|
Пан түрэгийн үзэл нь [[түрэг]] угсаатныг [[:en:Turanism|ТураныТуран]]ы буюу Түрэгийн нэгдмэл нэг улсад нэгтгэх зорилготой үзэл юм. Энэ үзэл нь түрэгүүдийг нэгтгэхээс гадна хөрш улс, үндэстнүүдийн нутгийг эзлэхэд чиглэгдсэн тул бүс нутгийн аюулгүй байдалд заналхийлж байна гэж үздэг. [[Турк үндэстэн|Туркуудын]] дэвшүүлэн гаргасан туранизм гэх үзэл нь алтай хэлний язгуурын хэлт ард түмнүүдийн хооронд холбоо тогтоохоос гадна түрэгүүдийг нэгдмэл нэг улсад багтаахад чиглэгддэг.
Тэд алтай хэлний язгуурын гаралтай ард түмэнд япон, солонгосыг багтаадаг. Зарим түрэгүүд түрэг хэлээр ярьдаг бүх ард түмнүүдийг нэг улсад нэгтгэхийг дэмждэг бол нөгөө хэсэг нь түрэгүүд өөр гаралтай, өөр цустай олон ард түмнээс бүрддэг учир нэг улсад нэгтгэх нь зохимжгүй харин улс төрийн холбоо байж болох юм гэж үздэг.
[[Зураг:Map-TurkicLanguages.png|thumb|Түрэгүүдийн тархалт]]
==Түрэгийн үндэсний үзэл ==
Пан түрэгийн үзлийг дэмжигчид хоёр хэсэгт хуваагддаг. Эхний хэсэг нь түүхэндтүрэгийн түүхийг шинжлэх ухааны бодит судалгааны үндсэн дээр хандахыгхарахыг оролддог бол хэт даврагч буюу хэт үндэсний үзэлтэй хэсэг нь шинжлэх ухааны бодит үнэнд [[:en:Pseudoscience|нийцэхгүй]] зөвхөн түрэгийн эрх ашигт тулгуурласан үзэл баримтлалыг бусад ард түмэнд тулган хүлээлгэхийг зорьдог. Хэт даврагч хэсгийн үзлээр түрэг бус маш олон улс, ард түмэн, тухайлбал [[:en:Parthians|парфянчуудпарфян]], [[скиф]]үүд, [[:en:Tocharians|тохарчуудтохар]], [[:en:Wusun|усуньчуудусунь]], [[:en:Amerindians|индианчуудиндиан]], [[:en:Sumerians|шумерчуудшумер]], [[:en:Aztec|ацтекчуудацтек]] [[:en:Scandinaviansскандинавынхан|скандинавчуудскандинавын]], [[:en:Ainu people|айнучуудайнү]], [[:en:Akkadians|аккадчуудаккад]], [[:en:Assyria|ассиричуудассир]], [[:en:Phoenicians|финикчүүдфиник]], [[:en:Elamites|эламитчуудэламит]], анзани, [[:en:Kassites|касситчуудкассит]], [[:en:Carians|карийчуудкарий]], [[:en:Hittites|хеттчүүдхетт]], [[:en:Mittani|митаничуудмиттани]], [[:en:Hurrians|хурийчуудхурий]], [[монголчуудмонгол үндэстэн|монгол]], [[:en:Hungariansмажар үндэстэн|унгарчуудмажар]], [[:en:Székelys|секейчүүдсекей]], [[:en:Irishирланд peopleүндэстэн|ирландчуудирланд]], [[:en:Basquesбаск үндэстэн|баскчуудбаск]], [[:en:Urartu|урартучуудурарту]], [[:en:Troy|тройчууд]] түрэг гаралтай байсан байна.<ref>Speros Vyronis, Jr., ''The Turkish State and History: Clio Meets the Grey Wolf''. Thessaloniki: Institute for Balkan Studies. 1991.</ref><ref name="Muhametdinov">[http://www.altyn-orda.kz/muxametdinov-r-f-tyurki-i-atlantida/]</ref><ref name="nusf">[http://www.fisu.net/en/President-Kazakh-NUSF-publishes-New-Book-3133.html?mbID=5854 ]</ref><ref name="zak">[http://zonakz.net/articles/25509?mode=default]</ref><ref>Talat Tekin</ref><ref>[http://s155239215.onlinehome.us/turkic/42TurkicAndSumer/ZakievGenesisSumersEn.htm]</ref><ref name="rhapsody">[http://www.amazon.com/Under-Wolfs-nest-Turkic-Rhapsody-ebook/dp/B00BJ8EOEA]</ref><ref name="zakiryanov">[http://www.dispatchnewsdesk.com/zakiryanov-launches-latest-book-history-kazakhstan/]</ref><ref name="fer">[http://www.fergananews.com/article.php?id=7369]</ref><ref name="giperboreya">[http://kosmopoiskkazahstan.blogspot.com/2012/05/1_359.html]</ref>
