Солонгос үсэг: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 6:
== Түүх ==
Солонгос хэл нь 15-р зууны хагас хүртэл өөрсийн гэсэн нэгдмэл бичиг үсэггүй байсан бөгөөд [[хятад үсэг|хятад үсгийг]] өөрийн хэлний дуудлагатай ижилсүүлж хэрэглэх, хятад үсгийг шууд авч дуудлага өөрчлөн хэрэглэх зэргээр бичгийн хэлээ тэмдэглэж байв. Өөр хэлний бичиг үсгээр солонгос хэлний үгийг тэмдэглэх, ард олноо бичиг үсэгт тайлуулах, цаашлаад бичгийн хэлээ сайжруулна гэдэг төвөгтэй болсоныг Жусоны вант улсын дөтгөөр ван И овогт Сэжун ухварлаад солонгос хэлийг тэмдэглэхэд тохиромжтой, сурахад хялбар үсэг зохиосон нь Солонгос буюу Хангыл үсэг байжээ.
== Бүтэц ==
Солонгос үсэг нь [[монгол бичиг|монгол бичгийн]] адил авианы бичиг бөгөөд [[эгшиг]] ба [[гийгүүлэгч]] үсгүүдтэй. Анх 17 гийгүүлэгч, 11 эгшиг, нийт 28 үсэгтэйгээр зохиогдсон авч орчин цагийн солонгос хэлэнд 4 авиа гээгдэж хэрэглэгдэхээ больжээ.
Өдгөө солонгос үсэг нь 19 гийгүүлэгч 21 эгшиг, нийт 40 үсгээс бүтэж байна.
'''Эгшиг авиа'''
{| class="wikitable"
!
!Үсэг
!Дуудлага
!Латин галиг
!Нэр
|-
! rowspan="10" |Үндсэн эгшиг
|<span lang="ko">ㅏ</span>
|a
|a
|<span lang="ko">아</span> a
|-
|<span lang="ko">ㅑ</span>
|[ja]
|ya
|<span lang="ko">야</span> ya
|-
|<span lang="ko">ㅓ</span>
|ɔ
|eo
|<span lang="ko">어</span> eo
|-
|<span lang="ko">ㅕ</span>
|[jɔ]
|yeo
|<span lang="ko">여</span> yeo
|-
|<span lang="ko">ㅗ</span>
|o
|o
|<span lang="ko">오</span> o
|-
|<span lang="ko">ㅛ</span>
|[jo]
|yo
|<span lang="ko">요</span> yo
|-
|<span lang="ko">ㅜ</span>
|u
|u
|<span lang="ko">우</span> u
|-
|<span lang="ko">ㅠ</span>
|[ju]
|yu
|<span lang="ko">유</span> yu
|-
|<span lang="ko">ㅡ</span>
|ɯ
|eu
|<span lang="ko">으</span> eu
|-
|<span lang="ko">ㅣ</span>
|i
|i
|<span lang="ko">이</span> i
|-
! rowspan="11" |Туслах эгшиг
|<span lang="ko">ㅐ</span>
|ɛ
|ae
|<span lang="ko">애</span> ae
|-
|<span lang="ko">ㅒ</span>
|[jɛ]
|yae
|<span lang="ko">얘</span> yae
|-
|<span lang="ko">ㅔ</span>
|e
|e
|<span lang="ko">에</span> e
|-
|<span lang="ko">ㅖ</span>
|[je]
|ye
|<span lang="ko">예</span> ye
|-
|<span lang="ko">ㅘ</span>
|[wa]
|wa
|<span lang="ko">와</span> wa
|-
|<span lang="ko">ㅙ</span>
|[wɛ]
|wae
|<span lang="ko">왜</span> wae
|-
|<span lang="ko">ㅚ</span>
|ø/we
|oe
|<span lang="ko">외</span> oe
|-
|<span lang="ko">ㅝ</span>
|[wɔ]
|wo
|<span lang="ko">워</span> wo
|-
|<span lang="ko">ㅞ</span>
|[we]
|we
|<span lang="ko">웨</span> we
|-
|<span lang="ko">ㅟ</span>
|[y/wi]
|wi
|<span lang="ko">위</span> wi
|-
|<span lang="ko">ㅢ</span>
|[ɯi]
|ui
|<span lang="ko">의</span> ui<br>
<br>
|}
'''Гийгүүлэгч үсэг'''
{| class="wikitable"
!
