Домэйн нэр: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
{{mergeto|Domain name server}}
A '''domain name''' буюу '''Домайн нэр''' (жишээ нь: "youtube.com") нь веб серверийн IP дугаарыг хүнд ойлгогдох байдлаар хуваарилсан тэмдэгтийг хэлнэ. Домайн нэр нь ''Domain Name System''(DNS) буюу ''домайн нэрийн системийн'' дүрэм журмаар зохицуулагдаж бий болдог. ДНС-т бүртгэлтэй ямар ч нэр домайн нэр болно.
== Домайн
Домайн нэрийн систем нь интернэтийн нөөц эсвэл хувийн сүлжээ мөн компьютер, үйлчилгээнүүдэд хэрэглэгддэг хуваарилалтын шаталсан нэрийн систем юм. Энэ нь тогтоогдсон обьектын төрөл бүрийн мэдээллийг түүний харгалзах домайн нэртэй нь холбож өгдөг. Үүний хамгийн их хэрэглэгддэг нийтлэг хэрэглээ нь дэлхий даяар тархан байрласан компьютерүүдийн үйлчилгээ болон хэрэглээний зорилгоор тэдгээрийн домайн нэрийг нь тоон IP хаяг руу нь хөрвүүлэх үйлдэл юм. Хуваариласан түлхүүр үгэнд суурилан дахин чиглүүлэх үйлдлийг дэлхий дахинд хангаж байгаа домайн нэрийн систем нь интернэтийн салшгүй нэг функц нь мөн юм.
Ихэвчлэн хэрэглэгддэг домайн нэрийн систем нь интернэтэд зориулагдсан утасны лавлахтай төстэй байдлаар тайлбарлагддаг. Тодруулбал компьютерийн хостын нэрийг IP хаяг руу хөрвүүлдэг. Жишээлбэл: домайн нэр нь: www.example.com -ийг 192.0.43.101 (IPv4) болон 2001:500:88:200::10 (IPv6) гэсэн IP хаягууд руу хөрвүүлнэ гэсэн үг юм. Утасны лавлахаас ялгаатай шинж чанар нь төгсгөлийн хэрэглэгчийн үйлчилгээний байрлал болон сүлжээний өөрчлөлтөөс үл хамааран маш хурдан өөрчлөлт оруулж болдог бөгөөд ингэснээр таны сүлжээ, байрлал зэрэг мэдээлэл өөрчлөгдсөн хэдий ч өмнө нь хэрэглэж байсан домайн нэрээ үргэлжлүүлэн ашиглах боломжийг олгодог. домайн нэрийн систем нь хэрэглэгчдэд компьютер эсвэл үйлчилгээ чухам яг хаана байрлаж байгааг нь мэдэх шаардлагагүйгээр утга учиртай хэлбэржсэн байрлалын нөөц URLs (Uniform Resource Locators) мөн е-мэйл хаягийг хэрэглэж болох давуу талыг олгодог. домайн нэрийн систем нь домайн бүрийн баталгаажсан нэрийн серверийн (authoritative name servers) тодорхойлсноор домайн нэрүүдийг тэдгээрийн IР хаяг руу нь хариуцлагатайгаар хөрвүүлж хуваарилдаг. Баталгаажсан нэрийн сервер нь өөрсдийн домайнд байгаа хөрвүүлэлтийг найдвартай хийдэг бөгөөд мөн бусад баталгаажсан нэрийн серверүлтэй тэдгээрийн болон өөрсдийн дэд домайнээ ээлжлэн дамжуулдаг. Энэ механизм нь DNS -д зориулагдсан, алдаанд тэсвэртэй (fault tolerant) түүнээс гадна бүртгэлийн төвийг ганцхан байхаас зайлсхийхэд тусадаг түүнчлэн тогтмол анхаарах, шинэчлэх үйлдлийг хангаж