Мөн тэд [[:en:History of Central Asia|эрт болон дундад зуунд]] [[Төв Ази]]д байсан [[:en:Tungusicтунгус peopleугсаатан|тунгус]], [[төвдтөвөд үндэстэн|төвөд]], [[тангуд]] угсааны улсуудаас бусад бүх улс, жишээ нь Хүннү, Сяньби, Нирун, Кидан, Хар Кидан, [[:en:DemographyИх ofМонгол CentralУлс]], Asia|бусад[[Алтан Орд]], бүх[[Цагаадайн улс]], жишээ нь [[ДөрвөнИл Ойрдхаант улс]], зэрэг[[Бутралын монголчуудынүеийн бүхМонгол]] улс, [[Дөрвөн Ойрд]] төдийгүй [[:en:MinoanМинойн соёл civilizationиргэншил|Минойн]], [[:en:ChineseХятадын соёл civilizationиргэншил|Хятадын]], [[:en:HistoryЭнэтхэгийн of Indiaтүүх|Энэтхэгийн]], [[:en:Islamic civilizationИслам|лалын]], [[:en:AncientЭртний EgyptЕгипет|эртний Египетийн]], [[:en:EtruscanЭтрускийн соёл civilizationиргэншил|Этрускийн]] соёл иргэншлүүд түрэг гаралтай гэж үздэг.<ref>Lynn Meskell, "Archaeology Under Fire: Nationalism, Politics and Heritage in the Eastern Mediterranean and Middle East", Routledge, 1998.</ref><ref name="peoples%252525252525252Eru"/>
Аливаа угсаатны гарлын талаар янз бүрийн онол байж болох ч хэлзүй, археологи, антропологи, түүх, угсаатны зүй, генетик, домогзүй гэх мэт маш олон шинжлэх ухааны судалгааны аргуудыг ашиглан түүхийн судалгааг хийдэг бөгөөд хамгийн олон талын баримтаар батлагдсан онолыг дэлхийн шинжлэх ухаанд хүлээн зөвшөөрдөг. Хэт үндэсний үзэлт түрэгүүд өөрийн талд ашигтай байж болох өчүүхэн төдий үндэслэл олвол тухайлбал гадны цөөн тооны эрдэмтэн түрэгүүдийн талд ашигтай санал гаргавал тухайн үндэстнийг шууд түрэг гэж зарладаг. Мөн гадны эрдэмтэд өөрсдийн онолыг дэмжээгүй байсан ч янз бүрийн хоосон зохиомол баталгаа гарган бусад үндэстнийг түрэг гэж бичдэг. Мөн "судалгаандаа" аль болох үнэн бодитой биш харин өөрсдийн талд ашигтай байж болох эх сурвалжуудыг ашигладаг. Гэтэл эрт болон дундад зууны олон түүхийн эх сурвалжуудад санаатайгаар гуйвуулсан болон алдаатай, тодорхойгүй бүдэг зүйлүүд нилээн байдаг.
Тэд түрэгүүд одоогийн нутагтаа нүүж ирээгүй эрт цагаас эхлэн Төв Ази,
[[:en:Anatolia|Анатолийн хойгтхойг]]т тасралтгүй суурьшиж байгаа, түрэгүүд эрт цагт Анатолиос [[Манжуур]], тундраас [[Шар мөрөн]] хүртэл нутагт сууж байсан бөгөөд эдгээр нутагт өөр үндэстнүүд эрт цагт байгаагүй гэж батлахыг оролддог. Тэд [[:en:Category:Archaeological cultures of Central Asia|Төв Ази]], [[:en:Category:Archaeological cultures of SiberiaСибирь|өмнөд Сибирийн]] [[:en:Pseudoarchaeology|бүх]] [[археологийн соёл]] [[:en:Talk:Paleolithic Continuity Theory#Horse terminology|мөн]] [[:en:Category:Archaeological cultures of Eastern Europe|Зүүн Европ]]ын олон археологийн соёлыг түрэгүүдэд [[:en:Pseudoarchaeology|хамааруулдаг]].
