Даралт: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 36:
Үүнээс харвал хүчний чиглэл нь үргэлж хавтгайн нормал юм. Механикийн хүчдэл нь физикийн хэмжигдхүүний даралттай яг адилхан хэмжээстэй, өөрөөр хэлбэл хүч болон хавтгай.
==Даралт
[[Шингэний механик|Урсамтгай медиумд]] даралт нь статикийн болон динамикийн хэсгүүдээс бүрдэнэ. Статикийн болон динамик хэсгүүдийн аль алин нь [[нягт]]аас хамааралтай боловч гидростатикийн даралт нь шингэнд тогтмол нягттай болон гуурсын өндөртэй шугаман хамаарлаар өгсдөгөөрөө ялгаатай. Мөн түүнчлэн [[чөлөөт уналтын хурдатгал]] буюу [[гравитаци]]ас хамааралтай. Харин шингэний динамик хэсэг нь тухайн шингэний урсгалын хурдны квадратаар нэмэгдэнэ.
===Гидростатикийн даралт===
{{Гол|Гидростатикийн даралт}}
Гидростатикийн даралт нь шингэнтэй харьцаж буй бүх талбайд хүчээр үйлчлэх бөгөөд талбайн хэмжээтэй шууд хамааралтайгаар нөлөөлдөг. Харьцаж буй талбай хэмжээ хэдий чинээ том байна төдий чинээ их хүчээр нөлөөлнө гэсэн үг. Даралтын энэ хэлбэр нь тэгэхээр [[Уян налархай шинж чанар (Физик)|уян налархай]] хүчдэлийн онцгой тохиолдол болох ба харин идеал шингэн (үрэлт байхгүй) болон хийд зөвхөн гидростатик даралтын нормал хүчдэл байдаг.
Гидростатикийн даралт <math>p(h)</math> нь шингэний баганы өндөр <math>h</math> болон нягт <math>\rho</math>-тай [[чөлөөт уналтын хурдатгал]]ын нөлөөнд байгаа <math>g</math> [[Гидростатик|гидростатикийн үндсэн тэгшитгэлийн]] онцгой тохиолдлыг бичвэл:
:<math>
p(h) = \rho \, g \, h + p(0) \; .
</math>
Үүний <math>p(0)</math> даралт нь шингэний баганы дээд хэсэгт байх дарал юм.
===Гидродинамикийн даралт===
:<math>\begin{align}
p_d & = p_t - p\\
& = \frac{1}{2} \cdot \rho \cdot v^2
\end{align}</math>
үүнд:
* <math>p_t</math> [[нийт даралт]]
* <math>p</math> гидростатикийн даралт
* <math>\rho</math> урсах шингэний [[нягт]].
* <math>v</math> [[шингэний урсгалын хурд]]
== Нэгжүүд ==
[[Олон улсын нэгжийн систем|СИ систем]] дэхь даралтын нэгж нь [[Паскаль (нэгж)|паскаль]] бөгөөд нэгжийн тэмдэглэгээ нь Па. Нэг паскаль нь нэг метр квадрат талбайд, нэг [[Ньютон (нэгж)|ньютон]] хүчээр үйлчлэх даралт юм:
: <big>1 Па = 1 [[Ньютон (нэгж)|Н]]/[[Метр|м]]<sup>2</sup> = 1 [[Килограмм|кг]]/[[Метр|м]]·[[Секунд|сек]]<sup>2</sup> <br/>
</big>
Өндөр даралтанд СИ системд шилжүүлж болох [[Бар (нэгж)|барыг]]хэрэглэх бөгөөд 1 бар нь 100 000 Па = 1000 гПа эсвэл 100 кПа.
Инженерийн салбарт даралт болон [[Хүчдэл (механик)|механикийн хүчдэлийн]] нэгжээр Н/мм<sup>2</sup> хэрэглэнэ:
: 1 Н/мм<sup>2</sup> = 1 МПа = 10 бар
=== Ихээр хэрэглэгдэх нэгжүүдийн шилжүүлэг ===
{| class="wikitable centered" width="100%"
|- style="text-align:center"
! rowspan="2" |
! [[Паскаль (нэгж)|Паскаль]]
! [[Бар (нэгж)|Бар]]
! [[Техникийн атмосфер]]
! [[Физикийн атмосфер]]
! [[Торр]]
! [[Фунтыг харьцуулах нь квадрат инч]]
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
| ≡ 1 [[Ньютон (нэгж)|Н]]/м<sup>2</sup>
| ≡ 1 [[Дин|Мдин]]/см<sup>2</sup>
| ≡ 1 [[Килопонд|кп]]/см<sup>2</sup>
| ≡ [[Хэвийн нөхцөл#Хэвийн даралт|p<sub>ХНД</sub>]]
| ≡ 1 мм.м.у.б.
| ≡ 1 [[Фунт-хүч|lb<sub>''F''</sub>]]/[[Инч (нэгж)|инч<sup>2</sup>]]
|-
| colspan="7"|
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 Па
| 1
| 1,0000 · 10<sup>−5</sup>
| 1,0197 · 10<sup>−5</sup>
| 9,8692 · 10<sup>−6</sup>
| 7,5006 · 10<sup>−3</sup>
| 1,4504 · 10<sup>−4</sup>
|-style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 бар
| 1,0000 · 10<sup>5</sup>
| 1
| 1,0197 · 10<sup>0</sup>
| 9,8692 · 10<sup>−1</sup>
| 7,5006 · 10<sup>2</sup>
| 1,4504 · 10<sup>1</sup>
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 ат
| 9,8067 · 10<sup>4</sup>
| 9,8067 · 10<sup>−1</sup>
| 1
| 9,6784 · 10<sup>−1</sup>
| 7,3556 · 10<sup>2</sup>
| 1,4223 · 10<sup>1</sup>
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 атм
| 1,0133 · 10<sup>5</sup>
| 1,0133 · 10<sup>0</sup>
| 1,0332 · 10<sup>0</sup>
| 1
| 7,6000 · 10<sup>2</sup>
| 1,4696 · 10<sup>1</sup>
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 Торр
| 1,3332 · 10<sup>2</sup>
| 1,3332 · 10<sup>−3</sup>
| 1,3595 · 10<sup>−3</sup>
| 1,3158 · 10<sup>−3</sup>
| 1
| 1,9337 · 10<sup>−2</sup>
|- style="text-align:right; padding-right:1ex"
! style="text-align:left; padding-left:1ex" | 1 psi
| 6,8948 · 10<sup>3</sup>
| 6,8948 · 10<sup>−2</sup>
| 7,0307 · 10<sup>−2</sup>
| 6,8046 · 10<sup>−2</sup>
| 5,1715 · 10<sup>1</sup>
| 1
|}
== Эх сурвалж ==
<references/>
| |||