Алтан Орд: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 38:
Чингисийн залгамжлагч [[Өгэдэй хаан|Өгэдэйн]] [[Орос]] руу илгээсэн гурван довтолгооны нэгийг [[1235]] онд [[Бат хаан]] удирдан явсан юм. Монголчууд [[Урал мөрөн|Урал мөрөнг]] [[1237]] онд гатлан төв Орост нэвтрээд [[Москва]], [[Киев]] зэрэг олон хотуудыг довтлон эзэлжээ. Оросоос Монголчууд [[Польш]], [[Силез]], [[Унгар|Унгарт]] очиж [[1240]] онд [[Люблин]], [[Харьков|Харьковыг]] газартай тэгшилсэн байна. Бат [[1241]] оны [[дөрөвдүгээр сар]]д [[Легницийн тулалдаан|Легницийн]] ойролцоо Силез, Польш, [[Тевтон|Тевтоны]] цэргийн нэгдсэн армийг бут цохисон.
 
[[Неостад|Неостадын]] бэхлэлтээр довтолгоо зогсож, зүүн зүг буцан Ижил мөрний савд Бат өөрийн гоёмсог торгон гэрээ барьжээ. XIV зууны сүүлээр Алтан ордны улс Мускови (Москва)-ийн бослогуудаас болж сульдсан ба [[Төмөр]] [[1395]] онд Алтан Ордны улсыг нэгтгэсэн ч түүнийг нас бармагц [[Астраханы ханлиг|Астрахань]], [[Казаны ханлиг|Казань]], [[Крымын ханлиг|Крым]], [[Сибирийн ханлиг|Сибирь]] гэх дөрвөн улсад хуваагджээ. [[XV зуун|XV зууны]] сүүл, [[1480|1480-аад]] онд III Иван Василевич татвар төлөхөө больж эсэргүүцэлулмаар хурцадсанаар1502 Монголчуудынонд ноёрхол[[Крымийн ханлиг]]т эзлэгдэн Алтан ордны улс оршин тогтнохоо больсон байнa. Алтан ордны улс унасан ч [[Крымийн ханлиг]] хүчирхэгжиж Орос улс руу үе үе хүчтэй довтлох болсон тул Орос довтолгооныг нь болиулахын тулд эд бараагаар алба барьж байв. 1685 онд Оросын 1-рI Петр хаан золиосны мөнгө төлөхийг бүрмөсөн болиулсан бөгөөд золиосны мөнгө төлж байсан нь Алтан ордны ноёрхол үргэлжилж байсан эсвэл Крымийн хараат байдалтай байсан гэсэн үг биш юм.
 
Алтан ордны улсыг яваандаа бүрмөсөн [[түрэгжилт|түрэгжиж]] түрэгийн буюу [[татар үндэстэн|татар үндэстний]] улс болсон гэж үздэг ба хэдийд, хэрхэн түрэгжсэн талаар эрдэмтэд маргасаар байна. Крымийн хан [[:en:Mehmed I Giray|I Мехмед Гирей]] 1515 онд өөрийгөө "Бүх мугалчуудын [[:en:Padishah|падишах]]" цолд өргөмжилжээ.<ref>[http://publ.lib.ru/ARCHIVES/G/GAYVORONSKIY_Oleksa/_Gayvoronskiy_O..html Гайворонский О. Повелители двух материков. Т.1: Крымские ханы XV-XVI столетий и борьба за наследство Великой Орды. (2007)]</ref><ref>[http://rikonti-khalsivar.narod.ru/G1.4.htm Часть III Мехмед I Герай 1515-1523 «ПАДИШАХ ВСЕХ МОГУЛОВ»] А в 1515 году крымский хан Мехмед I Герай взял себе даже титул «падишах всех могулов (монголов)», ориентируясь уже не на величие золотоордынских ханов Батыя и Тохтамыша, но на самого Чингисхана"</ref> Мөн өөрийн харъяат татаруудыг мугал буюу монгол гэж нэрлэхийг оролдсон ч татарчуудын дийлэнхи нь түрэг гаралтай тул энэ нэрийг хүлээж авсангй. [[Крымийн ханлиг]], [[Астраханийн ханлиг]], [[Казанийн ханлиг]]ийн хангууд бүгд Зүчийн угсааных байв.
 
==Зургийн цомог==