Иймэрхүү үзэл нь өөрийн үндэстнийг алдаршуулах, үндэсний үзлийг нь сэргээх, түрэгүүд гаднаас нүүж ирж одоогийн нутагтаа суурьшсаныг үгүйсгэх, газар нутгийн бүрэн байдлаа хадгалах, хөрш улс үндэстнүүдийн түүх, газар нутагт өнгөлзөж байгаагаа зөвтгөх зорилготой юм.
Тэдний үзлээр [[:en:EurocentrismЕвроп төвт байдал|европ төвт]] колонийн системийг дэмжигч түүхчид түрэгүүдийн түүхийг санаатайгаар гуйвуулж өөр ард түмнүүдэд ашигтайгаар гуйвуулсан тул түүхэн үнэнийг сэргээж алдагдсан нутгаа эргүүлэн авах хэрэгтэй гэсэн суртал ухуулга хийж байна.<ref name="Muhametdinov"/> "Алдагдсан нутаг" гэдэгт монголчуудын нутаг бүхэлдээ орж байна. Өөр нэг хэсэг нь Зүүнгар, Монголын баруун хэсэг, Эрхүү мужийг түрэгийн нутагт оруулдаг. Энэ мэтчилэн түрэгийн нутагт ямар нутгийг хамааруулах талаар олон янзын үзэл байдаг. Түрэгийн хэт үндэсний үзэлтнүүд түрэгүүд эрт үед болонамьдарч байсан гэх бүх нутаг, түрэгүүд одоо тархан суурьшсан бүх нутаг төдийгүй түрэгүүд огт амьдарч байгаагүй, түрэгийн улсуудад хэзээ ч харъяалагдаж байгаагүй нутгуудыг хүртэл эзлэхийг зорьдог. Тухайлбал [[Сибирь|Сибирийг]] бүхэлд нь ирээдүйн Тураны улсын бүрэлдэхүүнд багтаадаг.
Эрт болон дундад зууны байдлаар орчин хилийг тогтоох нь тэр болгон түүхэн болон хуульзүйн бүрэн үндэстэй болохгүй бөгөөд түрэгүүд одоогийн нутагтаа хэд хэдэн удаагийн нүүдэл, байлдан дагууллын явцад суурьшсан байдаг. Түрэгүүдээс зөвхөн [[хакасууд]] л түрэгүүдийн эртний нутагт амьдардаг. Түрэгүүдийн одоогийн нутагт эрт, дундад зууны үед нүүдэлчин болон суурьшмал олон ард түмэн түмэн амьдарч байв. Түрэгүүдэд уусах, эзлэгдэх, шахагдан нутгаа орхин гарах зэргээр газар нутгаа алдсан [[:en:UgricУгор peoplesугсаатан|угор]], [[:en:EvenksЭвэнх ястан|эвенк]], [[:en:IranianИран peoplesугсаатан|иранчуудиран]], [[:en:SamoyedicСамоди peoplesугсаатан|самодичууд]] гэх мэт олон үндэстнүүд бий.
Казахстаны профессор Серик Ажигали Монгол дахь казахуудыг явуулалгүй байлгаж байх нь стратегийн чухал ач холбогдолтой гэжээ.<ref>[http://articles.gazeta.kz/articles/strategicheski-vazhno-sokhranit-prisutstvie-kazakhskojj-diaspory-v-mongolii---professor-serik-azhigali-articleID323532.html]</ref> Тэр ярилцлагандаа Монголын засгийн газар казахуудыг үлдээх сонирхолтой гэсэн нь үндэслэлгүй юм. Ерөнхий сайд асан Ж.Бямбасүрэн 90-ээд онд Казахстанаас ирсэн гадны төлөөлөгч Назарбаевын өрөөнд Казахстаныг Монголын хилд тулгаж зурсан газрын зураг байхыг харлаа гэж өөрт нь хэлснийг дурьдсан байдаг.<ref> [https://www.youtube.com/watch?v=RrTp_YnSXMM]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=hXCdwBIx7aI]</ref>
<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=msuL5qfGq50]</ref> Казахстан, Монголын хил хоорондоо 50 орчим км-н зайтай. Казахууд [[Баян-Өлгий]] дэхь газар усны монгол нэрийг казах болгон өөрчилж байна. Түрэгүүд маш олон ард түмнийг уусгасан байдаг ба тэд аажим аажимаар бусдын нутаг руу түрэн орж уугуул үндэстнийг нь уусгах буюу шахаж суурьшдаг тул "хар хятад, хасаг байгаа газар бүх юм алга болдог" гэсэн үг гарчээ.
