Хазара: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 34:
Хазарачуудыг монгол гаралтай гэх үзэл тархсан байдаг. 13-р зуунаас хойш монгол, түрэгүүд, иран угсаатнууд Афганд аажим аажимаар холилдон нэгдэж хазара угсаатныг үүсгэжээ. 19-р зуун хүртэл тэд монгол хэлээр ярилцдаг байсан гэсэн мэдээ байдаг ч үнэхээр тийм байсан эсэх нь эх сурвалжаар нотлогдоогүй. Одоо хазара хэлний үгийн сангийн 10% нь монгол үг байдаг. Л.Темирхановын Хазарейцы номонд хазара ноёд Чингисийн угсаа гэдгээрээ бахархдаг гэсэн байдаг.
 
13-14-р зууны үед арулад аймгийн зарим хэсэг хойд Афганд нүүн очсон байдаг бөгөөд<ref>Д.Майдар, Чингис хаан ба Монголын их гүрэн, УБ, 1969</ref> Монголын [[::en:Arghun Dynasty|Аргуны улс]] XVI зууны сүүл хүртэл Афган, [[Пакистан]]ы хил хавиар оршин тогтнож байжээ. Чулуун зэвсгийн үед [[Афганистан]]д [[:en:Dravidians|дравид]] хүмүүс байсан нь 4000 жилийн өмнө нүүн очсон европ хэлт иранчуудад ууссан бөгөөд [[:en:Mongoloid|монголоид]] төрхтэй хүмүүс тийшээтэнд нилээнэрт хожууцагт очжээбайсан гэх баталгаа алга.
 
Чулуун зэвсгийн үе болон хүрэл зэвсгийн сүүл үеэр [[Иран]], Афганд [[:en:Elam|элам]], [[:en:Dravidian people|дравид]] хүмүүс амьдарч байсан нь 4000 жилийн өмнө нүүн очсон европ хэлт
иран угсааны [[:en:Persian people|перс]], [[:en:Pashtun people|пуштун]], [[:en:Baloch people|белужууд]]тай холилдон ууссанаар иранчууд завсрын шинжтэй холимог төрхтэй болсон байдаг. Харин Тажикстаны тажикууд түрэгүүдтэй холилдсоноос бага зэрэг монголжуу харагддаг боловч Афганистаны тажикууд европжуу төрхтэй байдаг.
 
Хазарачуудыг [[:en:Yuezhi|юэжи]] буюу [[:en:Tocharians|тохар]] гаралтай
Хазарачуудын гаралын талаархи өөр нэг хувилбар бол Каспийн [[:en:Khazars|Хазар]]аас гаралтай гэх таамаг юм.Гэвч Каспийн Хазар улс бутран унасны дараа нилээд хазарууд европт нүүн очсон гэж үздэг.
[[:en:Kushan Empire|кушан]]чуудаас гаралтай гэсэн таамаг байдаг ч батлагдаагүй. Кушаны хаант улсын нутагт очсон хятад хүн тэнд монголоид төрхтэй хүмүүс байхыг харсан тухай тэмдэглэсэн байдаг. Кушаны өвөг европ хэлт юэжи нар анх Европоос нүүн ирж Хятадын [[Ганьсу]] мужид суурьшиж байгаад Хүннүд цохигдон Афганд очин Кушаны хаант улсыг байгуулжээ. Юэжи нар хүннү, монголчууд зэрэг монголоид төрхтэй хүмүүстэй хил залган сууж байсанаас шалтгаалан тодорхой хэмжээгээр холилдсон байж болох юм. Гэвч судлаачид тэднийг ихэвчлэн цэвэр европоид төрхийн хүмүүс байсан гэж үздэг.
 
Хазарачуудын гарлын талаархи хамгийн үндэслэлгүй хувилбар бол Каспийн тэнгисийн хойд
Хазарачуудынхэсэгт гаралын талаархи өөр нэг хувилбар бол Каспийнбайсан [[:en:Khazars|Хазар]]аас гаралтай гэх таамаг юм. Гэвч Каспийн Хазар улс бутран унасны дараа нилээд хазарууд европт нүүн очсон гэж үздэг.
 
[[Лев Николаевич Гумилев]] "Этногенез и биосфера Земли" номондоо Энэтхэгийг эзэлсэн түрэгүүдийг "могол" , харин Афган дахь жинхэнэ монголчуудыг "хазара" гэх болсон гэж бичжээ. Тэр хазарачуудын талаар тусгайлсан ном бичээгүй ч өөрийнхөө номнуудад товчхон дурьдсан байдаг:
Line 82 ⟶ 86:
13-р зуунд Афганд үлдээсэн 1000 монгол цэргээс хазарачууд үүсэлтэй, Рашид-ад-диний Судрын чуулган номонд хазарачууд төвлөрөн суудаг Бамиан мужид монгол цэрэг үлдээгээгүй гэж бичсэн тул хазарачууд монголчуудтай холбоогүй эсвэл 1000 цэрэг хэдэн сая болж өсөх боломжгүй гэсэн төөрөгдөл байдаг.
*Хазарачуудын хүн ам хэдэн сая хүрсэн нь монгол, түрэг (монголоид болон европоид төрхтний гентэй), иран (европоид төрхтэй) олон овог хоорондоо нийлсэнтэй холбоотой болохыг овгуудын нэр нь баталдаг.
*Чингис Бамианд цэрэг үлдээгээгүй байж болох ч түүний довтолгооноос хойш монголчууд хэд хэдэн удаагийн нүүдлээр Афган, Иранд очин суурьшсан нь тогтоогддог. Афган, Иран Цагадай, Ил хант улсын захиргаанд 100-аад жил байв. "[[:en:Qara'unas|Караунас]]" буюу Дундад Ази дахь монгол эцэгтэй, түрэг эхтэй хүмүүсийн зарим хэсэг болох Нэгүдэрийн ордны монголчууд 13-р зууны 2-р хагаст Афганд очжээ.
*Судлаачид Төмөрийн улсын үед монголчууд тийш нэмж очсон гэж үздэг.
*Мөн Зүүнгар унасны дараа зарим ойрдууд тийш очсоноор монголчуудын тоог нэмсэн байх магадлалтай