!Үсэг
!Дуудлага
!Латин галиг
!Нэр (Өмнөд Солонгос)
! colspan="2" |Нэр (Хойд Солонгос)
|-
! rowspan="14" |Үндсэн гийгүүлэгч
|<span lang="ko">ㄱ</span>
|k/ɡ
|g
|<span lang="ko">기역</span> giyeok
|<span lang="ko">기윽</span> gieuk
|<span lang="ko">그</span> geu
|-
|<span lang="ko">ㄴ</span>
|n
|n
| colspan="2" |<span lang="ko">니은</span> nieun
|<span lang="ko">느</span> neu
|-
|<span lang="ko">ㄷ</span>
|t/d
|d
|<span lang="ko">디귿</span> digeut
|<span lang="ko">디읃</span> dieut
|<span lang="ko">드</span> deu
|-
|<span lang="ko">ㄹ</span>
|r/l
|r/l
| colspan="2" |<span lang="ko">리을</span> rieul
|<span lang="ko">르</span> reu
|-
|<span lang="ko">ㅁ</span>
|m
|m
| colspan="2" |<span lang="ko">미음</span> mieum
|<span lang="ko">므</span> meu
|-
|<span lang="ko">ㅂ</span>
|p/b
|b
| colspan="2" |<span lang="ko">비읍</span> bieup
|<span lang="ko">브</span> beu
|-
|<span lang="ko">ㅅ</span>
|s/ɕ
|s
|<span lang="ko">시옷</span> siot
|<span lang="ko">시읏</span> sieut
|<span lang="ko">스</span> seu
|-
|<span lang="ko">ㅇ</span>
|(ŋ)
|(ng)
| colspan="2" |<span lang="ko">이응</span> ieung
|<span lang="ko">응</span> eung
|-
|<span lang="ko">ㅈ</span>
|ʨ/ʥ
|j
| colspan="2" |<span lang="ko">지읒</span> jieut
|<span lang="ko">즈</span> jeu
|-
|<span lang="ko">ㅊ</span>
|[ʨʰ]
|ch
| colspan="2" |<span lang="ko">치읓</span> chieut
|<span lang="ko">츠</span> cheu
|-
|<span lang="ko">ㅋ</span>
|[kʰ]
|k
| colspan="2" |<span lang="ko">키읔</span> kieuk
|<span lang="ko">크</span> keu
|-
|<span lang="ko">ㅌ</span>
|[tʰ]
|t
| colspan="2" |<span lang="ko">티읕</span> tieut
|<span lang="ko">트</span> teu
|-
|<span lang="ko">ㅍ</span>
|[pʰ]
|p
| colspan="2" |<span lang="ko">피읖</span> pieup
|<span lang="ko">프</span> peu
|-
|<span lang="ko">ㅎ</span>
|h/ɦ
|h
| colspan="2" |<span lang="ko">히읗</span> hieut
|<span lang="ko">흐</span> heu
|-
! rowspan="5" |Туслах гийгүүлэгч
|<span lang="ko">ㄲ</span>
|[kʼ]
|kk
|<span lang="ko">쌍기역</span> ssanggiyeok
|<span lang="ko">된기윽</span> doen-gieuk
|<span lang="ko">끄</span> kkeu
|-
|<span lang="ko">ㄸ</span>
|[tʼ]
|tt
|<span lang="ko">쌍디귿</span> ssangdigeut
|<span lang="ko">된디읃</span> doendieut
|<span lang="ko">뜨</span> tteu
|-
|<span lang="ko">ㅃ</span>
|[pʼ]
|pp
|<span lang="ko">쌍비읍</span> ssangbieup
|<span lang="ko">된비읍</span> doenbieup
|<span lang="ko">쁘</span> ppeu
|-
|<span lang="ko">ㅆ</span>
|[sʼ/ɕʼ]
|ss
|<span lang="ko">쌍시옷</span> ssangsiot
|<span lang="ko">된시읏</span> doensieut
|<span lang="ko">쓰</span> sseu
|-
|<span lang="ko">ㅉ</span>
|[ʨʼ]
|jj
|<span lang="ko">쌍지읒</span> ssangjieut
|<span lang="ko">된지읒</span> doenjieut
|<span lang="ko">쯔</span> jjeu
|}
== Мөн үзэх ==
| |||