Түрэгүүд [[:en:Afghan Turkestan|Афган дахь Туркестан]]ийг [[Афганистан]]аас салгахыг санаархаж байгаа бол пуштунчууд [[узбек]], [[казах]], [[туркмен]]ууд тэнд уулаасаа байгаагүй, дундад зууны үед хэд хэдэн удаагийн нүүдлээр ирсэн тул түрэгүүд Афганистаныг орхин явах ёстой гэсэн байр суурь баримталдаг. 11-р зуунд [[:en:Seljuq dynasty|сельжук]] түрэгүүд [[Армен]] улсыг эзэлж суурьшсанаар Армен дахь [[:ru:Тюркские топонимы в Армении|газар усны зарим нэр]] түрэг болж өөрчлөгдсөн<ref name="%25252525252525D0%2525252525252590%25252525252525D0%25252525252525981">[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2510.htm История Востока. В 6 т. Т. 2. Восток в средние века.] М., «Восточная литература», 2002. ISBN 5-02-017711-3</ref> бөгөөд [[Азербайжан]] улс [[:en:Western Azerbaijan (political concept)|Армений бүх нутаг]] Азербайжаных байх ёстой гэж үздэг. Азербайжаны үнэдстний үзэлтнүүд [[:en:Urartu|урартучууд]]ыгурартучуудыг түрэгүүд байсан гэж үздэг бөгөөд Урарту улсын үеэс Арменд түрэгүүд амьдарч байсан гэж үздэг ч энэ онолыг дэлхийн эрдэмтэд дэмждэггүй. Харин дэлхийн олон эрдэмтэд урартучуудын гарлыг арменчуудтай холбодог бөгөөд европ гаралтай азербайжан, армен үндэстнүүд эрт цагаас өөр өөрийн нутагт тусдаа оршиж ирсэн гэж үздэг. Туркийн хэт даврагч үзэлтнүүд арменчууд өөрийн гэсэн газар нутаггүй байнга энд тэнд хэсүүчлэн амьдарч байсан, түүх соёлгүй ард түмэн гэж бичдэг.
Гэтэл арменчууд [[:en:KingdomАрмены ofвант Armenia (antiquity)улс|Армений хаант улсаа]] МЭӨ 331 онд байгуулж (МЭӨ 331 – МЭ 428) [[:en:Armenianармен alphabetүсэг|өөрийн бичиг үсгээ]] 405 онд бий болгосон эртний төрт ёсны уламжлалтай ард түмэн бөгөөд үүнээс ч өмнө төрт улсаа байгуулсан байж болох юм. [[Оттоманы эзэнт гүрэн|Оттоманы эзэнт гүрний]] үед [[:en:Armenian Genocide|арменчуудын эсрэг геноцид]], [[:en:Assyrian Genocide|ассирийн геноцид]], [[:en:Greek Genocide|грекийн геноцид]]ий үйлддэгсдэн ба Турк улс арменчуудын эсрэг геноцид хийгдсэнийг үгүйсгэх оролдлого хийдэг. Турк улс үндэсний цөөнхүүдээ [[:en:Human_rights_in_Turkey#Ethnic_rights|дарангуйлах]] бодлого явуулж байна гэсэн шүүмжлэлд өртдөг. 19-р зууны сүүлээс 20-р зууны эхэнд хийгдсэн геноцидийн үеэр олон тооны арменчууд алагдсанаар [[:en:Western Armenia|Баруун Армен]] дахь армен хзүн ам үндсэндээ байхгүй болж оронд нь [[:en:Kurds|курд]], турк зэрэг үндэстнүүд суурьшсан ба Турк дахь армений нутгийн зарим хэсэг нь [[:en:Kurdistan|Курдистаны]] нэг хэсэг болжээ. Туркын арми
Судлаач А.Галиев<ref name="Galiev">[http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1374917100]</ref>
Бусад улс, үндэстэнд дайсагнасан энэ үзэл жирийн иргэд төдийгүй эрх баригчид, улс төрчдийнх нь дунд ихээхэн тархсан бөгөөд зарим тохиолдолд төр засаг, тодорхой байгууллага, бүлэг хүмүүсийн зүгээс иймэрхүү хэт даврагч үзлийг зохион байгуулалттайгаар дэмжин дэвэргэж байна. Жишээ нь Казахстаны сурах бичигт европ гаралтай скифүүдийг түрэг хүмүүс буюу казахын өвөг дээдэс гэж бичдэг. Мөн түрэг улсуудын сурах бичигт хүннүг түрэг гэж бичдэг.
