Мэдээллийн систем: Засвар хоорондын ялгаа

<big>Мэдээллийн систем</big> бол биднийг хүрээлэн буй системүүдийн нэг төрөл юм. Түүний бусад системүүдээс ялгарах гол онцлог бол зөвхөн өгөгдөл мэдээлэлтэй ажилладаг явдал юм. Иймээс мэдээллийн системийг ерөнхий байдлаар тодорхой байгууллага, бизнесийн системийн үйл ажиллагааг дэмжих, түунийг боловсронгуй болгох, шийдвэр гаргалтыг үр ашиггай бөгөөд оновчтой болгох нөөцийг үр ашиггай бөгөөд зөв хуваарилах үүднээс тавигдсан зорилгод хүрэхийн тулд хүрээлэн буй орчноосоо тодорхой өгөгдөл, мэдээллийг хүлээн авч боловсруулаад тодорхой үр дүнг (мэдээлэл) өгдөг, өөрийн төлөв байдлаа илэрхийлдэг, тодорхой бүтэц үүрэгтэй, орчинтойгоо харилцан үйлчлэлцэлд оршдог систем хэмэзн тодорхойлж болно. Мэдээллийн систем нь хүн, технологи болон өгөгдөл мэдээлл ийг цуглуулах, дамжуулах, хадгалах, сэргээх, төрөл бүрийн хэлбэрээр дүрслэх, гаргах үйл ажиллагаа буюу процессуудын нэгдэл юм. Үүнээс үзэхэд <big>мэдээлийн систем</big>
Subscript text</sub> нь зөвхөн мэдээллийг боловсруулах технологи биш, түүнийг хариунан ажиллуулах, хэвийн найдвартай үйл ажиллагааг хангах, улмаар удирдан зохион байгуулах хүмүүсийг, системийн бий болгосон өгөгдөл болон мэдээлэл, цаашилбал мэдлэгийг ашиглахад чиглэсэн бизнесийн үйл ажиллагаа, дүрэм журмуудыг агуулна. Мэдээллийн систем нь орчноосоо тусгаарлагдсан, бизнесийн үйл ажиллагаа болон бусад системүүдтэй харилцан хамааралгүй бие даасан байдлаар ажилладаггүй. Вай гууллага, бизнесийн уйл ажиллагаанд мэдээллийн системийг төрөл бүрийн зорилгоор хэрэгцээ шаардлага, нөхцөл байдалд тохируулан ашигладаг. Жишээлбэл, худалдааны байгууллага нь өөрийн зорилтот үйлчлүүлэгчээ тодорхойлох зорилгоор борлуулалтын мэдээг бүртгэхээс өгсүүлээд бизнесийн үйл ажиллагааны мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх зэрэг төрөл бүрийн үйл ажиллагаанд өргөнөөр ашигладаг. Мэдээллийн систем нь байгууллага, бизнесийн үйл ажиллагааг дэмжих, автоматжуулах, удирдлагыг шийдвэр гаргалтанд шаардлагатай мэдээллээр цаг тухайд ангах, мэдээлэл боловсруулалтыг боловсронгуй болгох нэгэн төрлийн хэрэгсэл юм.<big>Мэдээллийн систем</big> гэдэг нь мэдээллийг боловсруулж хөгжүүлдэг компьютер болон хүмүүсийн оролцооноос бүрдсэн систем юм. Энэ нэр томьёог заримдаа компьютерийн систем, комьютержсэн мэдээллийн санг ажиллуулдаг программ хангамж гэх хязгаарлагдмал хоёрхон зүйл дээр ашигладаг. Мэдээллийн систем гэдэг ухагдахууныг ихэвчлэн эрдэм шинжилгээний судалгаанд ашигладаг ба мэдээллийг цуглуулах, бий болгох, түгээх, ашиглах гэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагын харилцаа холбоо, хүмүүс, техник хангамж, программ хангамж бүхий цогц систем гэж ойлгож болно. Ямар ч мэдээллийн систем нь үйл ажиллагааны болон удирдлагын шийдвэр гаргалтанд туслах зорилготой байдаг. Өргөн утгаараа, энэ нэр томьёо нь байгууллагын хэрэглэгчдийн мэдээллийн харилцаа холбооны технологи гэсэн ойлголтонд хамаарагдах бa хүмүүс ихэвчлэн бизнесийн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор энэхүү технологийг ашигадаг байна. Зарим судлаачид мэдээллийн систем, компьютерийн систем, бизнесийн үйл ажиллагааны ялгааг маш дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг. Үүнд: мэдээллийн систем нь МХХТ(Мэдээллийн Харилцаа Холбооны Технологи)-ийн бүрэлдэхүүн хэсэг боловч яг ч МХХТ-той нягт холбоотой биш байдагг байна. Харин МС(Мэдээллийн Систем) нь мэдээллийн технологитой ямар хамааралттайд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй. Харин мэдээллийн систем нь бизнесийн үйл ажиллагааг хянахад тусалдаг.

