Хайду: Засвар хоорондын ялгаа

1251 онд Тулуйн удмынхан [[Их Монгол Улс|Их Монголын улсын]] [[хаан]] ширээнд гарч ирсэнийн дараа 1250-иад оны үед Өгэдэйн удмын ноёдын хуйвалдаан илэрч устгагдсанаар тэрээр тус удмаас үлдсэн цөөн хүний нэг болж үлдсэн. 1259 онд [[Мөнх хаан]] нас барахад тэрээр [[Аригбөх|Аригбөхийг]] дэмжиж байсан. 1266 онд Аригбөх үхснээр тэрээр өөрөө Хубилайн эсрэг тэмхээр болсон ба энэ тэмцэлдээ Туркестан орчмын Монгол ноёдын хүчийг олж, 1269 онд Талас хотын дэргэд болсон Их Хуралдайгаар түүнийг өөрсдийн хан болгожээолсон. Түүний улс төрийн гол үзэл баримтлал нь
# [[Хубилай хаан|'''Хубилайг''']]''' эцэг өвгөдийнхөө сургаалиас няцсан,няцаж Хаан ширээг булаан авсан'''
# '''Монгол ёс уламжлалаа гээж, Хятад ёс заншилд нэвтэрсэн,'''
# нийслэлээ'''Нийслэлээ харь газарт шилжүүлсэн'''
<nowiki> </nowiki>хэмээн буруутгаж энэ бүгдийг зогсоох, улмаар өөрийгөө Их Хаан болгох бодолтой байсан. Энэ бодлогоо хэрэгжүүлэхэд бусад гурван улсаас тусламж олохыг чухалчилж, тэдэнд Монгол ёсоо дээдлэхийг ятган сэнхрүүлэх замаар бичиг илгээн харилцаж байсан. Харин тухайн үед [[Ил Хант Улс]] нь Юань улсын талд баттай зогсож, [[Алтан Орд|Алтан ордоны улс]] болон [[Цагадайн улс]] нь 2 талд гуйвж дайвж байсан. Хайдугийн бослого гаргахыг мэдсэний дараа Хубилай хаан 12771266 онд өөрийндөтгөөр хүүхөвгүүн Номуханд "'''Умардыг төвшитгөгч ван" '''цол, алтан тамга цутгаж, 3000 цэрэг захируулан өгөөд Монгол орны бүх хэргийг хамааруулсан. 1269 онд Талас хотын дэргэд болсон Их Хуралдайгаар түүнийг чуулганы хан болгожээ. Хубилай хаан 1275-1276 онд Умардыг төвшитгөгч Бэйпин ван НомуганНомухан, Дотоод яамны баруун гарын чинсан [[АнтунХантун]] нарт зарлиг буулгаж ''"Хайдуг бүрмөсөн бут цохихоор дарагтун"'' хэмээн Монгол нутаг руу илгээжээ. Гэвч тэрХайдугийн 2улсын хилийн орчимд эртний уламжлалыг дагаж их а Монголдхомрого ирээдхийж удалгүйбайгаад Аригбөхийн хөвүүд [[Меликтөмөр]], [[Букур]], Мөнх хааны ач хүү [[Ширх]], Тулуйн ачхөвгүүн хүүСүйхэтүгийн хөвгүүн [[Тугтөмөр]]<ref>Ч.Содбилэг, Монголын Юань улсын түүх, х.109 ISBN 99929-78-81-3 </ref>нарт баригдан Хайдуд хүргэгдсэн. ТэрээрЭнэ тэднийгявдлыг 3далимдуулан жилХархорумыг хорьсоныэзэлж дарааавсан Хубилайнхэдий явуулсанч, элчийнБаян хамтжанжинаар нутагудирдуулсан илгээсэних цэрэгт ялагдан нутгийн зүг ухарчээ. 1282 онд Хубилайтай гэрээ хийсний үр дүнд Номухан, Хөхчү, Хантун нарыг суллан тавьсан.

1287 онд Ляодунгийн хойгтхойгийг байсанзахирагч [[Люй ван Наян]], урважХасарын удам Сидур ван, Бэлгүтэйн удам Хадаан ван нартай үгсэж урван Хайдутай нэгдэхээр хөдөлсөн. баЭнэ энэявдлаас үедулбаалж ТэрээрМонгол мөннутагт түүнийгдахин тосчдайн цэрэгсамуун хөдөлгөсөндэгдсэн. Үүнийг мэдсэн Хубилай их цэрэг цуглуулж өөрөө удирдан явж Наянг дарсан бол, ач хүү [[Гамала]], [[Баян жанжин]], Гуре улсын ван Чүннёл, жанжин Амабух нарт цэрэгцэргийн өгчхүчийг ХайдугХайдугийн эсрэг хөдлөгсөн. Тус замын цэрэг [[Хархорум]] орох замд нь бутцохилт ниргэснээрөгсөн нь Хайдугийн уг төлөвлөгөө амжилт олсонгүй өнгөрсөн.

# Өвөг эцэг: [[Өгэдэй хаан]]<br/>

# Эцэг: [[Хашин]]<br/>

# Эх: [[Шабкана хатан]]<br/>

# Охин: [[Хотол Цагаан гүнж]]<br />