ЕрТүрэгийн нь аль улсадулсуудад түүх гуйвуулах үзэгдэл гардаг ч түрэгүүд маш олон улс, үндэстэн,болон археологийнбусад соёлыгхэт өөртөөдаврагч хамааруулдагаарааүзэл онцгойихээхэн ялгардагтархжээ. [[Узбекистан]], [[Туркменистан]], [[Азербайжан]], [[Казахстан]], [[Турк]] улсууд дарангуйлагч дэглэмтэй орнуудад тооцогддог ба [[Узбекистан]], [[Азербайжан]], [[Турк]] улсуудад үндэсний цөөнхөө [[:en:Turkificationтүрэгжилт|түрэгжүүлэх]], дарангуйлан устгах бодлого явуулж байгааг хүний эрхийн байгууллагууд шүүмжилдэг. Эдгээр улсаас Туркменистан, Узбекистан нь хаалттай дэглэмтэй орнууд юм. Узбекистанд байгаа [[тажик]]уудыг хүн амын бүртгэлд узбек гэж бүртгэж [[:en:Demographics_of_Uzbekistan#Ethnic_groups|тоог]] нь ихээхэн дарж мэдээлж байна гэж үздэг. Мөн өөр бусад байдлаар тажикуудын эрхийг зөрчих, [[:en:Forced assimilation|хүчээр уусгах]] тохиолдол гарсаар байгаа гэж тажикистанчууд үздэг. [[Тажикистан]]ы хил рүү Узбекистаны зүгээс гал нээх зэргээр өдөөн хатгах тохиолдол гарч байв. [[Тажикистан]], Узбекистан улсуудын харилцаа "хүйтэн дайны" байдалд байна гэж судлаачид дүгнэдэг.
[[:en:Iranian peoples|Иран угсааны]] ард түмэн болох тажикууд, [[:en:Persiansперс үндэстэн|перс]], [[:en:Pashtun peopleпаштун|пуштунчуудпаштунчууд]] түрэгүүдийг Төв Азид ирэхээс өмнө скиф зэрэг иран аймгууд амьдарч байсан ба түрэгүүд тэдний түүх, газар нутгийг булаан авсан гэж үздэг. Иран, түрэгүүдийн дунд газар нутаг, түүхийн олон маргаан зөрчил байдаг.
2009 оны байдлаар Азербайжаны 9 сая [[:en:Demographics of Azerbaijan|хүн амын]] 91 хувийг азербайжанчууд бүрдүүлж байсан ба бусад нь [[:en:Lezgins|лезгин]], [[:en:Talysh people|талыш]], [[:en:Avar people (Caucasus)|авар]], [[:en:Tsahur people|цахур]], [[:en:Tat people (Caucasus)|тат]], [[:en:Udi people|удичуудуди]]чууд зэрэг Кавказийн уугуул үндэстнүүд юм. Азербайжан дахь үндэсний цөөнхүүд болон [[:en:Parliamentary Assembly of the Council of Europe|Европын Зөвлөлийн Парламентуудын Байгууллага]] тус улсын ерөнхийлөгч [[:en:Heydar Aliyev|Г.Алиев]]ийг үндэсний цөөнхүүдийг хүчээр уусгах геноцидийн бодлого явуулж байгааг буруутгаж байна.<ref> [http://www.peoples-rights.ru/massovaya-assimilyaciya-netyurkskix-korennyx-narodov-na-azerbajdzhane-vyxodit-na-finishnuyu-pryamuyu/]</ref><ref>[http://www.panarmenian.net/m/rus/details/42020]</ref><ref>http://lratvakan.com/news/81590.html</ref>
[[:ru:Обсуждение:Население Азербайджан|1936]] оноос эхлэн Азербайжаны иргэний үнэмлэхэнд
«тат», «талыш», «курд», «лезгин» гэх мэтээр үндэстэн бүрийн нэрийг бичихийг хориглож "азербайжан" гэж бичих болсон нь үндэсний цөөнхүүдийн бие даасан байдлыг бүдэгрүүлж аажимаар уусах байдалд хүргэжээ.
