Узбекчүүд: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Мөр 11:
|тайлбар =
|улстай_үндэстэн = тийм
|бичгийн_нэр = ганц тоо — '''узбек''' ({{lang-uz|oʻzbek}})<br>олон тоо — '''узбекчүүдузбекүүд''', узбекүүд<br> бусад хэлбэр — үзбек, өзбек, өзбег
|нутаг_орон = Дэлхий даяар — '''30 сая''' (тооцоо). Үүнээс:<br>'''{{UZB2}}''' — '''23,929,309''' ([[2013]])<ref name=CIA-Uzbekistan>{{cite web |author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html|title=Population: 28,661,637 (July 2013 est.) [Uzbeks = 80%]|publisher=[[The World Factbook]]|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10 June 2013}}</ref><br>
{{AFG2}} — 2,799,726 ([[2013]])<ref name=CIA-Afghanistan>{{cite web |author=|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=Afghanistan&countryCode=af&regionCode=sas&#af|title=Afghan Population: 31,108,077 (July 2013 est.) [Uzbeks = 9%]|publisher=The World Factbook|work=Central Intelligence Agency (CIA)|accessdate=10 June 2013}}</ref><br>
Мөр 25:
}}
 
'''Узбек [[үндэстэн]]''' (олон тоонд '''узбекчүүдузбекүүд''') — [[Дунд Ази]]йн [[Узбек улс]]ын үндсэн хүн ам бөгөөд эргэн тойрны [[Афган улс|Афган]], [[Тажик улс|Тажик]], [[Хиргис улс|Хиргис]], [[Хасаг улс|Хасаг]], [[Туркмен улс|Туркмен]] улсад хэдэн бумаар оршин сууж байгаа [[түрэг угсаатан]] буюу түрэг төрлийн хэлтэй [[ард түмэн]], 30 сая хүн амтай [[үндэстэн]]. УзбекчүүдУзбекүүд XV зуунаас баттай тодорч ялгарсан.
 
== Нэр ==
Мөр 32:
== Үндэс гарвал ==
=== Шинжилгээ ===
УзбекчүүдУзбекүүд [[кавказ төрхтөн]] болон [[монгол төрхтөн|монгол төрхтний]] завсрын, холимог төрхтэй байдаг. Узбек улсын баруун нутгаар монгол, төв хэсгээр дунд азийн, зүүн хэсгээр кавказ төрх давамгайлжээ. Ямартай ч узбекүүд [[уйгур үндэстэн|уйгур]], [[дунган ястан|дунгантай]] ойр төрлийнх гэсэн генийн судалгаа байна.<ref>{{cite journal |doi=10.1086/342096 |author=Tatjana Zerjal et al. |title=A Genetic Landscape Reshaped by Recent Events: Y-Chromosomal Insights into Central Asia |journal=The American Journal of Human Genetics |year=2002 |volume=71 |issue=3 |pages=466–482 |pmid=12145751 |pmc=419996}}</ref>
 
== Хэл бичиг ==
УзбекчүүдУзбекүүд [[узбек хэл]]тэй. Узбек хэл [[Алтай хэлний язгуур|алтай язгуурын]] [[түрэг хэлний бүлэг|түрэг төрлийн]] хэл юм. Түүн дотроо [[харлуг хэлний бүлэг|харлуг бүлэгт]] мөхсөн [[цагаадай хэл]] (узбек хэлний өвөг), одооны [[уйгур хэл]]ний хамтаар харьяалагддаг. Умард аялгуу, өмнөд аялгуу, туркментэй ойр хорезм аялгуу, хасагтай ойр кыпчак аман аялгуу гэж үндсэн дөрвөн янзын яриатай. VII—X зуунд хамаарагдах түрэг бичгийн дурсгалаас [[харлуг]]ийг тодорхойлсон. Тэр үед [[рун]] үсэгтэй байв. IX зуунаас Дунд Азийн [[иран угсаатан|иран]], түрэг угсаатан даяараа [[ислам]] шашинтай болохын зэрэгцээ [[араб үсэг|араб үсгээр]] бичдэг болсон.
 
[[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ад 1923 онд узбек цагаан толгойг хэл, авиа зүйтэй уялдуулан зассан ба 1928-1940 онд латин үсэг, 1940 оноос кирилл үсэг хэрэглэдэг болжээ. [[Бүгд Найрамдах Узбек Улс]] тусгаар тогтносны дараа 1992 онд цаашид [[латин үсэг|латин үсгээр]] бичиж байх шийдвэр гарч, 2005 оноос дунд сургуульд зааж эхлэв.