Фредерик Шопен: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
[[Файл:Chopin1849opt02.jpg|thumb|right|Фредерик Шопен<br />''Лоуис-Август Биссоны'' авсан зураг, ойролцоогоор 1849 он]]
'''Фредерик Шопен''' (франц.Frédéric François Chopin), (польш ''Fryderyk Franciszek Chopin)'', 1810 оны [[2 сарын 22д22]]-нд эсвэл [[3 сарын 1]]-нд Польшийн [[Варшав]] хотын ойролцооойролцоох нэгэн[[Желязова-Воля]] хотод төрж 1849 оны [[10 сарын 27д27]]-нд Парисд[[Парис]]д өөд болсон. тэрээрТэрээр XIXпольшийн зууныалдарт хамгийнхөгжмийн нэртэйзохиолч, гайхамшигт [[төгөлдөр хуурч]], төгөлдөрбагш хуурын хөгжмийн зохиолчхүн юм.
 
Польшийн хөгжмийн алдарт зохиолч Фридерик Шопены эцэг эх нь хоёулаа хөгжимд авьяаслагавъяаслаг хүмүүс байжээ. Шопен бүр багаасаа төгөлдөр хуур тоглож сурчээ. Анхныхаа багш Адальберт Живни гэдэг чех хүний ачаар жаал хүү улам сайн суралцаж, 7 насандаа полонез буюу эрхэмсэг аят төгөлдөр хуурын анхны бүтээлээ туурвижээ.
'''Фредерик Шопен''' (франц.Frédéric François Chopin), (польш ''Fryderyk Franciszek Chopin)'', 1810 оны 2 сарын 22д эсвэл 3 сарын 1д Польшийн Варшав хотын ойролцоо нэгэн хотод төрж 1849 оны 10 сарын 27д Парисд өөд болсон тэрээр XIX зууны хамгийн нэртэй төгөлдөр хуурч, төгөлдөр хуурын хөгжмийн зохиолч юм.
 
1829 онд Варшавын Хөгжмийн дээд сургуулийг амжилттай төгсөхөд шалгалтын хуудсан дээр “Фридерик Шопен бол хөгжмийн суу билэгтэн” гэж нэг багш нь цохон тэмдэглэсэн байв. Энэ үед Шопен төгөлдөр хуур, найрал хөгжмийн 2 концертоо бичсэн байжээ. Уг бүтээлд польш ардын аялгуу эх булаг болж өгчээ. Тэр жилүүдэд суут хөгжимчин [[Иоганн Себастьян Бах]], [[Вольфганг Амадей Моцарт]], [[Людвиг ван БетховенийБетховен]]ий сонгодог хөгжмөөс шамдан суралцаж, өөрийн үеийн хөгжмийн зохиолчид, тухайлбал их хийлч Паганиниас үлгэр дуурайл авч байжээ. 20 настайдаа Ф. Шопен өөрийн концертыг тоглон, дараа нь Парист очин суурьшин, амьдралынхаа тэн хагасыг тэнд өнгөрөөжээ. Ф. Шопен Парист байхдаа Лист, Берлиоз зэрэг хөгжимчид, зураач Э. Делакруа, яруу найрагч зохиолчид Адам Мицкевич, Генрих Гейне, [[Оноре де Бальзак]], Жорж Санд нартай дотно танилцаж нөхөрлөжэнөхөрлөжээ.
Польшийн хөгжмийн алдарт зохиолч Фридерик Шопены эцэг эх нь хоёулаа хөгжимд авьяаслаг хүмүүс байжээ. Шопен бүр багаасаа төгөлдөр хуур тоглож сурчээ. Анхныхаа багш Адальберт Живни гэдэг чех хүний ачаар жаал хүү улам сайн суралцаж, 7 насандаа полонез буюу эрхэмсэг аят төгөлдөр хуурын анхны бүтээлээ туурвижээ.
 