Азербайжан улс арменчуудын байгуулсан [[:en:Nagorno-Karabakh|Уулын КарабахынКарабах]]ын салан тусгаарлагч улсын эсрэг Азербайжаны бүх үндэстнүүдийг тулалдуулж байгааг эсэргүүцсэн мэдэгдлийг [[:en:Rutul people|рутул]], талыш, авар, лезгин үндэстнүүдийн төлөөлөл 2011 онд гаргажээ.<ref>[http://novostink.ru/politics/28887-srochno-voyna-s-armyanami-v-karabahe-ne-nasha-voyna-obraschenie-obschestvennyh-organizaciy-azerbaydzhana.html]</ref>
[[Османы эзэнт гүрэн|Османы эзэнт гүрний]] үед [[Арменыг хядсан нь|арменчуудын эсрэг геноцид]] зэрэг олон тооны геноцид үйлдсэнийг Турк улс үгүйсгэх оролдлого хийдэг ба одоо ч үндэсний цөөнхүүдээ дарангуйлах бодлого явуулж байна гэсэн шүүмжлэлд өртдөг.
2014 онд Казахстаны хэсэг судлаачид [[Будда]] бурхан [[казах]] гаралтай гэж батлах судалгааны ажил эхлүүлснээ зарлажээ.<ref>[http://www.matritca.kz/news/10689-kazahstanskie-zhurnalisty-namereny-dokazat-nalichie-u-buddy-kazahskih-korney.html]</ref><ref name="inews">[http://i-news.kz/news/2014/06/09/7577503-Kazahstanskie_zhurnalisty_namereny_dokaz.htmlй]</ref> Тэд Балба улс руу явахаар төлөвлөсөн ба судлаачдын бүрэлдэхүүнд генетикчид оржээ.
Казахстаны Спорт, аялал жуулчлалын яамны сайд Кайрат Закирьянов АНУ-н ерөнхийлөгч [[Барак Обама]] болон казахын дунд жузийн Барак султаны [[:en:Barak (given name)|нэр]] ижил учир Обама түрэг гаралтай гэж үзжээ.<ref name="zak"/> К. Закирьянов казах, япончуудын генийн сан 80%-тай ижил гэж баталж байна.<ref name="zak"/>
1930-аад онд Туркийн ерөнхийлөгч Мустафа Кемаль Ата-туркийн бий болгосон [[:en:Sun Language Theory|наран хэлний онол]]оор бол дэлхийн бүх хэл эртний түрэг хэлнээс үүссэн байна:
</blockquote>
Казахстанд казахантроп гэсэн эртний хүний төрөл 2,5 сая жилийн өмнө амьдарч байсан гэх хуурамч онол
гарч байв.<ref>http://www.altyn-orda.kz/renat-bajtov-istoriya-falsifikacij-istorii-na-zadannuyu-temu/</ref>
2012 онд Киргизстаны сайтад "Тэд манай түүхийг сонирхож байна" гэсэн нийтлэл гарчээ.<ref>http://www.gezitter.org/society/11995_kazahi__interesuyutsya_nashey_istoriey/</ref>
Мөн тэр Орос дахь үндэсний цөөнхүүд тусгаар тогтнолынхоо төлөө тэмцэх, Орос дахь нэг үндэстний автономит нэгжүүд хоорондоо нэгдэх, жишээ нь Буриад улс Агийн буриадын ба Уст-Ордын буриадтай нэгдэх, комичууд амьдардаг [[:en:Komi-Permyak Okrug|Коми-Пермийн тойрог]], [[:en:Komi Republic|Коми улс]] нэгдэх, Орос улс [[Абхаз]] болон Монголыг эзлэх нь казахуудад ашигтай гэж үзжээ.<ref name="web"/>
Зарим түрэг хүн түүхбусад гуйвуулах,үндэстний бусдынтүүхийг нутагт булаан авахгуйвуулах зэрэг хэт даврагчдайсагнах үзлийн эсрэг тэмцэх оролдлого хийж байна. ТэдЖишээ нь тэд скиф, монголчуудыг түрэг гаралтай гэж үздэггүй, түрэгүүд баруун Сибириэс ирэн бусад ард түмнийг уусган шинжлэхшахаж ухааныодоогийн бодитнутагтаа судалгаандсуурьшсан тулгуурласангэсэн дэлхийн олонхи эрдэмтдийн үзлийг хүлээн зөвшөөрдөг.
Казахстаны Ч. Валихановын нэрэмжит түүх, угсаатны зүйн дээд сургуулийн эрдэмтэн А.Бекмухамедович Казахстаны хуурамч түүхчид түүх гуйвуулж байгааг шүүмжилсэн нийтлэл бичжээ.<ref>http://e-history.kz/ru/expert/view/7</ref>
| 