өгдөг. Нэмж хэлэхэд маш олон домайн бүртгэгчийн бүртгэлд бичигдэн тархсан байгаа мэдээлэл нь найдвартай үйлчилгээтэйг нь хангаж байхын зэрэгцээ мэдээлэлд шинэчлэл хийгддэг. домайнүүд нь бүртгэгчээс бүртгэгчийн хооронд хугацаанаас үл хамааран зөөгддөг. домайн нэрийн систем нь мөн энэхүү үйлчилгээнийхээ өгөгдлийн сангийн техникийн функцуудыг нь тодорхой зааж байдаг. Энэ систем нь DNS протокол, өгөгдлийн бүтцийн загварчлалыг маш нарийн тодорхойлохоос гадна DNS -д хэрэглэгддэг интернэтийн протоколын бүрэлдэхүүн хэсэг болсн өгөгдлийг солилцдог. Интернэт нь домайн нэрийн шатлал болон интернэт протоколын нэрийн муж гэсэн 2 үндсэн нэрийн мужлалд ангилагддаг. домайн систем нь домайн нэрийн шатлалыг баталгаажуулах мөн эдгээрийн нэрийн мужлалтын хөрвүүлэлтийг үйлчилгээг хангадаг. Интернэт нэрийн сервер болон холболтын протоколууд нь домайн нэрийн системийн хэрэгжүүлэлтйиг хийдэг. DNS домайн нэрийн бичилтийг хадгалдаг бөгөөд хадгалахдаа хаягийн бичилт (A эсвэл АААА ), нэрийн серверийн бичилт (NS), мэйл солилцогчийн бичилт (MX) гэх мэтээр бичилт хийж хадгалдаг. DNS нь хариу үйлдэл хийхдээ өгөгдлийн сангийхаа хүслэлтүүдийн хариултыг эсрэгээр хийдэг.
== ДНС-ийн түүх ==
Line 14 ⟶ 11:
== Домайн нэрийн муж ==
Домайн нэрийн муж нь домайн нэрийн модыг агуулдаг. Модны зангилаа эсвэл навч бүр нь 0 эсвэл илүү баялаг бичилттэй. Эдгээрн нь домайн нэртэй хамааралтай мэдээллийг агуулдаг. Модны дэд хуваалтын бүс нь үндсэн бүсээс (root zone) эхэлдэг. DNS бүс нь зөвхөн нэг домайнээс бүтэж болно эсвэл олон домайн мөн дэд домайнуудээс бүтэж болдог бөгөөд эдгээр нь удирдлагын менежерийн итгэмжлэлийн баталгаажилтаас хамаардаг. Шаталсан домайн нэрийн систем, бүсүүдэд хуваагдсан зохион байгуулагдсан бүгд нэрийн серверээр үйлчлүүлж байна. Удирдлага болон хариуцлагатай байдалтайгаар ямар ч бүсийг нэрийн сервер болон удирдлагын хэсгийн баталгаажуулалт нь хуучин мужийн итгэмжлэлийн хэсэг болдог
== Домайн нэрийн бүтэц ==
Line 58 ⟶ 28:
== Нэрийн серверүүд ==
Домайн нэрийн систем нь хуваарилагдсан өгөгдлийн сангаар дэмжигдэж үйл ажиллагаагаа явуулдаг бөгөөд энэ нь клиент сервер загварыг хэрэглэдэг. Энэ өгөгдлийн сангийн зангилаа (node)-үүд нь нэрийн серверүүд юм. домайн бүр дор хаяж нэг баталгаажуулалтын сервертэй байх бөгөөд энэ сервер нь бүхий л түвшний домайний нэрийн сервер болон болон домайний мэдээллүүдийг хэвлэж байдаг. Шаталсан бүтцийн хамгийн дээд талд нь үндсэн нэрийн серверүүд (root name server) ажилладаг бөгөөд энэ серверүүд нь дээд түвшний домайнийг хайхад хэрэглэгддэг.
