|
[[Image:Water turbine.svg|thumb|Ердийн [[усны турбин|турбин]] ба [[цахилгаан генератор|генератор]]]]
===ГолдиролынБоомтот усан цахилгаан станц (боомтот ба голдиролынбоомт)===
{{SeeМөн alsoүзэх|Боомт}}
Ихэнх усны эрчим хүч нь [[боомт]]од хуримтлагдсан усны [[потенциал энерги]]ын улмаас ус [[усны турбин]]аар орж түүнийг эргүүлэн механик энергээс [[цахилгаан генератор|генератор]] эрчим хүч үйлдвэрлэх гэсэн замаар бүтээгддэг. Усны [[потенциал энерги]]йн хэмжээ нь түрэлттэй пропорционалт байх ба боомтын дээд ба доод хашиц дахь усны түвшний ялгаварыг гидравлик түрэлт гэж нэрлэдэг. Том хоолойгоор ("[[түрэлтийн хоолой]]" гэж нэрлэгдэх) ус дамжин турбинд өгөгдөнө.<ref>[http://www.electricityforum.com/hydroelectricity.html Hydro Electricity Explained]</ref>
Most hydroelectric power comes from the [[potential energy]] of [[dam]]med water driving a [[water turbine]] and [[electric generator|generator]]. The power extracted from the water depends on the volume and on the difference in height between the source and the water's outflow. This height difference is called the [[head (hydraulic)|head]]. The amount of [[potential energy]] in water is proportional to the head. A large pipe (the "[[penstock]]") delivers water to the turbine.<ref>[http://www.electricityforum.com/hydroelectricity.html Hydro Electricity Explained]</ref>
Диревацийн усан цахилгаан станцын усны эх үүсвэр усан сан үүсгэгч нь боомт, далан байх ба усыг тусгай голдирол, сувгаар урсган цахилгаан станцад хүргэдэг. Энэ төрлийн станцууд нь голын голдиролд баригддаггүйгээрээ онцлогтой юм.
===Усан цэнэгт усан цахилгаан станц===
{{Main|Усан цэнэгт усан цахилгаан станц}}
{{SeeМөн alsoхарах|Усан цэнэгт усан цахилгаан станцын жагсаалт}}
Энэ нь эрчим хүчний системийн оргил ачааллын үед ашиглагдах станц ба өөр өөр түвшинд байрласан [[усан сан (ус)|усан сан]]гуудын хооронд усыг шилжүүлэн ашигладаг. Эрчим хүчний бага хэрэглээтэй үед, эрчим хүчний системийн илүүдэл эрчим хүчээр доод усан сангаас дээд усан санд усыг шахуургаар шахаж дүүргэнэ. Хэрэглээ ихдээд ирэхэд уг гаргасан усны потенциал энергээр эрчим хүч үйлдвэрлэх ба ус дээд усан сангаас доод усан санд шилжинэ. Усан цэнэг усан цахилгаан станц нь эрчим хүчний системийн үр ашигыг дээшлүүлж эрчим хүчийг хадгалах нэг хэрэгсэл болдог учир томоохон [[энергийн сүлжээ]]нд зохицуулагчийн үүргэтэй оролцоно. Усан цэнэг усан цахилгаан станц нь эрчим хүчний үүсвэр гэхээсээ илүү нөөцлөгч хэмжээн үзэх ба ашигт үйлийн коэффициент нь 0.8 ба түүнээс дээш байдаг.<ref>[http://thesouthslope.com/content/pumped-storage-explained Pumped Storage, Explained]</ref>
This method produces electricity to supply high peak demands by moving water between [[reservoir (water)|reservoirs]] at different elevations. At times of low electrical demand, the excess generation capacity is used to pump water into the higher reservoir. When the demand becomes greater, water is released back into the lower reservoir through a turbine. Pumped-storage schemes currently provide the most commercially important means of large-scale [[grid energy storage]] and improve the daily [[capacity factor]] of the generation system. Pumped storage is not an energy source, and appears as a negative number in listings.<ref>[http://thesouthslope.com/content/pumped-storage-explained Pumped Storage, Explained]</ref>
===ДеривацийнГолдиролын усан цахилгаан станц===
{{Main|ДеривацийнГолдиролын усан цахилгаан станц}}
{{SeeМөн alsoүзэх|ДеривацийнГолдиролын усан цахилгаан станцын жагсаалт}}
RunГолдиролын ofусан theцахилгаан riverстанцад hydroelectricусны stations are those with small or no reservoir capacityнөөц, soусан thatсан theбайхгүй waterба comingурсаж fromирсэн upstreamус mustтухайн beцагтаа usedэрчим forхүч generationүйлдвэрлээд atл thatдоод moment,хашицад orшилжүүлэгддэг. mustАНУ-д beголдиролын allowedусан toцахилгаан bypassстанц the dam. In the United States60,000 runМВт of(2011 theоны riverбайдлаар hydropowerнийт couldэрчим potentially provide 60,000 MW (aboutхүчний 13.7% of-ийг totalбүрдүүлдэг) useгаруй inэрчим 2011хүчнийг ifүйлдвэрлэж continuously available)байна.<!--total use in 2011 was 3841 billion kWh from Annual Energy Outlook http://www.eia.gov/forecasts/aeo/er/ --><ref>[http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2012/01/run-of-the-river-hydropower-goes-with-the-flow Run-of-the-River Hydropower Goes With the Flow]</ref>
===Түрлэгийн усан цахилгаан станц===
{{Main|Түрлэгийн усан цахилгаан станц}}
{{SeeМөн alsoүзэх|Түрэгийн усан цахилгаан станцын жагсаалт}}
A [[tidal power]] station makes use of the daily rise and fall of ocean water due to tides; such sources are highly predictable, and if conditions permit construction of reservoirs, can also be [[Dispatchable generation|dispatchable]] to generate power during high demand periods. Less common types of hydro schemes use water's [[kinetic energy]] or undammed sources such as undershot [[water wheel|waterwheels]]. Tidal power is viable in a relatively small number of locations around the world. In Great Britain, there are eight sites that could be developed, which
have the potential to generate 20% of the electricity used in 2012.<ref>[http://www.darvill.clara.net/altenerg/tidal.htm Energy Resources: Tidal power]</ref>
[[Түрлэгийн усан цахилгаан станц]] нь далайн түрлэгийн улмаар бий болох хоногийн усны түвшний өсөлт ба бууралтыг ашиглан эрчим хүч үйлдвэрлэх технологи ба сайтар судалж, төлөвлөж чадвал оргил ачаалалд ажиллах боломжтой станцын нэг юм. Түрлэгийн станцууд нь дэлхий дээр олон биш байгаа ч хөгжих боломжтой салбарын нэг юм. Их британид 8-н газар энэ станц ажилладаг ба 2012 оны эрчим хүчний нийт хэрэглээний 20% -ийг үйлдвэрлэсэн байна.<ref>[http://www.darvill.clara.net/altenerg/tidal.htm Energy Resources: Tidal power]</ref>
== Эрчим хүчний тооцоо ==
| 