Тогоонтөмөр хаан: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Мөр 18:
|}}
'''Тогоонтөмөр ухаант хаан''' (1320–1370; 50 насалсан) — [[Юань улс]]ын арван нэгдүгээр буюу сүүлчийн '''[[хаан]]''' байв. 1333-1370 он хүртэл 37 жил төр барьсан. 1368 онд [[
== Бага нас ==
Тогоонтөмөр 1320 оны 5 сарын 23-нд хожмын [[Хүслэн хутагт хаан]]ыг [[Цагаадайн улс]]ын нутаг [[Эмиль]] гол орчим байхад ахмад хүү нь болон төржээ. Эх нь түрэг угсааны [[харлуг]] аймгийн [[Маалайдай хатан]] байв.
Заяат хаан, Тогоонтөмөрийг [[Гуулин улс]]ын [[Чэжү арал]] руу цөллөгт явуулсан гэх буюу эс бөгөөс 1330 онд [[Бабуша хатан|Бабуша]] хатныг хилсээр алуулахад солонгос вангийн удмын ноёны хатан болсон Дарамбалын охин Будшир оргуулсан, тэнд эцэг хааных нь солонгос хатан Ки Ван-гү асарч байв гэх нь бий. Удалгүй Заяат хаан, түүний хатан [[Будшир хатан|Будшир]] нар «Тогоонтөмөр Хүслэн хутагт хааны хүү биш» гэж худал бичиг үйлдэж Чэжүгээс Гуанши руу шилжүүлж байжээ.<ref>Ч.Содбилэг
1332 онд Заяат хаан
==Хаанчлал==
1333 оны 7 сарын 19-нд [[Дайду|Дайду хотноо]] Будшир хатан тэргүүтэй ихэс чуулж 13 настай Тогоонтөмөрийг Юань улсын
[[Будшир хатан|Будшир]] хатныг [[Хатан эх|хатан эх]] өргөмжилж, [[Баян чинсан|Баяныг]] [[Төвлөн засах яам|Төвлөн засах яамны]] баруун этгээдийн чинсан, Садуныг зүүн этгээдийн чинсангаар томилжээ.
=== Цэвэрлэгээ ===
1335 онд [[Садун]] чинсан нас нөгчихөд оронд нь Яньтөмөрийн хүү Тайпин ван Тэнгисийг томилов. Баруун этгээдийн чинсан болж чадаагүйдээ Тэнгис гоморхож өөрийн дүү Дархай, Садуны дүү, авга ах Дарь, Хонхтөмөр ван нартай хуйвалдаж Баяныг зайлуулъя хэмээн цэрэглэхэд Баян урьтан мэдэж нийслэлийг хамгаалах цэргээр байлдан дийлжээ. Үүнээс хуйвалдаан үүсгэгч нар эсэргүү нэр зүүж, алагдав. Тэнгис, Дархай нарын дүү [[Данашир хатан|Данашир]] их хатан мөн эсэргүү нэр зүүж цөлөгдөв.
Мэргэд аймгийн [[Баян чинсан]]
1340 онд хаан өөрийн [[Хүслэн хутагт хаан|эцэг]], [[Маалайдай хатан|эх]], [[Бабуша хатан|бага эхийг]] нь алж, өөрийг нь цөлсөн өсийг санаж Төвтөмөр заяат хааны тахилын сүмийг нурааж, Будшир хатны хэргэм зэргийг бууруулан Дунань аймаг руу цөлж, түүний хүү Янтөгсийг Гуулин улс руу цөлөв. Хаан болоход нь Будшир хатан Янтөгсийг дараагийн хаан болгох тохироо хийж байжээ.
Түүний тушаалаар [[Алтан улс]]ын түүх, [[Сүн улс]]ын судар, [[Хятан улс]]ын судар зэрэг түүхийн бүтээлийг туурвисан. Энэ үеэс эхэлж түүний засаглалын ноёдын дотоод тэмцэл эхэлсэн. Энэ тэмцэлд Мэргидийн [[Баян чинсан|Баян]], [[Тогтох чинсан|Тогтох]], [[Хама]], [[Бортөмөр жанжин|Бортөмөр]]... зэрэг цэргийн томоохон зүтгэлтнүүд нэг үе оройлж байсан боловч цөм Тогоонтөмөрийн нөлөөгөөр үхсэн. Мөн 1360 аад оноос түүний хүү Аюушридар нь хаан сэнтийг булаах оролдлого удаа бүр хийж байсан нь Юань улсын хүчийг мохооход хүргэсэн ба энэ нь өмнөд Хятадад гарч байсан бослогуудыг дарахад хүндрэл учруулж байв.▼
▲Энэ үеэс эхэлж түүний засаглалын ноёдын дотоод тэмцэл эхэлсэн. Энэ тэмцэлд Мэргидийн [[Баян чинсан|Баян]], [[Тогтох чинсан|Тогтох]], [[Хама]], [[Бортөмөр жанжин|Бортөмөр]]... зэрэг цэргийн томоохон зүтгэлтнүүд нэг үе оройлж байсан боловч цөм Тогоонтөмөрийн нөлөөгөөр үхсэн. Мөн 1360 аад оноос түүний хүү Аюушридар нь хаан сэнтийг булаах оролдлого удаа бүр хийж байсан нь Юань улсын хүчийг мохооход хүргэсэн ба энэ нь өмнөд Хятадад гарч байсан бослогуудыг дарахад хүндрэл учруулж байв.
==Юань улсын мөхөл==
==Нас барсан нь==
1370 онд хонгирад аймгийн нутаг дахь Инчан хотод
== Гэр бүл ==
| |||