Ф.Шопены зохиол дотроос 2 концерт (1829, 1830), 3 сонат (1828—1844), фантази (1842), 4 баллад (1835—1842), 4 скерцо (1832—1842), экспромт, ноктюрн, этюд, вальс, мазурк, полонез болон бусад төгөлдөр хуурын зохиомжуудыг нэрлэж болно. Түүний зохиолууд нь гүнзгий чин сэтгэл, тансаг уран, өндөр техник хослуусан байдаг. Хөгжим аялгуу нь төрлөх польшийн ард түмэнд эрх чөлөө сайн сайханыг авчирхад туслана гэж Ф.Шопен гүнээ итгэдэг байсан. «Польш эрх чөлөөтэй, гялалзсан, хүчирхэг болно !» - гэж тэмдэглэлийн дэвтэртээ бичсэн байдаг. Фредерик Шопены олны өмнө тавьсан концерт 1848 оны 11 дүгээр сарын 16-нд Лондонд болжээ.
1829 онд Варшавын Хөгжмийн дээд сургуулийг амжилттай төгсөхөд шалгалтын хуудсан дээр “Фридерик Шопен бол хөгжмийн суу билэгтэн” гэж нэг багш нь цохон тэмдэглэсэн байв. Энэ үед Шопен төгөлдөр хуур, найрал хөгжмийн 2 концертоо бичсэн байжээ. Уг бүтээлд польш ардын аялгуу эх булаг болж өгчээ. Тэр жилүүдэд суут хөгжимчин Иоганн Себастьян Бах, Вольфганг Амадей Моцарт, Людвиг ван Бетховений сонгодог хөгжмөөс шамдан суралцаж, өөрийн үеийн хөгжмийн зохиолчид, тухайлбал их хийлч Паганиниас үлгэр дуурайл авч байжээ. 20 настайдаа Ф. Шопен өөрийн концертыг тоглон, дараа нь Парист очин суурьшин, амьдралынхаа тэн хагасыг тэнд өнгөрөөжээ. Ф. Шопен Парист байхдаа Лист, Берлиоз зэрэг хөгжимчид, зураач Э. Делакруа, яруу найрагч зохиолчид Адам Мицкевич, Генрих Гейне, Оноре де Бальзак, Жорж Санд нартай дотно танилцаж нөхөрлөжэ
 
Хүнд өвчинд нэрвэгдсэн Ф. Шопен Англид 2 дахин очиж эмчлүүлсэн боловч засал авалгүй 39-тэйдээ нас баржээ. Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим Эхэх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Польшийн хөгжмийн агуу их зохиолчийн амьдрал ид насандаа ийнхүү дууссан боловч тэрээр уран бүтээлийн гандашгүй арвин өвийг хүн төрөлхтөнд үлдээжээ.
Баллад, скерц, төгөлдөр хуурын сонат зэрэг түүний урын санд онцгой суурь эзлэх бусад шилдэг бүтээлээ энд туурвисан байна.
 
Хүнд өвчинд нэрвэгдсэн Ф. Шопен Англид 2 дахин очиж эмчлүүлсэн боловч засал авалгүй 39-тэйдээ нас баржээ. Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим Эх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Польшийн хөгжмийн агуу их зохиолчийн амьдрал ид насандаа ийнхүү дууссан боловч тэрээр уран бүтээлийн гандашгүй арвин өвийг хүн төрөлхтөнд үлдээжээ.
 
== Намтар ==
===Гарал үүсэл, гэр бүл===
 
Эцэг Николя Шопен (1771—1844) , энгийн гаралтай хүн байжээ. Бага даа Францаас Польшид шилжин ирсэн. 1802 оноос Скарбека Желязова-Воля язгууртаны эдлэнд амьдарч, түүний хүүхдүүдийн хүмүүжүүлэгч байсан.
Франц аав, польш ээжтэй Шопены төрсөн он сарийн талаар хоёр өөр янзын гэрчилгээ байдаг байна.
Николя Шопен 1806 онд Текле Юстина Кшижановская(1782—1861) –тай гэрлэсэн. Агуу хөгжмийн зохиолчийн эх нь өндөр боловсролтой, франц хэлтэй, төгөлдөр хуур дээр сайн тоглодог, уянгалаг сайхан хоолойтой бүсгүй байсан гэдэг баримт түүхэнд үлджээ. Энэ орчинд жаал хүү Фредерик анхны хөгжмийн талаарх сэтгэгдэл, ойлголт, хүмүүжил бий болж багаасаа ардын хөгжимд сонирхолтой болсон.
Айлийн 4 хүүхэдтэй түүнд уламжлал ёсоор ээж нь төгөлдөр хуурийн хичээл зааж, тун авяастай тэрээр анх 7 настайдаа анхны хөгжмийн зохиолоо бичиж байжээ.
8 настайдаа полшийн язгууртнуудын баярт уригдан тоглож, 9 настайдаа концертод оролцож байсан, сүүлдээ хагжмийн лицей болон Консерваторыг дүүргэжээ.
Вена, Варшав болон Парисд ээлжлэн суурьшдаг байсан тэрээр Полшид Оросийн эзэрхийлэлийн эсрэг тэмцэл гарсаны улмаас 1931 онд тэрээр Парист удаан хугацаагаар амьдрахаар шийдэв.
 