* • Техник хангамж: Мэдээллийг оруулах, боловсруулах, гаргах зэргийг хийдэг компьютер болон компьютерийн дагалдах төхөөрөмжүүд

* • Програм хангамж: Мэдээллийг боловсруулах боломж олгодог программууд

* • Өгөгдлийн сан: Холбогдох мэдээллүүдийг агуулсан байдг файл хүснэгт гэх мэт.

* • Сүлжээ: Олон компьютерт нөөцийг хуваарилах боломжийг олгодог холбоос систем юм.

* • Дүрэм журам

* • Бүртгэх, хадгалах мөн хэлний илэрхийллийг түгээх

* • Тодорхой илэрхийлэлд дүгнэлт хийх

* • Асуудлыг илрүүлэх, тодорхойлох

* • Мэдээллийг цуглуулах

* • Шинэ системд тавигдах шаардлагыг тодорхойлох

* • Системийн дизайн

* • Системийн бүтэц

* • Системийн хэрэгжүүлэлт

* • Хяналт болон засвар

* • Микро эдийн засгийн онолын горим

* • Хэлэлцлийн зардлын онол

* • Хүчин зүйлийн онол

* • МС стратеги

* • МС менежмент

* • МС хөгжүүлэлт

* • МС давталт

* • МС бүтэц, зохион байгуулалт

# 1.Байгууламж--домайныг бүрдүүлдэг. Домайнд тулгамдсан асуудал, түүний шийдлийг агуулна.

# 2.Загвар байгууламжын хоорондох холбоог илэрхийлэх мэдэгдлүүд.

# 3.Aрга барил үүргийг биелүүлэхэд зориулагдах үе шатууд. Шийдлийн зайнд байгууламж болон загварт суурилана.

# 4.An instantiation бүтээгдэхүүн өөрийн орчиндоо байгааг мэдэх.

# 1.Тодорхой нэг үүрэг бүхий бүтээгдэхүүн бүтээ.

# 2.Дэвшил гарсан эсэхийг мэдэхийн тулд бүтээгдэхүүнийг дүгнэ.

# 3.Дүгнэсний дараа яагаад бүтээгдэхүүн орчиндоо ажилласан эсвэл ажиллаагүйг мэдэх нь чухал. Тиймээс IT мэдээлэл технологийн artifact/бүтээгдэхүүний талаар онол бүтээн батал.

