Трансформатор: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Мөр 9:
[[File:StanleyTransformer.png|thumb|left|Уильям Стенлийн 1886 онд патентлуулсан [[техникийн зураг зүй|техникийн зураг]]]]
[[Хувьсах гүйдэл|Хувьсах гүйдлийн систем]] болон түүнтэй хамт трансформатор түгэн дэлгэрэх үйл явцад америкийн инженер [[Жорж Вестингауз]] ихээхэн нөлөө үзүүлсэн. Тэрээр тухайн үед [[Томас Альва Эдисон|Томас Эдисон]]ы сонгон ашиглаж байсан [[Тогтмол гүйдэл|тогтмол гүйдлийн]] ашиггүй талыг олж харан түүний оронд хувьсах гүйдлийг эрчим хүчний түгээлтэнд хэрэглэх саналыг дэвшүүлсэн нь [[Гүйдлийн дайн|гүйдлийн дайн]] эхлэх үндэс болов. Жорж Вестингауз нь 1885 онд Гаулард болон Гибссийн хоёрдогч генераторын патентийн эрхийг худалдаж аваад тус генератор болон Сименсийн [[Цахилгаан үүсгүүр|генератороос]] хэд хэдийг америк руу импортолсон аж. Ингээд Вестингауз [[Питтсбург]] хотын цахилгаан гэрэлтүүлэгт зориулан хувьсах гүйдлийн [[Эрчим хүчний сүлжээ|эрчим хүчний сүлжээг]] байгуулав. Вестингаузийн Питтсбургийн станцын ерөнхий инженер [[Уильям Стенли]] Гаулард болон Гибссийн төхөөрөмжинд чухал сайжруулалтыг хийсэн байна. Вестингауз [[Массачусеттс]] мужийн [[Их Баррингтон (Массачусеттс)|Их Баррингтон]]д хувьсах хүчдэлийн генераторыг угсран суурилуулсан бөгөөд энэ генератор нь 500 вольтийн хувьсах хүчдэлийг дамжуулахын тулд 3000 вольт болгон өсгөөд, цахилгаан гэрэлтүүлгийг холбосон түгээлтийн хэсэгт 100 вольт болгон бууруулж байжээ. Трансформаторын хэрэгцээ өссөн болон хувьсах гүйдлийн сүлжээг бий болгосоноор дэлхий даяар цахилгаанжилтийн процесс эрчимтэй хөгжих үндэс боллоо. 1890-ээд оны эхээр Берлиний [[AEG]]-д ажиллаж байсан цахилгааны инженер [[Михаил Осипович Доливо-Добровольский]] нь гурван фазын хувьсах гүйдлийн трансформаторыг хөгжүүлсэн бөгөөд [[Гурван фазын хувьсах гүйдэл|эргэх гүйдэл]] гэсэн нэршилийг цахилгаан техникт оруулан хэрэглэж эхлэв.<ref>[http://www.vde.com/de/fg/ETG/Arbeitsgebiete/Geschichte/Aktuelles/Seiten/Buch-Dolivo-Dobrowolsky.aspx VDE-Website]</ref><ref>Gerhard Neidhöfer: ''Michael von Dolivo-Dobrowolsky und der Drehstrom. Anfänge der modernen Antriebstechnik und Stromversorgung.'' VDE-Buchreihe ''Geschichte der Elektrotechnik'' Band 9, 2. Auflage. VDE VERLAG, Berlin Offenbach, ISBN 978-3-8007-3115-2.</ref><ref>
==Ерөнхий зарчим==
Мөр 21:
Хувьсах гүйдлийн давтамж бага байх үед төмөр зүрхэвчийг ферро соронзон материалаар хийх ба түүний [[Соронзон нэвчилт|соронзон нэвчилт]] өндөр байдаг. Үүгээрээ төмөр зүрxэвчгүй трансформатороос хувьсах соронзон урсгалын нягт өндөртэй учир илүү өндөр [[Цахилгаан соронзон индукц|ороомогийн хүчдэл]]ийг гаргах боломжтой юм. Мөн түүнчлэн ороомогт үүсэх [[Цахилгаан эсэргүүцэл|Омын эсэргүүцлийн]] [[Алдагдал чадал|алдагдал чадалтай]] харьцуулахад дамжуулах чадал нь хамаагүй их байна. Энгийн хэллэгээр, төмөр зүрхэвчгүй трансформаторыг, төмөр зүрxэвчтэй трансформатортай харьцуулахад хамаагүй цөөн ороодос шаардагдана гэсэн үг юм.
==Ажиллагааны зарчим==
===
Идеал трансформатор гэдэгт практикт хийх боломжгүй, алдагдал байхгүй трансформаторыг хэлдэг. Ажиллах зарчмыг үрслэн харуулахын тулд ийм загвартай харьцуулах нь их нэмэртэй.
Трансформаторын анхдагч талын N<sub>1</sub> ороодосын тоо бүхий ороомогт U<sub>1</sub> хувьсах хүчдэлийг өгөхөд I<sub>0</sub> хоосон гүйлтийн гүйдэл түүгээр урсана. Энэ гүйдэл нь төмөр зүрхэвчинд хувьсах соронзон урсгал F-ийг үүсгэх ба үүссэн соронзон орон нь хоёрдогч ороомгийн N<sub>2</sub> ороодосоор дамжин болон U<sub>2</sub> хүчдэлийг индукцлэнэ. Энэ үед N<sub>1</sub> болон N<sub>2</sub>-ийн нэгж ороодос бүр яг ижил хүчдэлтэй байх бөгөөд анхдагч талын эсрэг хүчдэл U<sub>1</sub> болон хоёрдогч талын U<sub>2</sub> хүчдэлүүд нь N<sub>1</sub> буюу N<sub>2</sub>-ийн нэгж ороодосын хүчдэлийн нийлбэрийг илэрхийлнэ.<ref>Alfred Böge: ''Handbuch Maschinenbau. Grundlagen und Anwendungen der Maschinenbau-Technik.'' 20. Auflage, Vieweg Teubner Verlag, 2011, S. G36 - G Elektrotechnik</ref> Тиймээс идеал трансформаторт хүчдэлийн харьцаа нь дараах байдлаар тодорхойлогдоно:
:<math>\frac{U_2}{U_1} = \frac{N_2}{N_1}</math>
{{stub}}
|