1810 оны намар жаал хүү төрөөд хэдхэн сартай байхад нь Николя Шопены гэр бүлийн хамт Варшавт шилжин суурьшсан. Варшавын лицейд тэрбээр франц, герман хэлний багшаар ажилласан. Сэхээтэн эцэг эхийн хайр, тэдний бүрдүүлж чадсан орчин авьяаслаг хүүхдүүдийн хөгжилд сайнаар нөлөөлсөн нь ойлгомжтой. Фредерик, том эгч Людвига (1807–1855), охин дүү Изабэлла (1811–1881), Эмилия (1812–1827) нарын хамт өсч хүмүүжсэн бөгөөд тэдэндээ их хайртай байжээ.
Төдий нэрд гараагүй Шопен эхэн үедээ концертноос олсон мөнгөөрөө амьдралаа залгуулж байтал нэг танил нь түүнийг Францийн нэгэн язгууртны гэр бүлийн баярт урьсанаар тэрээр язгууртан дээдсийн хүүхдүүдэд төгөлдөр хуурийн хичээл зааж тансаг хангалуун амьдрах боломжтой болж Баллад, скерц, төгөлдөр хуурын сонат зэрэг түүний урын санд онцгой суурь эзлэх бусад шилдэг бүтээлээ энд туурвисан байна.
 
Хүнд өвчинд нэрвэгдсэн Шопен 39-тэйдээ өөрийн Фарис дахь байрандаа сүрье өвчний улмаас 1849 оны 10 сарын 27д нас баржээ. Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, амьд сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим эх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Түүний оршуулган дээр өөрийнх нь бичсэн Төгөлдөр хуурийн II.Сонат эгшиглэж байв.
===Хүүхэд нас===
Франц аав, польш ээжтэй Шопены төрсөн он сарийнсарын талаар хоёр өөр янзын гэрчилгээ байдаг байна.
; Bürgerliche Registrierung
Польш хэлээр байх төрсөний гэрчилгээн дээр Фредерикийн нэрийг ''Fryderyk Franciszek''.<ref group="EN">Kobylanska: ''Heimat.'' S. 11.</ref> хэмээн бүртгэсэн байдаг. Харин түүний эцэг нь Фредерикийг 1810 оны хоёрдугаар сарын 22-нд төрсөнийг өөрийн гарын үсгээр баталсан байдаг аж.<ref group="EN">[http://magazynchopin.pl/en/magazyn/chopin/id/1221 Was Chopin born 200 years ago?]</ref><ref group="EN">[http://anjou-pologne.net/attachments/092_F%20Chopin%20chapitre.pdf Frédéric Chopin, un franco-polo polonais]</ref><ref group="EN">Ernst Burger: ''Frédéric Chopin. Eine Lebenschronik in Bildern und Dokumenten.'' München 1990, ISBN 3-7774-5370-6, S.&nbsp;13 f.: Abbildungen der Urkunden.</ref>
 
Фредерик багаасаа Моцартын адил хөгжмийн их авъяастай хүү байсан. Тэр хөгжмийн өндөр мэдрэмжтэй, хөгжим сонсч байгаад уйлчихдаг, их сэтгэлийн хөдлөлтэй, ургуулан боддог хүүхэд байжээ.
1818 онд Шопен 8 настайдаа анхны хөгжмийн зохиолоо бичсэн тухай Варшавын нэгэн сонинд бичсэн түүх үлджээ.
Залуухан Ф.Шопенд ихээхэн найдвар тавьж хөгжимд уйгагүй сургадаг байжээ. Войцех Живный (1756—1842) гэдэг чех гаралтай төгөлдөр хуурч 7 настай хүүтэй хичээллэдэг байсан гэдэг. 8 настайдаа польшийн язгууртнуудын баярт уригдан тоглож, 9 настайдаа концертод оролцож байсан, сүүлдээ хөгжмийн лицей болон Консерваторыг дүүргэжээ. Хүүгийн хөгжим тоглох авъяас их хурдан өсч 12 настайдаа польшийн томоохон төгөлдөр хуурчдын эгнээнд зүй ёсоор багтсан. Сүүлд Живный хүүд заах юм минь дууссан гээд хичээл орохоос татгалзсан байдаг.
 