# Jump up ^ http://pespmc1.vub.ac.be/ASC/INFORM_SYSTE.html

# Jump up ^ http://global.britannica.com/EBchecked/topic/287895/information-system

# Jump up ^ Jessup, Leonard M.; Joseph S. Valacich (2008). Information Systems Today (3rd ed.). Pearson Publishing. Pages ??? & Glossary p. 416

# Jump up ^ SEI Report, "Glossary" at the Wayback Machine (archived September 3, 2007)

# Jump up ^ Kroenke, D M. (2008). Experiencing MIS. Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ

# Jump up ^ O'Brien, J A. (2003). Introduction to information systems: essentials for the e-business enterprise. McGraw-Hill, Boston, MA

# Jump up ^ Alter, S. (2003) “18 Reasons Why IT-Reliant Work Systems Should Replace ‘The IT Artifact’ as the Core Subject Matter of the IS Field,” Communications of the Association for Information Systems, 12(23), Oct., pp. 365-394, http://cais.aisnet.org/articles/default.asp?vol=12&art=23

# Jump up ^ Alter, S. (2013) “Work System Theory: Overview of Core Concepts, Extensions, and Challenges for the Future,” Journal of the Association for Information Systems, 14(2), pp. 72-121.

# Jump up ^ Alter, S. (2006) The Work System Method: Connecting People, Processes, and IT for Business Results. Works System Press, CA

# Jump up ^ Beynon-Davies P. (2009). Business Information Systems. Palgrave, Basingstoke

# ^ Jump up to: a b Kelly, Sue; Gibson, Nicola; Holland, Christopher; Light, Ben (July 1999). "Focus Issue on Legacy Information Systems and Business Process Engineering: a Business Perspective of Legacy Information Systems". Communications of the AIS 2 (7): 1–27.

# Jump up ^ "Scoping the Discipline of Information Systems"[dead link]

# Jump up ^ Marc S. Silver, M. Lynne Markus, Cynthia Mathis Beath (Sep 1995). "The Information Technology Interactive Model: A Foundation for the MBA Core Course". MIS Quarterly: 361–390.

# Jump up ^ The Joint Task Force for Computing Curricula 2005. Computing Curricula 2005: The Overview Report (pdf)

# Jump up ^ Rockart et al. (1996) Eight imperatives for the new IT organization Sloan Management review.

# Jump up ^ Laudon, K.C. and Laudon, J.P. Management Information Systems, (2nd edition), Macmillan, 1988.

# Jump up ^ Rainer, R. Kelly Jr and Casey G. Cegielski. Introduction to Information System: Support and Transforming Business Fourth Edition. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc., 2012. Print.

# Jump up ^ Using MIS. Kroenke. 2009. ISBN 0-13-713029-5.

# Jump up ^ Börje Langefors (1973). Theoretical Analysis of Information Systems. Auerbach. ISBN 0-87769-151-7.

# Jump up ^ Computer Studies. Frederick Nyawaya. 2008. ISBN 9966-781-24-2.

# Jump up ^ Archibald, J.A. (May 1975). "Computer Science education for majors of other disciplines". AFIPS Joint Computer Conferences: 903–906. Computer science spreads out over several related disciplines, and shares with these disciplines certain sub-disciplines that traditionally have been located exclusively in the more conventional disciplines

# Jump up ^ Denning, Peter (July 1999). "COMPUTER SCIENCE: THE DISCIPLINE". Encyclopaedia of Computer Science (2000 Edition). The Domain of Computer Science: Even though computer science addresses both human-made and natural information processes, the main effort in the discipline has been directed toward human-made processes, especially information processing systems and machines

# Jump up ^ Coy, Wolfgang (June 2004). "Between the disciplines". ACM SIGCSE Bulletin 36 (2): 7–10. doi:10.1145/1024338.1024340. ISSN 0097-8418. Computer science may be in the core of these processes. The actual question is not to ignore disciplinary boundaries with its methodological differences but to open the disciplines for collaborative work. We must learn to build bridges, not to start in the gap between disciplines

# Jump up ^ Hoganson, Ken (December 2001). "Alternative curriculum models for integrating computer science and information systems analysis, recommendations, pitfalls, opportunities, accreditations, and trends". Journal of Computing Sciences in Colleges 17 (2): 313–325. ISSN 1937-4771. ... Information Systems grew out of the need to bridge the gap between business management and computer science ...