[[Файл:DNSAuthority.jpg|thumb|320x320px]]▼
Баталгаажуулалтын нэрийн сервер гэдэг нь үндсэн эх хувилбараас нь хариултыг өгдөг нэрийн сервер юм. Жишээлбэл: домайний удирдагч эсвэл динамик DNS аргаар авсан нэрийн хариулт нь өөрийн нэрийн серверээс дүрэм журмынх нь дагуу авсан хариутай зөрсөн тохиолдолд. Баталгаажуулалт нь гэдэг зүгээр л нэрийн сервер бөгөөд энэ нь асуултын хариуд серверийн удирдан зохион байгуулагчийн тохируулснаар тухайн домайн нэрийн сервер нь өөрийн мэдэж байгаа ямар DNS өгөгдөл (IPv4 IP, IPv6 IP, e-мэйл серверийн дуудлагын жагсаалт гэх мэт) нь ямар хостын нэр дээр байгааг нь гаргаж өгдөг гэсэн үг юм. Баталгаажуулалтын нэрийн сервер нь үндсэн сервер эсвэл туслах сервер аль алинаао нь ажиллаж болно. Үндсэн сервер нь бүх бүсүүдийн бичилтийн үндсэн хувийг нь хадгалдаг юм. Харин туслах сервер нь үндсэн серверийнхээ баталгаатай бичилтүүдийг өөр дээрээ хуулбарлаж авдаг ба мөн байнга шинэчлэл хийж байдаг ингэж ажиллахдаа DNS протоколын холболтын болон шинэчлэлийн механизмыг ашигладаг. Нэрийн серверийн хаягийн бичилтийн мэдээллийг бичилт нь дээд бүсэд байгаа серверийн бичилттэй өөрийн бичилтийн мэдээллийг харьцуулж шинэчлэл болон хуулбар хийж авч байдаг. Дээд түвшний домайний домайн бүртгэлд домайн бүртгэгчээр нэрийн бүртгэгчээр бүртгэл хийхэд анхдагч нэрийн серверийн баталгаажуулалт анхдагч нь байхгүй бол ядаж хоёрдогч нэрийн серверийн баталгаажуулалт шаарддаг. Хэрвээ нэг сервер нь хандах боломжгүй эсвэл үйл ажиллагаагаа явуулах боломжгүй болсон үед домайний үйл ажиллагааг хэвээр байлгах зорилгын үүднээс олон нэрийн серверийн хэрэгцээ байдаг. Анхдагч нэрийн серверүүд нь ихэвчлэн үндсэн нэрийн серверүүд байдаг бөгөөд ийм тохиолдолд хоёрдогч нэрийн сервер нь дрограмын флагаар баталгаажуулалт шэж тооцож байгаа сервер бөгөөд энэ нь хариултыг тодорхойлолтыг хангаж чадахуйц төлвийг заадаг бөгөөд дээр дурдсан баталгаажуулалтын биттэй хариуг баталгаажуулалтын харилт гэж нэрлэдэг. Энэ флаг нь ихэвчлэн дахин тодорхойлогддог бөгөөд ДНС удирдагчийн хүсэлтийн хэрэгслийн гаралтанд маш чухал үр дүн илтгэдэг. Энэхүү хэрэгсэлд илтгэж байгаа үр дүнд нь нэрийн серверийн баталгаажуулалтын домайн нэрийн асуултанд хариулж байгаа хариулт юм.▼
== Хаяг шийдвэрлэлтийн механизм ==
[[Файл:Resolver.png|thumb]]
Домайн нэр шийдвэрлэгчид нь хамгийн зөв домайний хаяглалын дарааллаар тохиромжтой хариуцлагатай нэрийн серверүүдийг тодорхойлдог. ДНС хүсэлт гаргагч 3н нэрийн серверээс www.wikipedia.org ийн хаягийг шийдүүлэхээр асууж байна. Процессийн шалтгаан:
* Сүлжээний хост үндсэн нэрийн серверүүдийн хаягуудаар анхны кээшээ тохируулагдсан. Ийм сануулга дохио файл нь тодорхой үетэй хугацаагаар админы найдвартай нөөцөөс шинэчлэл хийж байдаг.
