Тэнгэр тэтгэгч: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 3:
|title = [[Чин улс]]ын [[хаан]]
|reign = 1735.10.08 — 1796.02.09 <br> (61 жил, 6-р хаан)
|image =[[Файл:
|predecessor = [[Найралт төв]]
|successor = [[Сайшаалт ерөөлт]]
|era name = [[манж хэл|манж]]: Абкай вэхиехэ <br>[[монгол хэл|монгол]]: Тэнгэр тэтгэч <br> [[хятад хэл|хятад]]: Чяньлун
|queen = 17 хатан, 20 татвар
|issue = 17 хүү, 10 охин
|father = Найралт төв
|mother = Шяошөншянь
Мөр 20:
'''Тэнгэр тэтгэгч''' (1711–1799; 88 насласан) — 1735–1796 онд төр барьсан [[Чин улс]]ын зургаадугаар [[хаан]], [[манж үндэстэн|манж]] хүн байв.
== Бага нас ==
[[Зураг:清 郎世宁绘《清高宗乾隆帝朝服像》.jpg||left|thumb|150px|Хааны залуу үе]]
1711 онд манжийн хааны ордон [[Бор хот]]од хожмын [[Найралт төв]] хааны ниохуру овогт манж хатан Шяошөншяниас хүү төрсөн нь Хунли байв.
Бичиг ном, цэрэг зэвсгийн эрдэмд сайн суралцаж өвөг болон эцэгтээ сайнаар үнэлэгдэж байв. 1722 онд эцэг нь хаан болоход 11 настай Хунли Бао чин ван болжээ.
== Эзэн хаан ==
[[Ангилал:Манж Чин улсын хаан]]▼
[[Зураг:MilitaryCostumeEmperorKienLong1736-1796.jpg|thumb|150px|left|Хааны дуулга]]
[[Ангилал: 1711 онд төрөгсөд]]▼
[[Зураг:Qianlong11.jpg|thumb|150px|left|Номын өргөөнд]]
[[Ангилал: 1799 онд нас барагсад]]▼
[[Зураг:JosephMarieAmiot.JPG|thumb|150px|Жан Жозеф Мари Амио франц орчуулагч манж хаанд зүтгэсэн]]
1735 онд Найралт төв хаан нас барахад 24 насандаа ''Тэнгэр тэтгэгч'' хаан болов.
Оны цолыг манжаар ''Абкай вэхиехэ'', хятадаар ''Чяньлун'' - ''Qianlong'' гэдэг.
=== Цэрэг дайн ===
Найралт төв хаан цэрэг дайны амжилттай байсан. Тухайлбал 1735–1736 онд [[мяо]]гийн бослогыг дарж 1755-1759 онд [[ойрд]] [[монгол]]ын [[Зүүнгар улс]]ыг мөхөөж үлэмж газар орныг улсдаа нэгтгэн [[Шиньжян]] (шинэ хязгаар) хэмээн нэрийджээ. Үүнээс гадна Төвөд, Бирм, Тайвань, Балба, Вьетнам олон газарт дайтаж байлдаж байлаа.
=== Соёл урлаг===
Тэнгэр тэтгэгч хаан [[күнзийн суртал|күнзийн суртлыг]] эрхэмлэж, уран зураг, шүлэг найрагт дуртай нэгэн байсан ба өөрөө шүлэг бичдэг байв. Хаш эдлэл цуглуулж, түүх, гүн, ухаан, уран зохиолын түүвэр номыг хэвлүүлж байсан. Багадаа манж, монгол, хятад гурван хэл сурсан ба манж хэлний толь бичиг, дүрмийн ном хэвлүүлж байв. Төвд хэл сурж, [[шарын шашин|шарын шашныг]] таалж монгол, төвөд лам шавилан нар суусан улсын төв сүм буюу Бээжин дэх [[Найралт найрамдах сүм]]ийн үйл ажиллагааг дэмжиж байв.
=== Төгсгөл ===
[[Энх амгалан]] хаан өвгөөс олон жил хаан суухгүй байхын тулд 61 жил хаан суусны эцэст Тэнгэр тэтгэгч хаан амьд ахуй 1796 онд хүү Сайшаалт ерөөлт хаанд ор залгуулж гурван жилийн дараа 1799 онд өөд болжээ.
== Гэр бүл ==
* Эцэг — [[Найралт төв]] хаан — айсингиоро овогт
* Эх — Шяошөншянь их хатан — ниохуру овогт
[[Зураг:《万国来朝图》之乾隆后妃.jpg|thumb|150px|Эмс хүүхэд]]
[[Зураг:The_Qianlong_Emperor_Viewing_Paintings.jpg|thumb|150px|Уран зураг харж буй]]
=== Хатан ===
17 хатан, 20 татвар байсны зэрэг ихтэйгээс дурдвал:
* Шяошяньчунь их хатан (1712–1748) — фуча овогт
* Ула овогт их хатан (1718–1766) — ула овогт
* Шяоичунь их хатан (1727–1775) — Вэй овогт
* Хуйшань хатан (–1745) — Гао овогт
* Чуньхуй хатан (1713-1760) — Су овогт
* Чингун хатан (1724–1774) — Лу овогт
* Жөмин хатан — фука овогт гэх мэт
=== Хүүхэд ===
; Агь
17 хүү төрсөнөөс насанд хүрсэн нь 11 байв. Заримаас дурдвал:
* 1-р агь Юнхуан (1728–1750, 22 насласан) — Жөмин хатны хүү, Динъань чин ван гэгдсэн
* 3-р агь Юнзан (1735–1760, 25 насласан) — Чуньхуй хатны хүү, Шүнь жүн ван
* 5-р агь Юнчи (1741–1766, 25 насласан) — Ю хатны хүү, Рунчун чин ван
* 8-р агь Юншуань (1746–1832, 86 насласан) — Шужя хатны хүү, Ишэнь чин ван
* 15-р агь Юнъянь (1760–1820, 60 насласан) — Шяоичунь их хатны хүү, [[Сайшаалт ерөөлт]] хаан
; Гүнж
10 охин төрснөөс насанд хүрсэн нь 5 байв. Дурдвал:
* Хөжин улсын гүнж — боржигин Сэвдэнбалжиртай гэрлэсэн
* Хөжиа улсын гүнж — фука Фулангатай
* Хөжин улсын гүнж — боржигин Лавандоржтой
* Хөшуа улсын гүнж — уяа Жалантайтай
* Хөшя улсын гүнж — ниохуру Фэнсэн ендэхэтэй
[[Ангилал:Манж үндэстэн]]
| |||