# Jump up ^ Davis, Timothy; Geist, Robert; Matzko, Sarah; Westall, James (March 2004). "τ´εχνη: A First Step". Technical Symposium on Computer Science Education: 125–129. ISBN 1-58113-798-2. In 1999, Clemson University established a (graduate) degree program that bridges the arts and the sciences... All students in the program are required to complete graduate level work in both the arts and computer science

# Jump up ^ Hoganson, Ken (December 2001). "Alternative curriculum models for integrating computer science and information systems analysis, recommendations, pitfalls, opportunities, accreditations, and trends". Journal of Computing Sciences in Colleges 17 (2): 313–325. ISSN 1937-4771. The field of information systems as a separate discipline is relatively new and is undergoing continuous change as technology evolves and the field matures

# Jump up ^ Khazanchi, Deepak; Bjorn Erik Munkvold (Summer 2000). "Is information system a science? an inquiry into the nature of the information systems discipline". ACM SIGMIS Database 31 (3): 24–42. doi:10.1145/381823.381834. ISSN 0095-0033. From this we have concluded that IS is a science, i.e., a scientific discipline in contrast to purportedly non-scientific fields

# Jump up ^ Denning, Peter (June 2007). "Ubiquity a new interview with Peter Denning on the great principles of computing" 2007 (June). pp. 1–1. People from other fields are saying they have discovered information processes in their deepest structures and that collaboration with computing is essential to them.

# Jump up ^ "Computer science is the study of information" New Jersey Institute of Technology,[dead link] Gutenberg Information Technologies

# Jump up ^ "Computer science is the study of computation." Computer Science Department, College of Saint Benedict, Saint John's University

# Jump up ^ "Computer Science is the study of all aspects of computer systems, from the theoretical foundations to the very practical aspects of managing large software projects." Massey University

# Jump up ^ Pearson Custom Publishing & West Chester University, Custom Program for Computer Information Systems, Pearson Custom Publishing, (2009) Glossary p. 694

# Jump up ^ Polack, Jennifer (December 2009). "Planning a CIS Education Within a CS Framework". Journal of Computing Sciences in Colleges 25 (2): 100–106. ISSN 1937-4771.

# Jump up ^ Hayes, Helen; Onkar Sharma (February 2003). "A decade of experience with a common first year program for computer science, information systems and information technology majors". Journal of Computing Sciences in Colleges 18 (3): 217–227. ISSN 1937-4771. In 1988, a degree program in Computer Information Systems (CIS) was launched with the objective of providing an option for students who were less inclined to become programmers and were more interested in learning to design, develop, and implement Information Systems, and solve business problems using the systems approach

# Jump up ^ CSTA Committee, Allen Tucker, et alia, A Model Curriculum for K-12 Computer Science (Final Report), (Association for Computing Machinery, Inc., 2006) Abstraction & p. 2

# Jump up ^ Freeman, Peter; Hart, David (August 2004). "A Science of Design for Software-Intensive Systems Computer science and engineering needs an intellectually rigorous, analytical, teachable design process to ensure development of systems we all can live with". Communications of the ACM 47 (8): 19–21. doi:10.1145/1012037.1012054. ISSN 0001-0782. Though the other components' connections to the software and their role in the overall design of the system are critical, the core consideration for a software-intensive system is the software itself, and other approaches to systematizing design have yet to solve the "software problem"—which won't be solved until software design is understood scientifically

# Jump up ^ Culnan, M. J. Mapping the Intellectual Structure of MIS, 1980-1985: A Co-Citation Analysis, MIS Quarterly, 1987, pp. 341-353.

# Jump up ^ Keen, P. G. W. MIS Research: Reference Disciplines and A Cumulative Tradition, in Proceedings of the First International Conference on Information Systems, E. McLean (ed.), Philadelphia, PA, 1980, pp. 9-18.