* Үндсэн серверүүдийн дундаас дээд түвшний домайний баталгаажуулалт серверийг олох хүсэлт
* 2-р түвшний домайний баталгаажуулалт серверийг олох хүсэлт
* домайн нэрийн хаягийн дараалал бүр дээр хостын хайсан хаягийг буцаах эцсийн алхам хүртэл өмнөх үйлдлүүдийг давтан хийнэ:
== Цахим холбоос ==
** <nowiki>RFC 1034</nowiki> – Domain Names – Concepts and Facilities
** <nowiki>RFC 1035</nowiki> – Domain Names – Implementation and Specification
▲[[Файл:DNSAuthority.jpg|thumb|320x320px]]
▲Баталгаажуулалтын нэрийн сервер гэдэг нь үндсэн эх хувилбараас нь хариултыг өгдөг нэрийн сервер юм. Жишээлбэл: домайний удирдагч эсвэл динамик DNS аргаар авсан нэрийн хариулт нь өөрийн нэрийн серверээс дүрэм журмынх нь дагуу авсан хариутай зөрсөн тохиолдолд. Баталгаажуулалт нь гэдэг зүгээр л нэрийн сервер бөгөөд энэ нь асуултын хариуд серверийн удирдан зохион байгуулагчийн тохируулснаар тухайн домайн нэрийн сервер нь өөрийн мэдэж байгаа ямар DNS өгөгдөл (IPv4 IP, IPv6 IP, e-мэйл серверийн дуудлагын жагсаалт гэх мэт) нь ямар хостын нэр дээр байгааг нь гаргаж өгдөг гэсэн үг юм. Баталгаажуулалтын нэрийн сервер нь үндсэн сервер эсвэл туслах сервер аль алинаао нь ажиллаж болно. Үндсэн сервер нь бүх бүсүүдийн бичилтийн үндсэн хувийг нь хадгалдаг юм. Харин туслах сервер нь үндсэн серверийнхээ баталгаатай бичилтүүдийг өөр дээрээ хуулбарлаж авдаг ба мөн байнга шинэчлэл хийж байдаг ингэж ажиллахдаа DNS протоколын холболтын болон шинэчлэлийн механизмыг ашигладаг. Нэрийн серверийн хаягийн бичилтийн мэдээллийг бичилт нь дээд бүсэд байгаа серверийн бичилттэй өөрийн бичилтийн мэдээллийг харьцуулж шинэчлэл болон хуулбар хийж авч байдаг. Дээд түвшний домайний домайн бүртгэлд домайн бүртгэгчээр нэрийн бүртгэгчээр бүртгэл хийхэд анхдагч нэрийн серверийн баталгаажуулалт анхдагч нь байхгүй бол ядаж хоёрдогч нэрийн серверийн баталгаажуулалт шаарддаг. Хэрвээ нэг сервер нь хандах боломжгүй эсвэл үйл ажиллагаагаа явуулах боломжгүй болсон үед домайний үйл ажиллагааг хэвээр байлгах зорилгын үүднээс олон нэрийн серверийн хэрэгцээ байдаг. Анхдагч нэрийн серверүүд нь ихэвчлэн үндсэн нэрийн серверүүд байдаг бөгөөд ийм тохиолдолд хоёрдогч нэрийн сервер нь дрограмын флагаар баталгаажуулалт шэж тооцож байгаа сервер бөгөөд энэ нь хариултыг тодорхойлолтыг хангаж чадахуйц төлвийг заадаг бөгөөд дээр дурдсан баталгаажуулалтын биттэй хариуг баталгаажуулалтын харилт гэж нэрлэдэг. Энэ флаг нь ихэвчлэн дахин тодорхойлогддог бөгөөд ДНС удирдагчийн хүсэлтийн хэрэгслийн гаралтанд маш чухал үр дүн илтгэдэг. Энэхүү хэрэгсэлд илтгэж байгаа үр дүнд нь нэрийн серверийн баталгаажуулалтын домайн нэрийн асуултанд хариулж байгаа хариулт юм.
[[Ангилал:Домэйн нэрийн систем| ]]
[[Ангилал:Интернэт хэрэглээний протокол]]
| |||