андрапрадеш муж болсон.
 
1969 оноос эхлэн Андрапрадеш мужид нэгдсэн Хайдарабадын хэсэг салан тусгаарлах хөдөлгөөн эхлүүлжээ.
2014 онд хуучны Хайдарабад мужийн хэсэг [[Телангана]] муж болон салжээ.
 
2000-аад он гарсанаас хойш хөдөлгөөн улам идэвхжиж 2014 онд Телангана муж нутаг тасдан байгуулагдсан.
Андрапрадеш мужийн засгийн ордон [[Амаравати]] хот руу шилжсэн. Хууль ёсноо [[Хайдарабад]] хотыг мужийн төв гэсэн хэвээрээ байгаа.
 
==Зураг ==
<gallery widths="170px" heights="130px">
Sangameshwar Temple at Alampur.JPG
Kondapalli_toys_at_a_house_in_Vijayawada.jpg
Hitech_city.jpg
Ap-districts.png
Coblar at work.JPG
Vizag_View_from_Kailasagiri.jpg
</gallery>