# Jump up ^ Lee, A. S. Architecture as A Reference Discipline for MIS, in Information Systems Research: Contemporary Approaches and Emergent Traditions, H.-E. Nisen, H. K. Klein, and R. A. Hirschheim (eds.), North-Holland, Amsterdam, 1991, pp. 573-592.

# Jump up ^ Mingers, J., and Stowell, F. (eds.). Information Systems: An Emerging Discipline?, McGraw- Hill, London, 1997.

# Jump up ^ John, W., and Joe, P. (2002) "Strategic Planning for Information System." 3rd Ed. West Sussex. John wiley & Sons Ltd

# ^ Jump up to: a b c "Scoping the Discipline of Information Systems"

# Jump up ^ Basden, A. (2010) On Using Spheres of Meaning to Define and Dignify the IS Discipline. International Journal of Information Management, 30, 13-20. It employs the philosophy of the late Herman Dooyeweerd to differentiate distinct aspects or 'spheres of meaning'. The paper suggests that while computer science finds the formative aspect, of shaping, structuring, processing, of central interest, and business and organizational fields find the economic and social aspects of central interest, the Information Systems field can find the lingual aspect of central interest, while making links with the aspects of the neighbouring disciplines.

# Jump up ^ "Information Systems". Sloan Career Cornerstone Center; Alfred P. Sloan Foundation. 2008. Retrieved June 2, 2008.

# Jump up ^ Galliers, R.D., Markus, M.L., & Newell, S. (Eds) (2006). Exploring Information Systems Research Approaches. New York, NY: Routledge.

# Jump up ^ Ciborra, C. (2002). The Labyrinths of Information: Challenging the Wisdom of Systems. Oxford, UK: Oxford University Press

# Jump up ^ Hevner, March, Park & Ram (2004): Design Science in Information Systems Research. MIS Quarterly, 28(1), 75-105.

# Jump up ^ March S., Smith G. (1995) Design and natural science in Information Technology (IT), Decision Support Systems, Vol. 15, pp. 251- 266.

# Jump up ^ Avgerou, C. (2000): Information systems: what sort of science is it? Omega, 28, 567-579.

# Jump up ^ Benbasat, I., Zmud, R. (2003): The identity crisis within the IS discipline: defining and communicating the discipline’s core properties, MIS Quarterly, 27(2), 183-194.

# Jump up ^ Agarwal, R., Lucas, H. (2005): The information systems identity crisis: focusing on high- visibility and high-impact research, MIS Quarterly, 29(3), 381-398.

# Jump up ^ El Sawy, O. (2003): The IS core –IX: The 3 faces of IS identity: connection, immersion, and fusion. Communications of AIS, 12, 588-598.

# Jump up ^ Mansour, O., Ghazawneh, A. (2009) Research in Information Systems: Implications of the constant changing nature of IT capabilities in the social computing era, in Molka-Danielsen, J. (Ed.): Proceedings of the 32nd Information Systems Research Seminar in Scandinavia, IRIS 32, Inclusive Design, Molde University College, Molde, Norway, August 9–12, 2009. ISBN 978-82-7962-120-1.

# Jump up ^ Orlikowski, W., Iacono, C. (2001): Research commentary: desperately seeking the “IT” in IT research—a call to theorizing about the IT artifact. Information Systems Research, 12(2), 121-134.

# Jump up ^ Kock, N., Gray, P., Hoving, R., Klein, H., Myers, M., & Rockart, J. (2002). Information Systems Research Relevance Revisited: Subtle Accomplishment, Unfulfilled Promise, or Serial Hypocrisy? Communications of the Association for Information Systems, 8(23), 330-346.

# Jump up ^ Senior Scholars (2007) AIS Senior Scholars Forum Subcommittee on Journals: A baseket of six (or eight) A* journals in Information Systems Archived at http://home.aisnet.org/associations/7499/files/Senior%20Scholars%20L