Юань улсын судар: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Мөр 1:
'''Юань улсын судар'''<ref>'''Юань улсын судар''' гэж нэрлэсэн орчуулга нь нэгэнт хэвшсэн ёсыг дагав. Харин үсэгчлэн орчуулбал '''Юань улсын түүх''' гэж орчуулагддаг. Учир нь '''судар''' гэхийг '''<big>书</big>''' <big>(Шу)</big> гэж бичдэг. '''Түүх''' гэхийг <big>'''史'''</big> (Ши) гэж бичдэг.</ref> ('''元史''') нь 1368-1370 оны хооронд [[Мин улс]]ын хааны ордонд бичигдсэн. Уг түүхийн бичиг нь Монголын [[Юань улс]]ын төрийн түүхийг тусгасан байдаг бөгөөд нийт 210 дэвтэрээс бүрдэх томоохон бүтээл юм.
==Бүтэц==
Юань улсын судар нь Хятадын төрийн судруудын уламжилалт хэв загварын дагуу бичигдсэн байдаг ч, өмнөх үеийн судраас ялгаатай нь ямар нэгэн шүлэг, найраг багтаалгүй зөвхөн түүхэн хэрэг явдлыг бичсэнээрээ ялгардаг. Юань улсын судар хэмээх нь нийт 210 дэвтэр бөгөөд дотроо "Уг тэмдэглэл", "Ойллого", "Илтгэл", "Олон шастир" хэмээх 4 том бүлэгт хуваагддаг. Уг тэмдэглэлд 47 дэвтэр, Ойллогод 58 дэвтэр, Илтгэлд 8 дэвтэр, лон шастирд 96 дэвтэр тус тус багтана.
* '''Уг тэмдэглэл''' хэмээх бүлэгт 1-47 дэвтэр хамрах бөгөөд [[Чингис хаан]]аас [[Тогоонтөмөр хаан]] хүртлэх үеийн үйл явдалыг бичсэн байдаг.
* '''Ойллого'''
* '''Илтгэл''' бүлэг нь 106-113 дэвтэр хүртэл үргэлжилсэн. Хааны хатад татвар, угсаа төрлийн ван, гүнж, зайсан, гурван гүн, зайсан нарын намтарыг жагсаан бичсэн байдаг.
* '''Олон шастир''' бүлэг нь 114-210 дэвтэр хүртэл үргэлжилнэ. Үүнд хаан, хатан цолоор нэхэн өргөгдсөн
== Судлагдсан түүх ==
Line 15 ⟶ 14:
1368 оны 9 сард [[Тогоонтөмөр хаан]] нийслэл [[Дайду]] хотоос зугтан гарсны дараа [[Сюй Да]] жанжны удирдсан цэргүүд тус хотыг эзлэхэд Юань улсын хааны ордоноос Юань улсын хаадын үнэн магад тэмдэглэлийг олсон бөгөөд Нанжин хот руу илгээсэн. Үүний дараа [[Жу Юань Жан]] хаан зарлиг буулгаж, Юань улсын түүхийг бичихийг Төв яамны зүүн гарын чинсан [[Ли Шан Чан]]д тушаасан. Үүний дагуу хунтайж [[Жу Бяо]]гийн багш [[Сүн Лянь]], бичгийн түшмэл [[Ван Вэй]] нар Юань улсын сударыг ерөнхийлөн удирдсан байна. Тус сударыг бүтээхэд 30 гаруй бичгийн хүрээлэнгийн түшмэд оролцсон.
Уг бүтээл нь нийт 210 дэвтэр Энэ зохиолд Юан улсын үед боловсруулсан хэд хэдэн том бүтээлийг ашигласан байдаг. Тухайлбал: "Үнэн тэмдэглэл буюу магад хууль" , "Үе засах хууль бичиг" ,"Гавъяат түшмэдийн намтар" эдгээр зохиолыг Юан улсын судрыг зохиосноос хойш устгасан бололтой байдаг. Уг зохиолыг Хятад, Монгол сурвалж, аман мэдээг ашиглаж боловсруулсан ба 331 өдрийн дотор багтааж бичсэнээрээ хятадын түүхэнд хамгийн бага хугацаанд бичсэн, чанрын хувьд тааруу бүтээл юм. Энэ үеийн Мингийн хаан, дараагийн хаад ч энэ алдааг засуулаагүй.
Зарим нэг хүний намтрыг засаж бичсэн байдаг. "Юан ши" зохиолд хаадын намтраас гадна олон асуудлыг хөндсөн байдаг. Үүнд: амин зуулга, аж төрөл, уламжлал шиичлэл, бусад олон асуудлыг хөндсөн байдгаараа онцлогтой.
1370 оны 7-р сард бичиж дууссан энэ зохиолыг 3 сарын дотор багтаан барласан байна. Үүнийхээ дараа Хятадын бүх муж, засаг захиргааны бүх нэгжүүдэд тараан хүргэж түүнээс хойш 1522-1566 оны хооронд Жия Жингийн үед Нанжин хотын сургуулийн яамнаас "21 түүх" хэмээх цуврал зохиол хэвлэсэн . Түүний нэгэнд "Юан ши" -г оруулсан байна. Энэ удаагийн хэвлэлд анхны эхэд нь бага зэрэг засвар хийсэн. Түүнээс гадна 1530 , 1531 , 1532 онд Юан улсын судар-д бага зэрэг засвар хийсэн байна гэж тэмдэглэсэн байиа. Энэ 21 түүхийг хэвлэсэн эхийг "'''Нанжингийн дэвтэр'''" гэж нэрлэдэг. 1596-1602 оны үед Мин улсын хаан байсан Ван Ли 21 түүхийг дахин шинээр хэвлэсэн. Тэгэхдээ мөн Юaн улсын судрыг оруулсан. Үүнийг "'''Бээжингийн их дэвтэр'''" гэж нэрлэдэг Манж Чин улсын үед тэнгэр тэтгэгч хааны 4-р онд /1739 он / Бээжингийн сургуулийн яамны дэвтрийг дахин тусгай бараар хэвлэсэн .
| |||