===Залуу үе===
Дунд сургууль төгсөөд 7 жил Живныйтэй хичээлж дууссаны дараа Ф.Шопен хөгжмийн зохиолч [[Иозэф Эльсэн]]тэй хөгжмийн онол заалгаж эхэлсэн.
Тэрээр Антон Радзивила болон Четвертинский гүн нарын ивээлд орж дээдсүүдийн тааллыг хүртэж тэдний хүрээнд орсон. Улмаар [[Берлин]], [[Дрезден]], [[Прага]]д очиж алдарт хөгжимчдийн концерт үзсэн нь түүнд ихээхэн түлхэц болсон.
 
===Нас бие гүйцсэн үе===
 
1829 оноос Шопен Вена, Краков хотуудад өөрийн зохиолуудаар концерт тавин тоглож эхэлсэн. 1830 оны 11 дүгээр сарын 5-нд Варшав хотыг орхиж дахин ирээгүй.
1830-аад оны сүүлчээр Жорж Санд-д дурласан түүх эхэлдэг. Вена, Варшав болон Парисд ээлжлэн суурьшдаг байсан тэрээр ПолшидПольшид Оросийн эзэрхийлэлийн эсрэг тэмцэл гарсаны улмаас 1931 онд тэрээр Парист удаан хугацаагаар амьдрахаар шийдэвшийдсэн бөгөөд учир нь Польшийн босогчид ялагдал хүлээсэнд ихээхэн гутарсан ба үүнээ алдарт «Хувьсгалын этюд» зохиолоо бичин илэрхийлсэн байна.
22 насандаа анхны концертоо Парис хотноо өгсөн. Энэ концерт бүрэн амжилт авчирсан. Шопены бусад том хөгжимчид болон хөгжмийн зохиолчдоос ялгарах ялгаа нь тэрээр хөгжим болон төгөлдөр хуурыг бусдад заах тун дуртай байсан.
1837 онд түүний уушиг анх өвдсөн /сүрье өвчин байсан гэж түүхчид үздэг/. Энэ үеэр Жорж Сандтай (Аврора Дюпен) нийлж амьдарсан үе юм. Испанийн Мальйорк арал дээр өөрийн хамгийн алдарт зохиолуудыг бичсэн байдаг.
 
===Амьдралын сүүлийн жилүүд===
[[Файл:Chopin Grave Grab Pere Lachaise.JPG|thumbnail|right|Фредерик Шопены бунхан (Парис)]]
1847 онд Жорж Сандаас салж их сэтгэлээр унаж, дарамт эдэлсэн зэрэг нь өвчинд нь муугаар нөлөөлсөн гэж үзэх үндэстэй. 1848 онд тэр орчин тойрноо солих зорилгоор Лондон орж концерт тоглон, багшилсан. Энэ нь түүний сүүлчийн аялал байв. 2 жилийн дараа буцаж Парист ирээд 1849 оны 10 дугаар сарын 5-нд нас баржээ.
Ф.Шопеныг нас барахад хөгжмийн ертөнц эмэгнэж түүний зохиолын мянга мянган шүтэн бишрэгчид оршуулганд ирсэн байдаг.
 
Хүнд өвчинд нэрвэгдсэн Шопен 39-тэйдээ өөрийн Фарис дахь байрандаа сүрье өвчний улмаас 1849 оны 10 сарын 27д нас баржээ. Түүнийг төрсөн нутгийнх нь шорооны хамт Парисын Пьер Лашезд оршуулж, амьд сэрүүн ахуйдаа хүсэж байснаар хожим эх оронд нь зүрхийг нь хүргүүлэн Варшавын хутагт загалмайн сүмд байрлуулжээ. Түүний оршуулган дээр өөрийнх нь бичсэн Төгөлдөр хуурийн II.Сонат эгшиглэж байв.
Польшийн хөгжмийн агуу их зохиолчийн амьдрал ид насандаа ийнхүү дууссан боловч тэрээр уран бүтээлийн гандашгүй арвин өвийг хүн төрөлхтөнд үлдээжээ.
 
== Зүүлт ==
<references group="EN" />
 
[[Ангилал:Фредерик Шопен]]
[[Ангилал:Польшийн хөгжмийн зохиолч]]
[[Ангилал:Польш хүн]]
[[Ангилал:1810 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1849 онд өнгөрсөн]]