Сэлэнгэ мөрөн: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
{{Ялгах3|мөрнийг|Сэлэнгэ}}
{{Инфобокс Гол
| name = Сэлэнгэ мөрөн
| image_name = SelengaDelta.JPG
| image_size =
| image_alt =
| caption = <small>Мөрний хөвөө</small>
| image_map = Selengerivermap.png
| map_size =
| map_alt =
| map_caption = <small>Сэлэнгийн ай сав</small>
| origin = [[Дэлгэр мөрөн]], [[Идэр гол]]
| mouth = [[Байгал нуур]] <small>([[Сэлэнгэ балгас]])</small>
| basin_countries = {{MGL}}
| location =
{{MGL}}
:{{flag|Хөвсгөл}}<br />{{flag|Булган}}<br />{{flag|Сэлэнгэ}}<br />
{{RUS}}
:{{flag|Буриад}}
| progression =
| length = 1024<ref name="GwrRU">[http://textual.ru/gvr/index.php?card=210158 textual.ru:] ОХУ-ын улсын ус зүйн бүртгэл</ref> км <small>(үүнээс 615 [[Километр|км]] нь Монгол оронд)</small> <br />1476 км <small>([[Идэр гол]]ын хамт)</small>
| elevation = 1176 м
| mouth_elevation = 456 м
| discharge = -дундаж 56 м³/с
| watershed = 447.060<ref name="GwrRU"></ref><ref name="GEF">[http://www.thegef.org/gef/sites/thegef.org/files/documents/document/2-2-11-%20-%20Webposting.pdf Projektförderantrag] (PDF; 1,6 MB) Global Environment Facility, 2010</ref> км²
| river_system = [[Енисей мөрөн]]
| left_tribs = [[Зүлэгтийн гол]], [[Эгийн гол]], [[Зэд гол]], [[Химни гол]], [[Баян гол]], [[Оронгой гол]]
| right_tribs = [[Хануй гол]], [[Алтатын гол]], [[Орхон гол]], [[Цөх|Цөх гол]], [[Хилго|Хилго гол]], [[Үд гол]], [[Итанца гол]]
}}
[[File:Selenga.png|thumb|Сэлэнгийн ай сав]]
[[Зураг:Selenge in Khövsgöl.jpg|thumb|Хөвсгөл аймагт Сэлэнгэ мөрөн]]
[[Зураг:Selenga von oben.jpg|thumb|Агаараас харагдах мөрний мурилзаа]]
'''Сэлэнгэ мөрөн''' нь [[Монгол улс]]ын гол мөрдийн үндсэн усан сүлжээ бөгөөд том жижиг бүх цутгал голуудыг оролцуулбал усан сүлжээний уртын нийлбэр 20000 км хүрнэ. Өөрөөр хэлбэл Монголын гол мөрний нийт уртын 40 гаруй хувь нь Сэлэнгэ мөрний тогтолцоонд хамрагддаг байна.
[[Дэлгэр мөрөн|Дэлгэр]], [[Идэр гол|Идэр]] хоёр голын бэлчрийг Сэлэнгийнх гэж үзвэл Сэлэнгэ мөрний нийт урт 1024 километр, түүнээс 615 км нь тус улсын нутагт байна. Сэлэнгэ мөрний талбайн хэмжээ 447000 хавтгай дөрвөлжин км бөгөөд үүний 55 хувь буюу 282000 хавт.дөр.км нь манай орны нутаг дэвсгэрт оногдоно. Сэлэнгийн тогтолцоонд хамаарах нийт голын талбай [[Умард мөсөн далай]]н талбайн 87,3 хувь, манай орны нутаг дэвсгэрийн 28 хувийг тус тус эзэлж байна.
Голын эхний хэсэгт голдрилын өргөн 60-70 м, салаа татуурын өргөн 10-25 м, усны гүн харгиа боргио газраа 0,5-1,5 м, цээл цүнхэлдээ 2,5-3,0 м байснаа адаг руугаа голдрилын өргөн 100-250 м, усны гүн харгиа боргиотой газраа 1,0-2,0 м, цээл цүнхэлдээ 4-5 м хүрдэг.
Сэлэнгэ мөрөн усны найрлага, химийн бүтцээр манай орны томоохон голууд дотор хамгийн их эрдэсжилтэйд тооцогдох ба гидрокарбонатын ус бүхий голуудад хамаарна. Сэлэнгэ мөрөнд манай орны томоохон гол мөрөн болох [[Дэлгэр мөрөн|Дэлгэр]], [[Идэр гол|Идэр]], [[Хануй гол|Хануй]], [[Эгийн гол|Эг]], [[Орхон гол|Орхон]] зэрэг голууд цутгана.
Сэлэнгэ мөрний эрэг дагуу үржил шимт уужим хөндийтэй. Татам дагууд нь [[шинэс]], [[
Сэлэнгэ мөрөн 1751, 1785, 1830, 1864, 1867, 1869, 1872, 1897
Сэлэнгэ мөрөн нь [[Байгал нуур]]ын хамгийн том цутгал юм. Байгал нуурт 1/2 усыг нь хангаж өгч байдаг юм.
Line 28 ⟶ 53:
Сэлэнгэ мөрөн нь маш үзэсгэлэнт хөндийгөөр урсдаг юм. Ялангуяа Эг-Сэлэнгэ, Орхон-Сэлэнгийн бэлчир нь маш их үзэсгэлэнтэй юм. Энэ бүс газарт аялал жуулчлал хөгжүүлэх боломжтой. Сэлэнгэ мөрөн нь [[хилэм]] загасны гол нүүдэллэдэг, түрсээ шахдаг газар нь юм.
==
{{
== Зүүлт тайлбар ==
<references />
[[Ангилал:Ази тивийн гол мөрөн]]
| |||